172
8.7.6. Təlim müddətində istehsalat təcrübəsi üçün nəzərdə
tutulan müddət bakalavriat səviyyəsində 8-18, magistratura
səviyyəsində isə 8-10 həftədir.
8.7.7. Hər tədris ilində tətil müddəti 8-12 həftədir (o
cümlədən qış tətili müddəti 2 həftədən az olmayaraq).
8.7.8. Ali təhsil müəssisələrində dərs növlərinə mühazirə,
seminar, nəzəri, praktiki və laboratoriya məşğələləri, yoxlama
işləri, elmi tədqiqat işləri, kurs işi (layihəsi) və digərləri daxildir.
8.7.9. Akademik saat - 45 dəqiqədir. Bütün növ dərslər üçün
2 akademik saat müəyyənləşdirilir. Akademik saatlararası fasilə 5
dəqiqədən az olmamalıdır.
8.7.10. Ali təhsil müəssisələrində tədris işinin aşağıdakı
növləri müəyyənləşdirilir:
- mühazirələr;
- seminarlar;
- praktik məşğələlər;
- laboratoriya işləri;
- məsləhətlər;
- tələbənin sərbəst işi;
- tələbənin müəllimin rəhbərliyi altında sərbəst işi;
- təcrübə (tədris, pedaqoji, arxeoloji, çöl, istehsalat, diplom-
qabağı və s.);
- stajkeçmə;
- referatların yazılması;
- kurs layihəsi (işi);
- diplom layihəsi (işi);
- magistr dissertasiyası;
- doktorantura dissertasiyası.
Bununla yanaşı, yoxlama tədbirləri də həyata keçirilir.
Yoxlama tədbirlərinə cari, aralıq və yoxlama işlərinə nəzarət
daxildir.
8.7.11. Professor-müəllim heyətinin tədris işlərinin növləri
üzrə normalar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti
173
tərəfindən təsdiq edilmiş vaxt normalarına uyğun ali məktəb
tərəfindən müəyyənləşdirilir.
8.7.12. Mühazirələr, bir qayda olaraq, professor və dosentlər
tərəfindən aparılır. Mühazirələrin aparılmasına kifayət qədər iş
təcrübəsi və biliyi olan digər müəssisə və təşkilatların
mütəxəssisləri də cəlb oluna bilər.
Seminarlar, praktik məşğələlər, laboratoriya işləri və s. bir
qayda olaraq, baş müəllim, müəllim, assistent və s. tərəfindən
aparılır.
8.7.13. Dövlət attestasiyasının hazırlanmasına və təşkilinə
ayrılan müddət 6 həftədir.
8.8. Tədris qruplarında sıxlıq maddi-texniki bazadan asılı
olaraq, 15-30 nəfər müəyyənləşdirilir. Eyni ixtisas üzrə olan tədris
qrupunda tələbələrin sayı 30 nəfərdən az olduqda, qrupun
bölünməsi aparılmır. Bəzi spesifik məşğələ (xarici dil, yaradıcılıq,
mədəniyyət, musiqi, incəsənət, idman və s.) və laboratoriya
dərsləri üzrə tədris qrupları müvafiq normativlərə uyğun olaraq
yarımqruplara bölünə bilərlər.
Humanitar və peşə hazırlığı fənləri bölümlərinə daxil olan
fənlər üzrə kreditlərin (saatların) miqdarı və tədris edilən fənnin
məzmunu proqram üzrə eyni olduqda, mühazirə dərslərində tədris
qrupları birləşdirilir.
8.9. Əlavə ali təhsil, distant təhsil və digər xüsusi təhsilalma
formaları üçün müvafiq təhsil proqramları tətbiq edilir.
Magistratura təhsilinin məzmunu, təşkili və "magistr"
dərəcələrinin verilməsi qaydaları
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin
2010-cu il 12 may tarixli 88 nömrəli
qərarı ilə təsdiq edilmişdir
1. Ümumi müddəalar
1.1.
Bu
Qaydalar
"Təhsil
haqqında"
Azərbaycan
Respublikasının Qanununa və digər qanunvericilik aktlarına
174
uyğun hazırlanmışdır və dövlət təhsil standartları əsasında ali
təhsilin magistratura səviyyəsində təhsilin məzmunu, təşkili və
"magistr" dərəcələrinin verilməsi qaydalarını tənzimləyir.
