Aydin talibzadə

______________Milli Kitabxana_______________ 
9 
saxlamağı sevirdi. Ən adi söhbətlərdə  də, süfrə arxasındakı 
ünsiyyət məqamlarında da danışığının nəinki forması, hətta 
ahəngi, tələffüzü efirdə danışdığı ahəngdən, tələffüzdən 
seçilmirdi. Məhz bu baxımdan Mehdi Məmmədov indiyə kimi 
mənim üçün bir müəmma olaraq qalır”.
6
  Əgər onun müasiri 
kimi tanınan məşhur bir ədəbiyyatçı Mehdini “müəmma” 
adlandırırdısa, mən bu müəmmanı çözə biləcəyəmmi? Bəlkə bu 
“müəmma” elə Mehdi maskasıdır, özünü özgələrdən qorumaq 
vasitəsidir? Bəlkə  də heç müəmma yoxdur, Mehdi ucalığının 
özü bizə müəmma qismində görünür? Hər halda bunlara cavab 
bulmaq çox çətin olacaq. 
     Danışır xalq yazıçısı  İmran Qasımov: “Mehdi gözəllik 
vurğunudur. Mənə elə  gəlir ki, gözəllik sözünü ən çox 
Mehdidən eşitmişəm. Hamı da bu fikrə şərik çıxa bilər. Onun 
estetika mövzusunda söhbətlərini - saysız-hesabsız məzmunlu, 
təravətli söhbətlərini kim eşitməmişdir! Mehdi gözəlliyin çılğın 
təbliğatçısıdır, yorulmaz təbliğatçısıdır”.
7
 Mehdi Məmmədov 
üçün “gözəllik” anlayışının özü nə demək idi; o, bu gözəlliyin 
həyatda və sənət aləmində təcəssümünü necə mənalandırırdı? 
     
Danışır xalq artisti Barat Şəkinskaya:  “O mənimlə həmişə 
iş barəsində söhbət eləyirdi. Bilirsiz, Gəncədə  mən ona 
öyrəşmişdim. Bakıya gələndən sonra isə Mehdiylə aktyorlar 
arasında vasitəçi oldum. Axı mən bilirdim ki, Mehdi tamaşanı 
parçalarla qurur və axırda ortaya yaxşı bir iş  çıxarır. 
Aktyorlarsa ona inanmırdılar... Məsləhətə qulaq asırdı, amma 
yenə öz bildiyini eləyirdi. Tamaşanı elə qururdu, elə  gətirirdi 
ki, sənin məsləhətinin özü belə tanınmaz olurdu”.
8
 Bu sözləri 
Barat xanım  şəxsən mənim özümə deyib. Həmin gün dəqiq 
qalıb yaddaşımda... Heç nəyi unutmamışam. Rənglər 
təptəzədir. Sənətçilərdən hazırladığı portret verilişlərini milli 
televiziya məkanının klassikasına çevirə bilmiş istedadlı 
rejissor Mehriban Ələkbərzadə ilə birlikdə getmişdik Barat 
Şəkinskayanın mənzilinə.  

---

______________Milli Kitabxana_______________ 
10 
Onun Mehdi Məmmədovla bağlı fikirlərini öyrənəcəkdik. Elə 
bu dəm Mehdinin və Barat xanımın oğlu Elçin də  gəldi ora. 
Kameranı işə saldılar. Mən birinci sualımı verdim. Barat xanım 
başladı  nə başladı... Gördüm ki, ürəyi doludur. Amma birdən 
nə oldusa, necə oldusa, dayandı, sözünü dəyişdi və birdən-birə 
çox rəsmi danışdı. Mən heç nə anlamadım. Ancaq sonradan 
bildim ki, Barat xanımın bu çaşqınlığının səbəbi Elçin imiş. 
Elçin istəmirmiş ki, anası öz keçmiş  ərinin barəsində bütün 
həqiqəti çılpaqlığına qədər söyləsin. Hərçənd Barat xanım 
macal tapıb mənə dedi ki, “qaradinməz adam idi. Otağının 
qapısını açıb yeməyini uzadardıq ona və qapını bağlayardıq. 
Saatlarla çıxmazdı ordan”. 
      Danışır Azərbaycan aktyor məktəbinin “əfsanə”si 
Abbas Mirzə  Şərifzadə: “Bu cavan çox yüksələcək. Ancaq 
bilin ki, onu yüksəldən təkcə istedadı, çalışqanlığı yox, həm də 
təvəzökarlığı, sadəliyi, şəxsi tərbiyəsi, böyük-kiçik yeri bilməsi 
olacaqdır”.
9
 Tarixin çox nadir bir fraqmenti. Abbas Mirzənin 
özü Mehdini bəyənib, ona dəstək olub 
      Danışır SSRİ xalq artisti, rejissor Mehdi Məmmədov: 
“İncəsənətin  əsl və sonuncu məqsədi müasir insanın tərbiyə 
olunması, onun mənəvi, etik simasının formalaşmasıdır.  Teatr  -     
tribunadır, teatr - kafedradır, onun özünəməxsus teatr vasitələri 
vardır: o, insanın düşüncəsinə  və  qəlbinə estetik cəhətdən təsir 
göstərir. Onlara yüksək bədii və emosional hiss aşılayır, onlarla 
bədii obrazların dili ilə danışır,  ən nəhayət isə, mənəvi zövq 
verir. Teatr xalq üçün, tamaşaçı üçün yaranmışdır və  fəaliyyət 
göstərməkdədir. Bundan başqa, teatr tamaşaçısız və ondan 
təcrid olunmuş halda yaşaya bilməz. Öz tamaşaçısı ilə  əlaqəsini 
itirmiş teatr kollektivinin aqibəti uğursuz olur, o, insanların arzu 
və amallarına soyuqqanlıq göstərir, xidmət etdiyi şəxslərin 
qəlbində əks-səda tapa bilmir. Belə hallarda o özünün ən mühüm 
komponentlərindən birini - özünün yaradıcısını itirmiş olur. 
Tamaşa tamaşaçı ilə birlikdə  

