vəsaitin mübahisəsiz silinməsi üçün əsasdır. Ödəyənin hesabında vəsait olmadıqda
protest verən ərizəçi veksel üzrə öhdəliklərin veksel üzrə borclunun əmlakına
yönəldilməsini tələb etmək hüququna malikdir.
1036.5. Veksel üzrə ödəyicinin əmlakı hesabına vekselsaxlayanın tələblərinin
ödənilməsi hüququ bu Məcəllənin 1036.4-cü maddəsində göstərilən hal istisna olmaqla,
yalnız məhkəmə qərarlarının icrası qaydasında həyata keçirilir. Vekselin etibarsız
sayıldığı hallar istisna olmaqla, məhkəmə veksel verilməsinə əsas olan müqavilə
şərtlərindən asılı olmayaraq qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qeydiyyatdan keçmiş
və protest edilmiş veksel əsasında tezləşdirilmiş prosedur üzrə (yeddi iş günü ərzində)
veksel saxlayanın xeyrinə qərar çıxarmalıdırlar.
xxxiv[431]
Maddə 1037. Ödənişdən və ya akseptdən imtina edildikdə veksel saxlayanın
hüququ
1037.0. Veksel saxlayan iddia irəli sürdüyü şəxsdən aşağıdakıları tələb edə bilər:
1037.0.1. Aksept edilməmiş və ya ödənilməmiş köçürmə vekselinin məbləğini və
əgər şərtləşdirilmişdirsə, faizləri;
1037.0.2. Ödəniş müddətinin çatdığı gündən faizləri;
1037.0.3. Protest üzrə və bildiriş göndərmək üzrə xərcləri, habelə digər xərcləri.
Maddə 1038. Ödəyicinin hüquqları
Ödəyici onun qarşısında mükəlləfiyyətli olan şəxslərdən bütün ödənilmiş məbləği,
həmin məbləğə ödəniş günündən hesablanan faizləri və çəkdiyi xərcləri tələb edə bilər.
Maddə 1039. Veksel sənədlərinin təqdim edilməsi
1039.1. İddia irəli sürülmüş və ya irəli sürülə biləcək hər bir mükəlləfiyyətli şəxs
tələb edə bilər ki, veksel məbləğinin ödənilməsi müqabilində ona protestlə və ödəniş
qəbzi ilə birlikdə köçürmə vekseli verilsin.
1039.2. Köçürmə vekselini ödəmiş hər bir indossant öz indossamentinin və
özündən sonrakı indossantların indossamentlərinin üstündən xətt çəkə bilər.
Maddə 1040. Qismən akseptdən sonra reqres tələbi
Qismən akseptdən sonra reqres tələbinin irəli sürüldüyü halda vekselin aksept
edilmədiyi məbləği ödəyən həmin ödənişin vekseldə qeyd olunmasını və bu barədə ona
qəbz verilməsini tələb edə bilər. Veksel saxlayan bundan əlavə, ona vekselin
təsdiqlənmiş surətini və protest aktını verməlidir ki, o, sonrakı reqres tələbini həyata
keçirə bilsin.
Maddə 1041. Geriyə tratta
İddia irəli sürmək hüququ olan şəxs, əgər əks razılaşma yoxdursa, onun qarşısında
mükəlləfiyyətli şəxslərdən birinə ödəniş müddəti təqdim edildiyi an çatan, həmin
şəxsin yaşayış yeri üzrə ödənilməli olan yeni veksel vermək vasitəsilə ödənişi ala bilər
(geriyə tratta).