1.2. Magistr hazırlığı ali təhsilin ikinci səviyyəsi olaraq
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq
edilmiş magistr ixtisaslaşmalarının (proqramlarının) təsnifatına
uyğun müvafiq ixtisaslaşmalar üzrə mütəxəssis hazırlığının həyata
keçirilməsini təmin edir. Bu səviyyədə bakalavr təhsili bazasından
ayrı-ayrı ixtisasların ixtisaslaşmaları üzrə müvafiq təhsil
proqramları əsasında mütəxəssislər hazırlanır.
Xüsusi qabiliyyət tələb edən və öz xüsusiyyətləri ilə
fərqlənən mədəniyyət, musiqi, incəsənət, idman, memarlıq, dizayn
və bu kimi digər sahələr üzrə magistr hazırlığı yalnız nəzəri
hazırlıq və tədqiqat tələb edən sahələr üzrə həyata keçirilir. Bu
ixtisasların siyahısı Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti
tərəfindən müəyyənləşdirilir.
1.3. Bu Qaydalar tabeliyindən, mülkiyyət növündən və
təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq, respublikanın bütün
ali
təhsil
müəssisələrinə
şamil
edilməklə,
magistratura
səviyyəsində
təhsilin
məzmununa,
ixtisasların
ayrı-ayrı
ixtisaslaşmaları üzrə müvafiq təhsil proqramlarına, eləcə də
təhsilalanların hazırlıq səviyyəsinə qoyulan tələbləri müəy-
yənləşdirir.
1.4. Bu Qaydalar mütəxəssis hazırlığının səviyyəsinə ümumi
tələblər qoymaqla, ali təhsil müəssisələrində təhsilin keyfiyyətinin
yüksəldilməsinə, məsuliyyətin, eləcə də kadr hazırlığının
səmərəliliyinin
artırılmasına,
tədris-metodiki
təminatın
yaxşılaşdırılmasına, təhsilalanların attesta-siyasının şəffaflığına,
təhsilin keyfiyyət səviyyəsinin ölkədə qəbul olunan təhsil
standartları əsasında beynəlxalq və ümumavropa təhsil sisteminin
prinsiplərinə uyğunlaşdırılması şərtilə, respublikanın ali təhsil
sisteminin Avropa təhsil məkanına inteqrasiyasına və ölkəmizdə
verilmiş təhsil sənədlərinin beynəlxalq təhsil məkanında
tanınmasına şərait yaradır.
175
1.5. Magistratura səviyyəsində əyani və qiyabi təhsilalma
formaları müəyyən edilir.
1.6. Magistratura səviyyəsində əyani forma üzrə təhsilin
normativ müddəti 1,5-2 (qiyabi forma üzrə təhsil müddəti altı ay
artıqdır) ildir. Bu müddət ayrı-ayrı ixtisaslaşmaların təhsil
proqramları ilə müəyyənləşdirilir.
1.7. Tabeliyindən və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq,
respublikanın bütün ali təhsil müəssisələrində magistratura təhsili
ödənişli və ödənişsiz əsaslarla həyata keçirilə bilər.
1.8. Tabeliyindən və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq,
elmi-pedaqoji kadr potensialı, maddi-texniki bazası və təhsil
infrastrukturu kifayət qədər yüksək olan respublikanın bütün ali
təhsil müəssisələrində magistratura Azərbaycan Respublikası
Nazirlər Kabinetinin razılığı əsasında Azərbaycan Respublikasının
Təhsil Nazirliyi tərəfindən yaradılır.
1.9. Müvafiq ixtisas üzrə magistr hazırlığı yalnız həmin
ixtisas üzrə ali təhsilin birinci səviyyəsi (bakalavriat) buraxılışı
olan ali məktəblərdə həyata keçirilir.
1.10. Dövlət ali təhsil müəssisələrində magistraturaya qəbul
həmin ixtisasın bakalavr buraxılışının 20 faizinə qədər
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəy-
yənləşdirilir (ödənişli və ödənişsiz təhsilalanların cəminə
nisbətən).
1.11. Magistraturaya tələbə qəbulu Azərbaycan Respublika-
sının Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən müəyyən
edilmiş qaydada həyata keçirilir.
