Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti

İnformasiyanın beynəlxalq mübadiləsində ödənişlərin və maliyyələşmənin növləri. İntelektual mülkiyyətin ümumidünya təşkilatı.
Texnologiya mübadiləsinin əsas formalarının xarakterik cəhətlərinə nəzər salaq.İlbəil elm və texnologiya sferasında beynəlxalq tədqiqat kooperasiyası artır və inkişaf edir.Açıq mətbuatda nəşr olunan elmi informasiya əsasən müxtəlif ölkələrin alimlərinin birgə tədqiqatının nəticəsidir.Elmi nəşrlərin təqribən 30% çoxmillətli alimlər qrupunun birgə elmi işlərinin nəticəsidir və patentlərin 7% tədqiqat kooperasiyası yplu ilə əldə olunmuşdur.Yüksək beynəlmiləlləşmə səviyəsi kiçik avropa ölkəlrinə xasdır,bu da daxildə tədqiqat potensialının məhdudluğu ilə izah olunur.Məs.Belçikada elmi nəşrlərin 40%-dən çoxu xarici birgə müəlliflərlədir.Belə kooperasiya Yaponiyaya xas deyildir.Burada patentləşdirilən ixtiraların ancaq 2%-də xaricilər iştirak edirlər. Patentləşdirmə və lisenziyalaşdırma beynəlxalq texnologiya və informasiya mübadiləsində demək olar ki ixtiraların və texniki təcrübənin xaricdə yayılmasının hüquqi əsası kimi çıxış edir.Bununla belə bir sıra texnologiya və informasiyalar patentləşdirilmədən də digər ölkələrə yayılır.Məs elmi və sorğu nəşrləri vasitəsilə.Beynəlxalq texniki yardımlar iki və çoxtərəfli,dövlət və xüsusi razılaşmalar əsasında inkişaf etmiş ölkələrin inkişaf etməkdə olan ölkələrin texnoloji səviyyəsini yüksəltmək məqsədi ilə etdikləri köməklik və yardımlardır.Texniki yardımlar digər yardımlar kimi haqqı ödənilmədən həyata keçirilir.Beynəlxalq texniki yardımlar əsasən aşağıdakılardan ibarət olur:xüsusi ekspert qruplarının yaradılması,xarici ölkəyə qısa müddətə və daimi göndərilməsi,xarici məsləhətçi qrupun fəaliyyəti,müvafiq sənaye obyektlərinin,idarəetmənin və digər obyektlərin ekspertizası,texnoloji qrantların təqdim olunması, kadrların yerində və xaricdə tədris mərkəzlərində öyrədilməsi,xaricdən texnologiyanın alınmasını maliyyələşdirmək və ya bir hissəsini maliyyələşdirmək.texnoloji yardımları əsasən beynəlxalq təşkilatlar: BVF,Dünya bankı, İqtisadi əməkdaşlıq bə inkişaf təşkilatı və digərləri həyata keçirirlər.
Müasir dünya təsərrüfatçılq əlaqələrinin formalarının və xarakterinin mürəkkəbləşməsi bir çox hallarda onların təhlil olunmaslnı çətinləşdirir. Beləki, beynəlxalq valyuta-kredit və maliyyə münasibətləri sistemindən ayrılıqda valyuta, kredit və maliyyə münasibətlərindən ayrı-ayrılıqda xalis şəkildə bəhs etmək mümkün deyildir. Bu hal eyni ilə hazır məhsulların ticarətinə də aiddir ki, onu da mübadilə edilən avadanlıqların quraşdırılması, sazlanması, onlara xidmət göstərilməsi, təkmilləşdirilməsi və təmir edilməsindən ayrılıqda nəzərdən keşirmək mümkün deyildir. Kompaniyanın idarə edilməsi strategiyası isə daha çox, ”yeni dünya təsərrüfatının “yaranmasınin təhlilinə əsaslanan, yaradıcılığa, intellektə, ideyalara istiqamətlənən yanaşmaları birləşdirir. İstesalda inkişafın müəyyənedici faktoru innovasiya olmuşdur.Ticarət internetin geniş tətbiqi sayəsində kibernetik sferaya çevrilmişdir ki, burada hər bir obyekt və subyektin rəqəmli forması vardır. Beynəlxalq birlik qlobal və informasiyalı olmuşdur, çünki onun inkişafının əsasını informasiya texnologiyası, içtimai əlaqələr və dəyişən
həyat tərzi təşkil edir.
Ölkələr arasında real olaraq öz yerini dəyişən məhsullar siyahısından informasiya və texnologiyanın ayrırmaq nə həmişə mümkün olmur, nədə özünü doğrultmur. Belə ki, bu məhsulların dünyada istehsal olunan məhsulların ümumi dəyədində və ümumdünya ticarətində xüsusi çəkisi və əhəmiyyəti günü-gündən yüksək sürətlə artmaqdadır və müvafiq kəmiyyət müəyyənliyinə malikdir. Burada beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin obyektlərinin qarşılıqlı əlaqəsi daha sıxdır. Məs. BİM-n, beynəlxalq xidmət ticarəti formasına aid olan beynalxalq konsaltinq, istehlakçıya bazarda davranmaq texnologiyasını və ya hər hansı məhsulun yaradılması texnologiyası üçün lazım olan müəyyən biliklərin, təcrübənin, nou-xau, verilməsini nəzərdə tutur.
