Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nəSİMİ adına DİLÇİLİK İnstitutu

“Azərbaycan  leksikoqrafiyasının  tarixi”

  ad-

lanır. 8 paraqrafdan ibarət olan bu fəslin “Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərinin 

tarixi”  adlanan  I  paraqrafında  “Azərbaycan  dilinin  izahlı  lüğəti”nin  nəşri 

dilçiliyimiz tarixində çox əhəmiyyətli bir hadisə kimi qiymətləndirilir.  

Azərbaycan  dilinin  izahlı  lüğətinin  tərtibinə  xeyli  qabaq  –  1945  – 

1946-cı  illərdə  başlansa  da,  materialların  toplanıb  1949-cu  ildən  nəşr 

edilməsi  nəzərdə  tutulmuş  və  lüğətin  dörd  cilddən  ibarət  olması  qərara 

alınmışdır. Həmin lüğətin tələb olunan səviyyədə yazılmasını bilmək, müəy-

yənləşdirmək  üçün  müzakirəsinə  zəruri  ehtiyac  duyulmuş  və  onun  A  hər-

findən  ibarət  müəyyən  hissələri  Dilçilik  İnstitutunun  əsərlərinin  II  buraxılı-

şında  və  1950-ci  ildə  III  buraxılışında  çap  olunmuşdur

1

.  İzahlı  lüğətin  I 

cildinin  1966-cı  ildə  Əliheydər  Orucovun  tərtibi  və  redaktorluğu  ilə  nəşr 

olunması  məlumdur.  Bu  cilddə 

A,  B,  V,  Q

  hərflərinə  aid  sözlər  əhatə  olun-

muşdur.  Lüğətin  I  cildi  (

A-Q

)  1966-cı  ildə,  II  cildi  (

D-Y

  hərfləri  də  daxil 

olmaqla) 1980-ci ildə, III cildi (

K

 hərfindən 

R

 hərfinə qədərki hissə) 1983-cü 

ildə,  IV  cildi  (

S

  və 

Ş 

hərfləri  əhatə  edilməklə)  isə  1987-ci  ildə  çapdan 

çıxmışdır.  İzahlı  lüğətdə  Nəsimi  dövründən  bəri  ədəbi  dilimizdə  işlənən 

sözlərin izahı verilmişdir.  

I  fəslin  II  paraqrafı

 

“Azərbaycan  dilinin  dialektoloji  lüğətlərinin 

tarixi”