---

______________Milli Kitabxana_______________ 
11 
yaranır.  İncəsənətin bir sahəsi kimi teatrın özünəməxsus 
xüsusiyyəti, habelə təsir qüvvəsi və məqsədi bununla ölçülür”.
10
 
Əla! Amma necə  də Qothold Efraim Lessinqin, Nikolay 
Çernışevskinin, Nikolay Dobrolyubovun, Aleksandr Gertsenin 
fikirlərinə oxşayır! Elə oxşamalıdır da! Ona görə ki, Mehdi 
Məmmədovun sənət fəlsəfəsi, gözəllik fəlsəfəsi rus demokrat-
sosialistlərinin şinelindən çıxmışdı. 
      Danışır Azərbaycanın radio və teleefirinə öz 
mahnılarından boyunbağı düzmüş bəstəkar Tofiq Quliyev: 
“Mehdi müəllim mənim ürəyimin ağrısıdır. Biz onunla 
uşaqlıqdan dost idik. Sözün əsl mənasında dost idik. Biz üç 
nəfərdik Bakı  uşaqları. Mən idim, Mehdi idi, bir də  Zəfər 
Nemətov. Biz ayrılmaz idik. Mehdi Məmmədov unudulmaz bir 
şəxs idi... unudulmaz. Bizim bütün həyatımız bir-birinə bağlı 
idi... Mən çox rejissorlarla işləmişəm. Amma mənim qəlbimdə, 
yaradıcılığımda, həyatımda Mehdi kimi iz qoyub gedəni 
olmayıb”.
11
 Mehdinin Tofiq Quliyev və  Zəfər Nemətov kimi 
sənətkarlardan savayı da xeyli dostları vardı ki, bu adam 
onlarla birgə vaxtaşırı yeyib-içirdi, zarafatlaşırdı, toy tutub 
bayram eləyirdi.
12
 Azərbaycanın xanəndəlik sənətində öz 
imzası ilə tanınan Qulu Əskərovla,  şair  Əlağa Kürçaylı ilə, 
rejissor  Şəmsi Bədəlbəyli və  əfsanəvi Rza Təhmasiblə  də 
Mehdi Məmmədov  əla münasibətlər saxlayıb. Zəfər 
Nemətovun oğlu Azər Paşa da söyləyir ki, Mehdi Məmmədov 
çox şən, deyib-gülən, zarafatlardan inciməyən bir insan olub.
13 
Bununla mən vurğulamaq istəyirəm ki, müasirləri arasında 
Mehdi  şəxsiyyətilə bağlı Azərbaycanın mədəni mühitində iki 
cür düşünüblər: Mehdi qaradinməzdir, adama yovuşmazdır və 
əksinə: Mehdi zarafatcıldır,  şəndir, dost olmağı bacaran 
birisidir, kef əhlidir. Bunlardan, görəsən, hansı  həqiqətə daha 
çox uyğundur? 
       Danışır akademik Fuad Qasımzadə: “Mehdi 
Məmmədov teatr və dramaturgiyanın nəzəri və praktiki 
məsələlərini,  
 

---