Az ərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu

39 

 

- 

Freminqem,  Massasusets,  ABŞ)  2013-cü  ildə  təqdim etdiyi 

proqnozlara gör

ə, “bulud texnologiyaları”nın yaradılmasına sərf 

olunan x

ərclər 47.4 milyarddan (2013-ci il) 107 milyard (2017- 

ci il) dollara q

ədər artacaq (şəkil 7). 2017-ci ildə İT sahəsində 

s

ərf ediləcək illik xərclərin 17%-i  bulud  texnologiyalarının 

payına düşəcək [50]. 

 

 

 

Şəkil 7

. 

Bulud 

texnologiyalarının yaradılmasına sərf olunan 

x

ərclərin dinamikası

 

 

Bulud 

texnologiyalarının  inkişafından  razı  olmayan 

kompaniyalar da var. 

N

əhəng kompüter istehsalçıları olan Dell, Hevlet-Pactard və 

Sun  kompaniya

ları  bulud  texnologiyalarının  inkişaf  etdirilmə-

sind

ə  çox  da  maraqlı  deyillər.  Çünki  bu  texnologiya  bir  başa 

onların  biznes  maraqlarına  zərbə  vurur. Eyni zamanda  bulud 

texnologiyası  hostinq xidməti göstərən  kompaniyalar üçün də 

probleml

ər  yaradır.  Amazon  firmasının  göstərdiyi hostinq 

xidm

ətlərinin qiyməti məşhur  hostinq xidmətləri göstərən 

Rackspace v

ə  Equinix  kompaniyaların  qiymətlərindən 90% 

ucuzdur [43].  

---

40 

 

Bulud 

texnologiyasının  inkişafı  nəticəsində  müəssisə  və 

t

əşkilatlarda  məlumatları  (verilənləri) onlara məxsus olan 

serverl

ərdə  emal etmək və  yadda saxlamaq iqtisadi cəhətdən 

s

əmərəli olmayacaq. Kooperativ istifadəçilər onlara lazım olan 

hesablama v

ə  yaddaş  resurslarını  müəyyən  olunmuş  ödənişlə 

icar

əyə bulud provayderlərindən götürə biləcəklər. 

Hal-

hazırda  dünyanın  müxtəlif ölkələrində  “Elektron 

hökum

ət”  konsepsiyasının  işlənməsi üzərində  tədqiqat  işləri 

aparılır.  “Elektron  hökumət”  in  yaradılması  böyük  hesablama 

v

ə  yaddaş  resursları  tələb  edir.  Ayrı-ayrı  nazirliklərin 

m

əlumatlarının  etibarlılıq  və  təhlükəsizlik  baxımından  bulud 

sisteml

ərində  saxlanılması  daha  səmərəlidir. Müxtəlif 

t

əşkilatların veb-resurslarının  buludlar  üzərində yerləşdirilməsi 

hostinq xidm

ətləri göstərən provayderlərin serverlərində 

saxlanmasından  daha  ucuz  başa  gəlir və  eyni zamanda 

buludlarda yerl

əşən veb-resurslararası  əlaqənin (trafikin) idarə 

edilm

əsi asanlaşır. 

Bulud 

texnologiyaları  sistemlərinin  yaradılmasında  siyasi 

aspektl

ərə  də  fikir  verilməlidir. Belə  ki, hostinq xidmətləri 

göst

ərən bir çox nəhəng  kompaniyaların  ABŞ-ın  ərazisində 

olması  onlardan  istifadə  edən istifadəçilərin məlumatlarına 

n

əzarəti  asanlaşdırırdı.  Bir  çox  ekspertlər hesab edir ki, bu 

texnologiyadan  istifad

ə  şəbəkədə  ötürülən məlumatların 

üz

ərində nəzarətin itirilməsinə gətirib çıxaracaq. Bu isə, ABŞ- 

ın hərbi və kəşfiyyat imkanlarının zəiflədilməsi deməkdir [51].  

Bir çox dövl

ətlər  artıq  başa  düşürlər  ki,  onların  trafikinin 

xarici dövl

ətlərin  nəzarətində  olması  onların  milli  təhlükəsiz-

liyin

ə  problemlər  yaradır.  Bunun  qarşısını  almaq  üçün 

müt

əxəssislər ya bir neçə  dövlət tərəfindən  razılaşdırılmış 

qaydada idar

ə  olunan  bulud  sistemlərinin  quraşdırılmasını,  ya 

da h

ər bir ölkənin özünün nəzarətində  olan  bulud  sisteminin 

yar

anmasını  təklif edirlər. Hal-  hazırda  birinci  təklifdən daha 

çox istifad

ə olunur, çünki bu daha ucuz başa gəlir. 

Bulud 

texnologiyalarında saxlanan məlumatlardan dünyanın 

ist

ənilən nöqtəsində  istifadə  etmək olar. Bu isə, bəzi ölkələrin 

---

41 

 

m

əlumatlarının  məxfiliyinin  qorunması  ilə  bağlı  qanunlarına 

zidd ola bil

ər. Məsələn: Avropa Birliyi (AB) ölkələrində 

mövcud qanunvericiliy

ə əsasən, müəyyən növ məlumatlar AB - 

d

ən kənara ötürülə  bilməz. Bununla əlaqədar olaraq, Amazon 

v

ə  digər  şirkətlər AB  ölkələrində  yerləşən  məlumatların 

saxlanma xidm

ətindən istifadə  edə  bilən istifadəçilər üçün 

t

ələblər işləyib hazırlamışdır.  

Bel

əliklə, tezliklə  daha çox kompaniyalar və  fərdi 

istifad

əçilər  güclü və  bahalı  kompüterlər, serverlər, proqram 

t

əminatları almadan bulud texnologiyaları xidmətindən istifadə 

ed

ərək hesablama və yaddaş resurslarını ucuz qiymətə icarəyə 

götürm

əklə, lazımi məsələlərini həll edə biləcəklər. 

3.1 

Bulud  texnologiyaları  əsasında  paylanmış  hesablama 

sisteml

ərinin arxitektur-texnoloji prinsiplərinin işlənməsi 

 

Bulud 

texnologiyaları  istifadəçilərə  güclü hesablama və 

böyük  yaddaş  resursları  əldə  etməyə  imkan verir və  eyni 

zamanda,  bu  resursların  harda  yerləşməsi və  sazlanması 

istifad

əçinin  marağında  olmur.  Bulud  texnologiyaları  sistemi 

t

əyinatına görə 4 yerə ayrılır (şəkil 8) [52,53]: 

•

 

Ümumi t

əyinatlı buludlar; 

•

 

Öz

əl (xüsusi) təyinatlı buludlar; 

•

 

Qrup t

əyinatlı buludlar; 

•

 

Hibrid buludlar. 

 

 

Şəkil 8. Bulud texnologiyaları sisteminin təyinatına görə 

bölünm

əsi 

---