Maddə 1042. Müddətlər keçdikdə veksel saxlayanın hüquqlarını itirməsi
1042.1. Veksel saxlayan indossantlara qarşı, veksel verənə qarşı və akseptant
istisna olmaqla, veksel üzrə mükəlləfiyyətli olan digər şəxslərə qarşı öz hüquqlarını
aşağıdakılar üçün müəyyənləşdirilmiş müddətlər keçdikdə itirir:
1042.1.1. təqdim edildiyi an və ya təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə
ödənilən köçürmə vekselinin təqdim edilməsi üçün;
1042.1.2. akseptdən və ya ödənişdən imtina nəticəsində protestin verilməsi üçün;
1042.1.3. müvafiq qeyd-şərtin olduğu halda ödənişə təqdim etmək üçün.
1042.2. Vekseli aksept üçün veksel verənin şərtləşdirdiyi müddətdə təqdim
etmədikdə veksel saxlayan həm ödənişdən imtina nəticəsində, həm də akseptdən
imtina nəticəsində əmələ gələn və ona mənsub olan hüquqları itirir.
1042.3. Əgər vekselin ödəniş üçün təqdim edilməsi müddəti indossamentdə
şərtləşdirilmişdirsə, ona yalnız indossant istinad edə bilər.
1042.4. Əgər müəyyənləşdirilmiş müddətdə köçürmə vekselinin təqdim
edilməsinə və ya protestin verilməsinə qarşısıalınmaz maneə varsa, bu cür hərəkətlər
üçün müəyyənləşdirilmiş müddətlər qarşısıalınmaz qüvvənin təsir etdiyi müddətə
uzadılır və bu müddətə 14 gün əlavə edilir. Şəxsən veksel saxlayana və ya onun vekseli
təqdim etməyi və ya protest verməyi tapşırdığı şəxsə aid olan hallar qarşısıalınmaz
qüvvə sayılmır.
Maddə 1043. Vekselin bir neçə nüsxəsinin verilməsi
1043.1. Köçürmə vekseli bir neçə eyni nüsxədə verilə bilər. Bu nüsxələrə vekselin
özündə ardıcıl nömrələr qoyulmalıdır; əks halda onların hər biri ayrıca köçürmə vekseli
sayılır. Əgər vekseldə onun yeganə nüsxədə verildiyi göstərilməyibsə, veksel saxlayan
öz hesabına onun bir neçə nüsxəsinin verilməsini tələb edə bilər. Bu məqsədlə o
bilavasitə özündən əvvəlki indossanta müraciət etməlidir. Həmin indossant ona öz
indossantı və əvvəlki indossantlar, o cümlədən veksel verən barəsində kömək
göstərməlidir. İndossantlar öz indossamentlərini yeni nüsxələrdə təkrar etməyə
borcludurlar.
1043.2. Bir nüsxə üzrə ödənişin həyata keçirilməsi bütün qalan nüsxələrdən irəli
gələn hüquqları, hətta bir nüsxə üzrə ödənişin həyata keçirilməsi nəticəsində bütün
qalan nüsxələrin qüvvədən düşdüyü qeyd edilməsə belə, ləğv edir. Lakin ödəyici
özünün aksept etdiyi və ona qaytarılmamış hər bir nüsxə üzrə məsuliyyət daşımaqda
davam edir. Nüsxəni müxtəlif şəxslərə vermiş indossant, habelə sonrakı indossantlar
özlərinin imza etdikləri və qaytarılmamış bütün nüsxələr üzrə məsuliyyət daşıyırlar.
1043.3. Nüsxələrdən birini aksept üçün göndərən həmin nüsxənin kimdə
olduğunu başqa nüsxələrdə göstərməlidir. Həmin nüsxənin olduğu şəxs onu digər
nüsxəni qanuni saxlayana verməyə borcludur. Əgər o bunu etməkdən imtina edərsə,
veksel saxlayan özünün iddia hüququnu yalnız aşağıdakılar protestlə təsdiqləndikdən
sonra həyata keçirə bilər:
1043.3.1. aksept üçün göndərilmiş nüsxə onun tələbinə baxmayaraq ona
verilməmişdir;
1043.3.2. aksept və ya ödəniş başqa nüsxə üzrə alına bilməzdi.
Maddə 1044. Vekselin surətləri