1.12. Xarici ölkələrin vətəndaşlarının magistraturaya qəbulu
müvafiq qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
2. Magistratura səviyyəsində təhsilin məzmununa və
tədris prosesinin təşkilinə qoyulan tələblər
2.1. Magistratura - ali təhsilin ikinci səviyyəsinin tələblərinə
uyğun olaraq, yüksəkixtisaslı, sərbəst yaradıcılıq fəaliyyəti göstərə
biləcək mütəxəssislərin hazırlığını təmin edən təhsil prosesidir.
176
2.2. Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrində
magistr hazırlığı ixtisasın ayrı-ayrı ixtisaslaşmaları üzrə təhsil
proqramı, ona müvafiq hazırlanmış tədris planı, fənlər üzrə işçi
proqramlar (sillabuslar) və digər normativ sənədlər (qiymət-
ləndirmə qaydaları, fərdi tədris planları, dərs cədvəlləri, imtahan
cədvəlləri,
dərslərin
reqlamentləri,
təcrübənin
keçirilməsi
qaydaları və s.) əsasında həyata keçirilir.
2.3. Magistr təhsilinin məzmunu tədris prosesinin və elmi
tədqiqat işlərinin planlaşdırılmasını, onun həyata keçirilməsinin
forma
və
metodlarını,
tədris
yükünün
həcmini,
tədris
mərhələlərinin
(semestrlərin)
müddətini,
tədris
növlərini
(mühazirə, məşğələ, laboratoriya və s.), ayrı-ayrı fənlərin həcmini,
ixtisasın ixtisaslaşmaları üzrə təhsil proqramında qoyulan tələbləri
əhatə edir.
Tədris prosesinin və elmi tədqiqat işlərinin planlaşdırılması,
təşkili tədris planı (nümunəvi işçi və fərdi) və fənn proqramları və
ona müvafiq hazırlanmış fənlər üzrə işçi proqramları əsasında
həyata keçirilir. Bu planların forma və strukturu ali təhsil
müəssisəsi tərəfindən müəyyənləşdirilir.
Fənn proqramları müvafiq ixtisasın təhsil proqramlarının
tələblərinə uyğun olaraq ali təhsil müəssisələri tərəfindən
hazırlanır və Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi
tərəfindən təsdiq edilir. Fənlər üzrə işçi proqramları (sillabuslar)
isə ali təhsil müəssisəsi tərəfindən hazırlanır və təsdiq edilir.
Đşçi tədris proqramı (sillabus) - fənnin müvafiq proqramı
əsasında hazırlanan və özündə tədris olunan fənnin təsvirini, onun
hədəf və məqsədini, qısa məzmununu, dərslərin müddətini və
növlərini, tələbənin müstəqil işi üçün tapşırıqları, onların yerinə
yetirilməsi müddətini, məsləhət saatlarını, müəllim haqqında
məlumatı, müəllimin tələblərini, qiymətləndirmə meyarlarını,
aralıq qiymətləndirilmə cədvəlini, istifadə olunan ədəbiyyatın
siyahısını əks etdirən sənəddir.
177
2.4. Magistratura səviyyəsində təhsilin məzmunu bir-biri ilə
əlaqəli nəzəri təlimdən, pedaqoji və peşəkar hazırlıqdan, eləcə də
elmi tədqiqat işlərindən ibarətdir.
Magistrin nəzəri təlimi və pedaqoji hazırlığı humanitar,
ixtisas və ixtisaslaşma fənlərinin mühazirə, məşğələ, seminar,
məsləhət, sərbəst iş, pedaqoji təcrübə və s. formada öyrənməsi ilə
təmin olunur.
Magistrin elmi tədqiqat sahəsində hazırlığı konkret tədqiqat
fəaliyyətinin
tələblərinə
uyğun
olaraq,
müasir
üsullarla
araşdırmaların aparılması və dissertasiya işinin hazırlanması ilə
təmin olunur.
2.5.
Đxtisasın
ayrı-ayrı
ixtisaslaşmaları
üzrə
təhsil
proqramının strukturu tədris (humanitar və ümumi hazırlıq, eləcə
də ixtisaslaşma fənləri) və elmi tədqiqat hissəsindən ibarətdir.
2.6. Magistratura səviyyəsində tədrisin təşkili ali təhsil
pilləsinin dövlət standartının tələblərinə uyğun Azərbaycan
Respublikasının Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş
qaydalar əsasında kredit sistemi (Avropa ölkələrində tətbiq olunan
AKTS - Avropa Kredit Transfer Sistemi) ilə həyata keçirilir.
