Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

39 
 
-
 
Qanaxma 
-
 
Plevrit 
-
 
Pnevmoniya (həm əməliyyat keçirilmiş, həm də əks tərəfdə) 
-
 
Plevranın empieması 
-
 
Pnevmotoraks  
-
 
Bronxial fistula  
-
 
Əməliyyatdan sonrakı yaranın irinləməsi 
Ağ ciyərdə aparılmış exinokokkektomiyadan sonra qalan boşluqdan asılı olan 
ağırlaşmalar 4,3-8% xəstələrdə qeyd olunur. Ən çox rast gəlinəni qalmış boşluğun 
irinləməsidir.  Qalıq  boşluğun  irinləməsi  halı  praktiki  olaraq,  boşluğun  ləğvi 
əməliyyatlarının hər bir növündə rast gəlinir. 
Ağ  ciyərin  exinokokkektomiyasından  sonra  ən  çox  rast  gəlinən  ağırlaşma 
xüsusən  irinləmiş  və  drenə  olunan  böyük  sist  olan  xəstələrdə  yalançı 
pnevmosistlərin  inkişaf  etməsidir.  Çox  az  hallarda  retorakotomiyaya  göstəriş  ola 
bilən  ciddi  ağırlaşmalara  rast  gəlinir.  Retorakotomiyaya  ən  çox  səbəb  olan 
ağırlaşma  əməliyyatdan  sonrakı  hemostatik  konservativ  terapiyanın  effekti 
olmadığı  plevradaxili  qanaxmadır.  Plevranın  əməliyyatdan  sonrakı  empieması 
plevranın  drenləşdirilməsi  və  ya  plevranın  təkrari  punksiyası  yolu  ilə 
müvəffəqiyyətlə  müalicə  olunur.  Əməliyyatdan  sonrakı  yaranın  sağalması  da 
konservativ tədbirlərlə ləğv edilir. 
 
Yemək borusu əməliyyatlarından sonrakı ağırlaĢmalar. 
 
Yemək borusunun döş qəfəsi şöbəsi digərlərindən daha uzun olması və yemək 
borusu  anastomozlarının  tez-tez  icra  olunduğu  boşluq  döş  qəfəsidir.  Yemək 
borusunda aparılan əməliyyatlar texniki icrasına görə ən mürəkkəb növlərə aiddir. 
Həm  də  onların  çoxu  zəifləmiş  qrup  xəstələrdə  aparılır.  Bu  əməliyyatdan  sonrakı 
dövrdə xəstənin ümumi vəziyyətinin həm dəyişməsi, həm də əməliyyat zamanı baş 
verən texniki səhvlər üzündən baş verən ağırlaşmalara şərait yaranır.  
Aşağıdakı ağırlaşmalar ayırd edilir: 

---

40 
 
Yaralanma  
-
 
Qanaxma 
-
 
Yemək  borusu  –  bağırsaq  və  ya  yemək  borusu  mədə  anastomozunun 
çatmazlığı; 
-
 
Boyun anastomozunun çatmazlığı; 
-
 
Transplantın qanqrenası; 
-
 
Plevranın empieması; 
-
 
Hilotoraks. 
 
