Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Kimya və biologiya fakültəsi Kimya və onun tədrisi metodikası kafedrasi kimya fənnindən
Yüklə 132,71 Kb.
|
| sadə və mürəkkəb reaksiyalara bölünürlər. Mürəkkəb reaksiyalar sadə reaksiyalardan ibarətdir. Formal kinetikanın qanunları yalnız sadə reaksiyalara şamil edilir. Mürəkkəb reaksiyaların kinetikası belə bir müddəaya əsaslanır ki, sistemdə eyni zamanda bir neçə reaksiya gedərsə onların hər biri müstəqil gedir və onlara sadə reaksiyaların kinetikasını tətbiq etmək olar.
Yalnız bir mərhələdən ibarət olan kimyəvi reaksiyalara elementar reaksiyalar deyilir. Hər bir elementar reaksiya çoxlu sayda təkrar olunan eyni kimyəvi çevrilmələrdən ibarətdir. Homoğen elementar reaksiyalar bir-birindən kimyəvi çevrilmələrdə iştirak edən molekulların sayına görə fərqlənib, müvafiq olaraq monomolekulyar N2O4 = 2NO2, bimolekulyar NO + H2O = NO2 + H2 və trimolekulyar 2NO + Cl2 = 2NOCl. reaksiyalar adlanır. Reaksiyaları bir - birindən reaksiyanın tərtibinə görə də fərqləndirirlər. Reaksiyanın ümumi tərtibi reaksiyada iştirak edən maddələrin qatılıq dərəcələrinin cəminə bərabərdir. Reaksiyanın tərtibi formal göstərici olub təcrubədə ölçülür.Reaksiya mexanizmini başa düşmək üçün reaksiyanın molekulyarlığını müəyyənləşdirmək lazımdır.Digər tərəfdən reaksiyanın tərtibi çoxmərhələli prosesdə sürətin qatılıqdan yekun kinetik asılılığı göstərir,molekulyarlıq isə mürəkkəb prosesin elementar mərhələsinin mexanizmi ilə əlaqədardı.Ona görədə reaksiyalar üçün reaksiyanın tərtibi ilə molekulyarlığı üst-üstə düşür. Əgər A+B P reaksiyası gedirsə reaksiyanın sürətini v = kCACB kimi yazmaq olar.Belə reaksiyaları adətən ikinci tərtib reaksiyalar adlandırırlar. Əgər reaksiyada üç maddə iştirak edərsə onda v = kCACBCC Reaksiyaları bir - birindən reaksiyanın tərtibinə görə də fərqləndirirlər. Reaksiyanın ümumi tərtibi reaksiyada iştirak edən maddələrin qatılıq dərəcələrinin cəminə bərabərdir. Reaksiyanın tərtibi formal göstərici olub təcrubədə ölçülür.Reaksiya mexanizmini başa düşmək üçün reaksiyanın molekulyarlığını müəyyənləşdirmək lazımdır.Digər tərəfdən reaksiyanın tərtibi çoxmərhələli prosesdə sürətin qatılıqdan yekun kinetik asılılığı göstərir,molekulyarlıq isə mürəkkəb prosesin elementar mərhələsinin mexanizmi ilə əlaqədardı.Ona görədə reaksiyalar üçün reaksiyanın tərtibi ilə molekulyarlığı üst-üstə düşür. Əgər A+B P reaksiyası gedirsə reaksiyanın sürətini v = kCACB kimi yazmaq olar.Belə reaksiyaları adətən ikinci tərtib reaksiyalar adlandırırlar. Əgər reaksiyada üç maddə iştirak edərsə onda v = kCACBCC Yüklə 132,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|