2.7.
Tələbələrin
fənlər
üzrə
attestasiyası
(biliyinin
qiymətlən-dirilməsi) Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi
tərəfindən müəyyənləşdirilmiş qaydada çoxballı (100 ballı)
sistemlə həyata keçirilir.
2.8. Tədris ili, bir qayda olaraq, iki semestrdən (payız və
yaz) ibarətdir. Bundan əlavə, yay tətili müddətində 6 (altı)
həftədən çox olmayaraq, yay semestri də təşkil oluna bilər.
2.9. Əyani formanın təhsil müddətində nəzəri tədrisə - 45,
elmi tədqiqat və elmi-pedaqoji təcrübələrə - 8, imtahan
sessiyalarına isə 15 həftə ayrılır. Bu zaman auditoriya saatları 12-
16 həftədir.
Dissertasiya işinin hazırlanması və müdafiəsinə 12, tətillərə
isə 14 həftə ayrılır.
178
2.10. Tələbənin auditoriya və auditoriyadankənar (bütün
tədris, elmi tədqiqat və elmi-pedaqoji ) həftəlik yükünün həcmi 45
saatdır. Bu zaman dərslər 12-16 saat təşkil edir.
Qiyabi forma üzrə isə tələbələrin auditoriya dərslərinin
həcmi ildə 120-160 saat nəzərdə tutulur. Hər tədris ilində təlim
müddəti 15 sentyabr tarixindən başlanır və tədris planına müvafiq
olaraq yekunlaşır.
2.11. Bir akademik saat - 45 dəqiqəyə bərabərdir. Bütün növ
dərslər üçün 2 akademik saat müəyyənləşdirilir. Akademik
saatlararası fasilə 5 dəqiqədən az olmamalıdır.
2.12. Magistratura üzrə aparılan elmi tədqiqat işləri axtarış
və tətbiqi xarakterli işlər olmalıdır.
2.13. Magistrantlara elmi rəhbərlik, bir qayda olaraq, həmin
təhsil müəssisəsində çalışan professor-müəllim heyətinin elmi adı
və ya elmi dərəcəsi olan nümayəndələri və ya həmin şərtləri
ödəyən digər müəssisə və təşkilatlarda çalışan şəxslər tərəfindən
həyata keçirilir. Bir nəfərə 5-dən çox magistranta rəhbərlik etməyə
icazə verilmir. Magistrantın elmi tədqiqatının yönümü müxtəlif
elmlərin qovuşmasından ibarət olduğu halda, ona elmi rəhbərlə
yanaşı, elmi məsləhətçi də təyin oluna bilər.
3.
Magistrlik
dissertasiyalarının
müdafiəsi
üzrə
ixtisaslaşdırılmış şuralar
3.1. Ali təhsilin magistratura səviyyəsində təhsilin yekun
mərhələsi magistrlik dissertasiyasının müdafiəsidir (ixtisasdan
asılı olaraq buraxılış imtahanı da ola bilər).
3.2. Magistratura səviyyəsini bitirən şəxslərə "magistr" ali
elmi-ixtisas dərəcəsi verilir. "Magistr" dərəcəsi magistrlik
dissertasiyalarının müdafiəsi üçün ali təhsil müəssisəsi tərəfindən
yaradılmış ixtisaslaşdırılmış şuraların qərarı əsasında verilir. Bu
təhsil səviyyəsini bitirən şəxslər təhsillərini doktoranturada davam
etdirə bilərlər.
179
3.3. Đxtisaslaşdırılmış şuraların yaradılması və onun işinin
təşkili qaydası Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti
tərəfindən təsdiq edilmiş müvafiq qaydalarla müəyyən olunur.
4. Magistraturada yekun attestasiya
4.1. Tədris planının bütün şərtlərini yerinə yetirmiş tələbələr
yekun attestasiyaya buraxılırlar.
4.2. Yekun attestasiya magistrlik dissertasiyasının müdafiəsi
və ixtisas fənləri üzrə imtahanlardan ibarətdir. Magistrlik
dissertasiyasının müdafiəsi ixtisaslaşdırılmış şuraların iclaslarında
aparılır.