Ürəkdə aparılan əməliyyatlardan sonrakı ağırlaĢmalar. 
Ürək-damar cərrahiyyəsinin müasir inkişaf səviyyəsi, əməliyyatlarda toplanan 
çox  böyük  təcrübə  xəstənin  başlanğıc  vəziyyətindən,  xəstəliyin  nozoloji  forması, 
yanaşı  patologiyalar  və  s.  amillərdən  asılı  olaraq  əməliyyat  risklərini  əvvəlcədən 
xəbər verməyə imkan yaradır. 
Avropa  Torakal  və  Ürək-Damar  Cərrahları  Assosiasiyası  müxtəlif 
kardiocərrahiyyə 
mərkəzlərində 
aparılan 
çoxillik 
müşahidələrinin 
ümumiləşdirilməsi  nəticəsində  1998-ci  ildə  ürəkdə  aparılacaq  əməliyyat  riskinin 
qiymətləndirilməsi sistemini təklif etdi. 
Əməliyyat  riskinin  qiymətləndirilməsi  balların  hesablanmasına  görə  aparılır. 
Gözlənilən ölüm 0-dan-2-yə qədər (aşağı risk) 1,27-1,29%, 3-dən – 5-ə qədər (orta 
risk) – 2,90-2,94%, 6-dan yuxarı (yuxarı risk) – 10,93 – 11,54% təşkil edir. 
Ürəkdə əməliyyat riskinin Avropa qiymətləndirmə sistemi. 
Pasient – asılı faktorlar 
Təyin olunma  
Yaş  
60 yaşdan yuxarı hər 5 ilə 
Cins 
Qadınlar 
Ağ ciyərlərin xroniki xəstəlikləri 
Bronx 
genişləndiricilərin 
və 
hormonların ağ ciyər xəstəliklərinə görə 
uzun müddət qəbulu 
Periferik angiopatiyalar 
Bunlardan biri  və ya bir neçəsi; 
Fasiləli  axşama,  okkulyuziya  və  ya 
stenoz >50% BMA; 
Qarın  aortasinda  keçirilmiş  və  ya 

---

41 
 
planlaşdırılan operasiya; 
Ətratfların arteriyalarında və ya BMA. 
Nevroloji pozğunluqlar 
Gündəlik fəaliyyəti ciddi pozan xəstəlik 
Ürəkdə keçirilmiş operasiyalar 
Perikard  boşluğunun  açılması  ilə 
operasiya 
Zərdabda kreatinin səviyyəsi 
0,2 mmol/l-dən çox 
Aktiv endokardit 
Ürəkdə 
əməliyyat 
ərəfəsində 
endokarditə 
görə 
antibakterial 
terapiyada olan xəstələr 
Əməliyyatdan 
əvvəlki 
kritik 
vəziyyət 
Bunlardan biri və ya bir neçəsi; 
Mədəcik taxikardiyası və ya fibrilyasiya 
və 
ya 
klinik 
ölümdən 
sonra: 
əməliyyatxanaya  qəbul  olunana  qədər 
STA; 
Əməliyyatdan 
öncə 
başqa 
qolla 
dayanıqlığın vacibliyi; 
Aortadaxili balon kontrapulsasiyası; 
Kəskin böyrək çatmazlığı (anuriya və ya 
oliqouriya<10 ml/saat) 
Ürək – asılı faktorlar 
Təyin olunma 
Qeyri stabil stenokardiya 
Əməliyyatxanaya  qəbul  olunana  qədər 
b/d  nitratlar tələb edən stenokardiya 
Sol mədəciyin disfunksiyası 
Nisbi (FB 30-50%) 
Daha qabarıq (FB<30%) 
Miokard infarktı  
90 gündən az 
Ağ ciyər hipertenziyası 
Sistolik (DLA) 60 mm Hg-dən çox 
Əməliyyatdan asılı faktorlar 
Təyin olunma 
Təcililik  
Növbəti  gün  başlayanadək  operasiyanı 
tələb edir. 
AKŞ  əməliyyatından  başqa  digər 
operasiyalar 
AKŞ-dən daha böyük əməliyyatlar və ya 
AKŞ-yə əlavə 
Döş aortasında operasiya 
Qalxan, qövsdə və enən aortada 
MJP  (MAÇ)  infarktdan  sonra 
cırılması 
 
 
Ürək çatmazlığı. 
Ürək çatmazlığı – orqan və toxumalarda normal qaz mübadiləsi üçün vacib 
olan  adekvat  ürək  atımını  nasos  kimi  dəstəkləyən  ürəyin  acizliyi  ilə  xarakterizə 

---