| 3.Kommersiya banklarının likvidliyinin qiymətləndirilməsinin Azərbaycan təcrübəsi
Müasir Azərbaycan təcrubəsində likvidliyin qiymətləndirilməsi üçün iki qiymətləndirmə metodundan istifadə olunur: əmsallar vasitəsilə və nağd pul axını əsasında. Əmsallar metodunun əsasını Milli Bankı tərəfindən müəyyən edilmiş likvidliyin qiymətləndirmə göstəriciləri təşkil edir. Hazırda bu göstəricilərin sayı üçdür:
N2 — bankın ani likvidliyi normativi. Bu normativ bir əməliyyat günü ərzində bankın itki riskini tənzimləyir. Son qiymət ≥ 15%-dir;
N3 — bankın cari likvidliyi normatividir. Normativin hesablanması tarixinə yaxın 30 təqvim günü ərzində bankın itki riskini tənzimləyir. Son qiymət ≥ 50%-dir;
N4 — bankın uzunmüddətli likvidliyi normatividir. Vəsaitlərin uzunmüddətli aktivlərdə yerləşdirilməsi nəticəsində bankın likvidliyinin itirilməsi riskini tənzimləyir. Son qiyməti ≤ 120%
Bankların likvidliyinin iqtisadi normativlər vasitəsilə dövlət tənzimlənməsi ilə yanaşı, Azərbaycanda hesablanan likvid mövqeyin likvidliyinin qiymətləndirilməsi də inkişaf edir: ümumi və valyuta kəsiyində. Bu metod zamanı likvidlik axın kimi (əmsallar metodunda – ehtiyat) başa düşülür.
Bankın likvidlik mövqeyi onun müəyyən dövrdə pul vəsaitlərinin və öhdəliklərinin nisbətini əks etdirir. Əgər bu dövr ərzində (müəyyən tarixə) müştərilərə tələblər (aktivlər) öhdəliklərdən artıq olarsa, likvidliyin artığı olacaq ki, bunlar da pul vəsaitlərinin axıb getməsi deməkdir. Bu, tələbləri (daxilolmaları) üstələyir – likvidliyin çatışmamasını göstərir.
Likvidlik vəziyyəti cari və növbəti tarixlər üçüe, yəni perspektiv üçün qiymətləndirilir. Likvid mövqeyin müəyyənləşdirilməsi üçün restrukturlaşdırılmış balans tərtib olunur ki, burada aktivlər və passivlər ödənimə və tələb olunana qədər müddətlər üzrə təsnifləşdirilir.
Dostları ilə paylaş: | 