4.3. Magistrlik dissertasiyasının məzmununa, yazılmasına,
təqdim edilməsinə və müdafiəsinə qoyulan tələblər Azərbaycan
Respublikasının Təhsil Nazirliyi tərəfindən müəyyənləşdirilir.
4.4. Ali təhsil müəssisələrində magistratura səviyyəsinin
təhsil proqramı üzrə tədris planını tam yerinə yetirmiş və magistr
ali elmi-ixtisas dərəcəsi almış şəxslərə müəyyən olunmuş formada
dövlət nümunəli diplom verilir.
4.5. Magistratura səviyyəsini bu və ya digər səbəbdən başa
vurmayan şəxslərə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti
tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada arayış verilir. Arayışın
forması Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən
təsdiq edilir.
180
Mündəricat
•
Ön söz ........................................................................................ 3
•
Đbrahim Əliyev. XX əsrin 80-90-cı illərində Cənubi Qafqazda
milli münasibətlər problemi .................................................................. 7
•
Cəfər Cəfərov. Azərbaycanda davamlı təhsilin bəzi problemləri..... 17
•
Şahlar Əskərov. Düzgün qərar qəbul etmənin elmi əsası......... 24
•
Nəsir Nəsirli. Ali təhsildə keyfiyyət təminatı problemi............31
•
Şahrza Əliyev. Azərbaycanda ali təhsildə yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi ilə bağlı görülən işlər və qarşıda duran
vəzifələr..................................................................................................38
•
Đbrahim Əliyev, Sevda Vəzirova. Boloniya prosesində vahid
kredit sistemi (AKTS) ......................................................................... 49
•
Xaləddin Đbrahimli. Azərbaycanda ali təhsil və Boloniya prosesi... 62
•
Avropada vahid ali təhsil məkanının xarakteristikası və onun
vacib elementləri ...................................................................................68
Avropada Boloniya prosesinin tarixindən.................................68
Avropada Boloniya prosesi çərçivəsində aparılan islahatların
məqsədləri .............................................................................................73
Boloniya prosesinə qoşulmuş dövlətlər və beynəlxalq
təşkilatlar................................................................................................75
Boloniya prosesinə aid olan sənədlərin qəbulu.........................78
Diploma Avropa əlavəsi........................................................... 78
Kredit sistemi nədir və əvvəlki sistemdən nə ilə fərqlənir........79
Tələbə mobilliyinin mahiyyəti və onun başlıca missiyası....... 81
Ali təhsildə keyfiyyət problemləri............................................ 83
Rəsmi sənədlərin qarşılıqlı tanınma məsələləri.........................86
Elmi tədqiqatlar Boloniya prosesi şəraitində............................ 87
Təhsilin obyekti və subyekti problemi..................................... 88
Ali təhsil müəssisəsinin müstəqilliyi və muxtariyyəti.............. 89
Boloniya prosesinin idarə sistemi............................................. 91
181
•
Sənədlər
Universitetlərin ümumi xartiyası (Boloniya şəhəri, Đtaliya, 18
sentyabr 1998-ci il) ................................................................................92
Boloniya bəyannaməsi. Avropa ali təhsil zonası. Avropa təhsil
nazirlərinin birgə bəyanatı. Boloniya ş. 19 iyun 1999-cu il...................94
Avropada ali təhsil zonası haqqında. Ali təhsilə məsul Avropa
nazirlərinin görüşünün komunikesi. Praqa şəhəri, 19 may 2001-ci ......98
Gələcəyin formalaşması. Salamanka 29-30 mart 2001-ci il....105
•
Ölkə qanunvericiliyi
Təhsil Haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu .........111
2009-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil
sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı .........................................121
Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Fərmanı................................................................................................ 133
Təhsil müəssisələrinin akkreditasiyası qaydaları................... 137
Ali təhsil pilləsinin bakalavr və magistr səviyyələrində təhsil
haqqında dövlət sənədlərinin nümunələri və onların verilməsi
qaydası..................................................................................................150
Müxtəlif səbəblərdən təhsilin hər hansı pilləsini və səviyyəsini
başa vurmayan şəxslərə arayışın verilməsi qaydası.............................156
Ali təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramı....................161
_____________________________________
Çapa imzalanmış 10.11.2011. sifariş № 141
Kağız formatı 60x84 1/16. Sayı 1000
Dostları ilə paylaş: |