Ümumdünyaa Əqli Mülkiyyət Təşkilatı ( WIPO; fransızca: Organization modiale de la propriété intellectuelle ( OMPI )) Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ( BMT) 15 ixtisaslaşmış qurumundan biridir. Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının yaradılması haqqında 1967-ci il Konvensiyasına əsasən, ÜƏMT ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək əqli mülkiyyəti (ƏM) bütün dünyada təşviq etmək və qorumaq üçün yaradılmışdır. Konvensiyanın qüvvəyə mindiyi 26 aprel 1970-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. Hazırkı Baş Direktor vəzifəsinə 1 oktyabr 2020-ci ildə başlayan Sinqapur Əqli Mülkiyyət İdarəsinin keçmiş rəhbəri Sinqapurlu Daren Tanqdır.
ÜƏMT-nin fəaliyyətinə beynəlxalq ƏM qaydalarını və siyasətlərini müzakirə etmək və formalaşdırmaq üçün forumların keçirilməsi, müxtəlif ölkələrdə ƏM-in qeydiyyatı və mühafizəsi üzrə qlobal xidmətlərin göstərilməsi, transsərhəd ƏM mübahisələrinin həlli, vahid standartlar və infrastruktur vasitəsilə ƏM sistemlərinin qoşulmasına kömək etmək və bu sahədə ümumi istinad bazası kimi xidmət göstərmək daxildir. bütün IP məsələləri; bura həm qlobal miqyasda, həm də xüsusi ölkələrdə ƏM-in qorunması və ya innovasiya vəziyyəti haqqında hesabatların və statistik məlumatların təqdim edilməsi daxildir. ÜƏMT həmçinin sosial-iqtisadi inkişaf üçün ƏM-dən istifadə etmək üçün hökumətlər, qeyri-hökumət təşkilatları (QHT-lər) və fərdlərlə işləyir.
ÜƏMT, audiovizual əsərlərin qorunmasından tutmuş beynəlxalq patent təsnifatının yaradılmasına qədər müxtəlif əqli mülkiyyət məsələlərinə aid olan 26 beynəlxalq müqaviləni idarə edir. Baş Assambleya və Koordinasiya Komitəsi tərəfindən idarə olunur, onlar birlikdə siyasəti müəyyən edir və əsas qərar qəbul edən orqanlar kimi xidmət edirlər. Baş Assambleya həmçinin ÜƏMT-nin baş inzibatçısı, hazırda 1 oktyabr 2020-ci ildə vəzifəsinə başlayan Sinqapurdan olan Baş Direktor Daren Tanqı da seçir. ÜƏMT onun gündəlik fəaliyyətini həyata keçirməyə kömək edən Katiblik tərəfindən idarə olunur.
Baş ofisi İsveçrənin Cenevrə şəhərində yerləşən ÜƏMT-nin bütün dünyada, o cümlədən Əlcəzairdə (Əlcəzair) “xarici ofisləri” var; Rio de Janeyro (Braziliya); Pekin (Çin), Tokio (Yaponiya); Abuja (Nigeriya); Moskva (Rusiya); və Sinqapur (Sinqapur). Əksər BMT təşkilatlarından fərqli olaraq, ÜƏMT üzv dövlətlərin qiymətləndirilmiş və ya könüllü töhfələrinə çox etibar etmir; Büdcəsinin 95 faizi qlobal xidmətləri ilə bağlı ödənişlərdən gəlir.
ÜƏMT-nin hazırda 193 üzvü var, o cümlədən 190 BMT üzvü və Kuk adaları, Müqəddəs Taxt və Niue; Fələstin daimi müşahidəçi statusuna malikdir. BMT tərəfindən tanınan ölkələr arasında yeganə qeyri-üzvlər Mikroneziya, Palau və Cənubi Sudan Federativ Dövlətləridir.
Sənaye Mülkiyyətinin Mühafizəsi üzrə Paris Konvensiyası 1883 -cü ildə qəbul edilmiş və ilk əqli mülkiyyət müqavilələrindən biri olmuşdur . Sənaye Mülkiyyətinin Mühafizəsi İttifaqı yaratdı. O, patentlər , əmtəə nişanları , faydalı modellər , sənaye nümunələri , ticarət adları , xidmət nişanları , coğrafi göstəricilər, eləcə də " haqsız rəqabətin repressiyası" daxil olmaqla sənaye mülkiyyətinin geniş spektrinə şamil edilir. Paris Konvensiyası digər ölkələrdəki yaradıcıların əsərlərini qorumaq üçün ilk beynəlxalq müqavilə idi.
Konvensiya 1880 və 1883-cü illərdə Parisdə keçirilən diplomatik konfranslarda qəbul edilmiş, daha sonra 20 mart 1883-cü ildə Braziliya, Fransa, Qvatemala, Hollandiya, Portuqaliya, Serbiya, İspaniya və İsveçrə, Belçika, İtaliya və El Salvador adından imzalanmışdır. O, 19 maddədən ibarət Konvensiyadan və müvafiq Konvensiya ilə demək olar ki, eyni uzunluqda olan Protokol de clôturedən (Yekun Protokol) ibarət idi.