Azərbaycan respublikasinin təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 476,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.Keyfiyyətin qiymətləndirilməsi metodları haqqında ümumi məlumatlar
4
Elmi-texniki tərəqqinin sürətlə inkişafı etdiyi bir dövrdə istehsal miqyasının genişlənməsi ilə bərabər istehsal olunan məhsullar keyfiyyətcə dəyişir, yaxşılışır. Bu yalnız iqtisadi qanunauyğunluq olmayıb, həm də insanların şüurlu, məqsədyönlü fəaliyyətinin nəticəsidir. Məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi əməyin
məhsuldarlığının artmasına, maddi ehtiyatlardan səmərəli və qənaətlə istifadəyə, təsərrüfat quruculuğunun sürətlənməsinə, əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur. İstehsal olunan məhsulun keyfiyyətində elmi-texniki tədqiqatların səviyyəsi, texnoloji proseslərin yeniliyi, işçi personalın ixtisaslaşması və təcrübəsi əks olunur, məhsulun keyfiyyəti ölkənin sənaye potensialı və mili iqtisadiyyatın vəziyyətini xarakterizə edir. Məhsulun keyfiyyətini qiymətləndirmək üçün onların dəqiq göstəricilər sistemi və üsulları olmalıdır. Məmulatın keyfiyyətinin miqdarca qiymətləndirilməsinin nəzəri əsaslarını və metodlarını təcrübi və elmi fəaliyyət sahəsi kimi kvalimetriya işləyib hazırlayır. Kvalimetriyanın əsas vəzifələri məmulatların zəruri keyfiyyət göstəricilərini və bu göstəricilərin optimal qiymətlərini təyin etmək, keyfiyyətin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi üsullarını işləmək, zamana görə keyfiyyətin dəyişməsini hesaba almaq metodikasını, məhsulun keyfiyyətinin erqonomik əlamətlərinin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi metodikasını və s. yaratmaqdır. Məhsulların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi onların keyfiyətinə nəzarətdən daha geniş məna kəsb edir. İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi zamanı hər bir məhsul növünün əhalinin zövqünə və ictimai tələbinə nə dərəcədə uyğun olması məsələsi həll edilir. İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi probleminin əsəs xüsusiyyəti və mürəkkəbliyi məhz bundan ibarətdir. Keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsinin nəticələri keyfiyyətin planlaşdırılmasının əsasını təşkil edir.
5 İstehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsinə dair bir sox məsələlər hələlik tamamilə həll edilməmişdir və elmi-tədqiqat işlərinin aparılmasını tələb edir. Azərbaycan Respublikasında və xarici ölkələrdə məhsulunun keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi üçün çoxsaylı metodiki göstərişlər və tövsiyələr mövcuddur. Bu sənədlərin bəzilərində məmulatların keyfiyyətinin istehsal xarakteri ilə əlaqədar spesifik xüsusiyyətləri kifayət qədər nəzərə alınmır, keyfiyyətin qiymətləndlirilməsində yeni istiqamətlər və yanaşma üsulları tətbiq edilmir. Bu baxımdan istehlak mallarının keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsinin metodoloji müddəalarının tədqiqinə həsr olunmuş buraxılış işinin mövzusu aktualdır.
6
məlumatlar
Məhsulun keyfiyyəti onun təyinatına uyğun olaraq müəyyən edilmiş təlabatların yerinə yetirilməsi üçün məhsulun yararlılığını təyin edən xassələrin məcmusudur. (ГОСТ 15467-79). Bu təyinatdan aydındır ki, məhsulun hər yerdə bütün xassələri keyfiyyət anlayışına daxil deyildir. Buraya elə xassələr aiddir ki, onlar məmulatın təyinatına uyğun olaraq cəmiyyətin ona olan tələbatını təyin edir [3]. Keyfiyyət göstəricisi dedikdə, malların xassələrinin kəmiyyətcə xarakterizə edilməsi başa düşülür [1]. Məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi, onun sertifikatlaşdırılması və ya istehsaldan çıxarılması məqsədi ilə sistematik olaraq məhsulun keyfiyyəti qiymətləndirilməlidir. Məhsulun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi məhsulun keyfiyyətinin idarə olunmasında reallaşdırılan ən yaxşı həll yollarını əsaslandırmaq məqsədi ilə keyfiyyət göstəriciləri nomenklaturasının seçilməsi, onların ədədi qiymətlərinin, həmçinin baza və nisbi göstəricilərin təyin edilməsi əməliyyatlarının cəmidir [8]. Başqa şəkildə ifadə olunarsa, keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi bu əməliyyatlardan ibarətdir: keyfiyyət göstəriciləri sisteminin seçilməsi; ölçmələr, yəni hər hansı şkala üzrə məlum kəmiyyətlərlə müqayisə və ədədi qiymətlərin əldə olunması; alınmış nəticələrin qiymətləndirilməsi. Belə struktur keyfiyyətin qiymətləndirilməsinin mövcud forma və metodlarının təsnifatının bəzi ümumi prinsiplərini şərh etməyə imkan verir. Bu məsələnin mürəkkəbliyi ondan ibarətdir ki, qiymətləndirmə üzrə toplanmış təcrübəni sistemləşdirmək üçün vahid əsasın seçilməsi qeyri-mümkündür. Odur ki, burada həm prosesin sturukturu həm də sənaye məmulatlarının keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi xüsusiyyətləri nəzərə alınan əlamətlərə görə qiymətləndirmənin növ və metodlarının təsnifatı təhlil edilir. Göstəricilər sisteminin seçilməsinə görə, yəni onların növlərinə görə keyfiyyətin qiymətləndirilməsinin differensial, kompleks və qarışıq metodlarından istifadə olunur.
Yüklə 476,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|