Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu

“Mədəni sərvətlərin qaçaqmalçılığına qarşı görülən 
tədbirlər”
adlı beşinci yarımfəslində gömrük orqanlarının milli-mənəvi 
dəyərlərin qorunması, tarixi-mədəni sərvətlərin qaçaqmalçılıq yolu ilə 
ölkədən çıxarılması hallarının qarşısının alınması və beynəlxalq miqyasda 
təbliği sahəsində fəaliyyəti araşdırılır.
Tədqiqat materialları DGK-nın öz fəaliyyətində mədəni irsin 
qorunmasına xüsusi diqqət ayırdığını göstərir. Ölkədən qaçaqmalçılıq yolu 
ilə çıxarılmasına cəhd edilən tarixi əhəmiyyət daşıyan bir çox əşyalar, 
qədim əlyazmalar, sənətkarlıq nümunələri müəyyən edilərək qeyri-qanuni 
dövriyyədən çıxarılır və gömrük muzeyində nümayiş etdirilirdi. Gömrük 
orqanları tərəfindən müsadirə edilən nadir kitabların, ikona və digər dini 
əşyaların aid təşkilatlara bağışlanması bir müsbət ənənə halını almışdı. 
DGK-nın gömrük tarixi muzeyi 2007-ci ilin iyun ayında Beynəlxalq 
Gömrük Tarixi Muzeyi Assosiasiyasına (ICOM), 2008-ci ilin sentyabr 
ayında Beynəlxalq Gömrük Muzeyləri Assosiasiyasına (İACM) üzv 
seçilmişdi.
2007-ci il Bakıda “Azərbaycan gömrüyünün tarixi təsviri 
sənətdə”, 2008-ci ildə Brüssel və Cenevrədə “Azərbaycan gömrüyü mədəni 
irsin keşiyində” adlı sərgilər təşkil olunmuşdu.
2
2009-cu ilin aprelində Vatikanda Azərbaycan Respublikası DGK və 
Xarici İşlər Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan gömrüyü 
mədəni və dini irsin keşiyində” mövzusunda sərgilərin keçirilməsi mühüm 
hadisə idi. Bu istiqamətdə görülən işlər “Azərbaycan gömrüyü mədəni irsin 
keşiyində” və “Azərbaycan gömrüyü: tarixi ənənələr və müasirlik” (ingilis 
dilində) adlı kitablarda işıqlandırılmışdır. AMEA Tarix İnstitutu ilə birgə 
“Böyük İpək yolu” dövrünə təsadüf edən gömrük işi tariximizin 
1
Narkomaniya ilə mübarizə Azərbaycan dövlətinin əsas vəzifələrindən biridir, 
http//customs.gov.az/az/news-1103.html
2
Azərbaycan gömrüyü Avrasiyanın mədəniyyət müxtəlifliyi astanasında, 
http://customs.gov.az/az/news-101.html.

---

39 
araşdırılması sahəsində görülən işlər beynəlxalq sərgi iştirakçılarının 
diqqətinə çatdırılmışdır.
1
Beləliklə, tədqiq edilən dövrdə Azərbaycan dövlətinin gömrük işi 
strategiyasında gömrük hüquqpozmalarına qarşı mübarizənin əsas 
prioritetləri aşağıdakılar idi: 1) gömrük işi sahəsində cinayətlərə, həmçinin 
gömrük qaydaları əleyhinə inzibati xətalara və digər hüquqpozmalara qarşı 
mübarizə, narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekur-
sorlarının, silahların, ozondağıdıcı maddələrin, mədəni, tarixi və arxeoloji 
sərvətlərinin, əqli mülkiyyət obyektlərinin, başqa malların gömrük sər-
hədindən qanunsuz keçirilməsinin qarşısının alınması; 2) milli təhlü-
kəsizliyin, ictimai asayişin, insanların mənəviyyatının, həyat və sağlam-
lığının, fauna və floranın, ətraf mühitin, bədii, tarixi və arxeoloji sərvət-
lərinin qorunması sahəsində tədbirlərin həyata keçirilməsində digər dövlət 
orqanlarına dəstək verilməsi, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda 
onların fəaliyyətini əlaqələndirməsi; 3) terrorçuluğa qarşı mübarizə 
sahəsində qabaqcıl ölkələrin təcrübəsinin öyrənilməsi və tədqiqi. 
Dissertasiyanın