Awqatlanıw gigienası Joba

Awqattıń isheklerde as sińiriw bolıwı.
Awqat málim waqıt as qazanda turǵanınan keyin pilorik sfinkterning ashılıwı menen on eki barmaq ishekke ótedi. Awqat as qazannan kislotalı ortalıqtan 12 barmaq ishekke -siltiiy ortalıqqa ótedi. Nátiyjede arnawlı nerv talshıqlarınan qozǵalıw kelip sfinkter jabıladı. Bul sfinkterning taǵı qaytaldan ashılıp awqattıń ishekke ótiwi ushın ishektegi kislotalı ortalıq as qazan astı beziniń shirasi, ishek shirasi hám ot suyıqlıǵı tartılıp ketiwi sebepli siltiiy ortalıqqa aylanıw kerek.
Awqattıń bunday bolınıp -bolınıp ótiwi onıń isheklerde jaqsı as sińiriw bolıwın támiyinleydi. Awqat 12 barmaq ishekdayoq ot suyıqlıǵı, as qazan astı bezi shirasi hám ishek diywallarınan ajraladi`ǵan shira tásirinde aqırıǵa shekem bóleklenip qanǵa sıpala baslaydı.
Isheklerde awqat as sińiriw bolıwı, kóbinese eń úlken bóz-as qazan astı bezi iskerligine baylanıslı. Bul bóz eki qıylı funksiya orınlawshı bez bolıp tabıladı, yaǵnıy onıń bir bólegi (langergans aralchalari) qanǵa gormon islep shıǵarsa, ekinshi bólegi on eki barmaq ishekke fementlarga bay shira islep shıǵaradı. Bul fementlardan birparaların kórip shıǵamız.
Tripsin - beloklarǵa tásir etip, olardı bólekleydi. Tripsin tikkeley bezden bóleklengeninde inaktivholatda boladı, yaǵnıy beloklarǵa tásir etpeydi. Sol sebepli onı tripsinogen dep ataladı. On eki barmaq ishekte ajraladi`ǵan enterokinaza fermenti tripsinogenni aktivlashtirib, tripsin formasına keltiredi hám ol beloklardı aktiv jaǵdayda bólekleydi. As qazan shirasi quramındaǵı pensin fermenti ishekke ótkeninen keyin aktivligin yoqotadi, sebebi ol tek kislotalı sharayattaǵana aktiv tásir kórsetiwi múmkin.
Tripsin tásirinde albumoz hám peptonlar hám de beloklar aminokislotalarǵa deyin bóleklenedi.
Eripsin - as qazan astı bezinen aktiv halda ajralıp, albumoz hám peptonlarni aminokislotalarǵa deyin bóleklenedi.
Elementlar hám energiya almasınıwınıń jas qásiyetleri.
Xar bir organizmde elementlar hám energiya almasinuvi turaqlı júz bolıp turatuǵın tirilik procesi bolıp tabıladı. Dene degi xujayra hám tukimalar tuxtovsiz xodda jańalanıp, tazadan payda bolıp turadı. YÁne olardıń iskerlik kórsetiwi ushın, Júrek, búyrekler, upka, xazm aǵzaları, nerv sisteması islewi hám basqa aǵzalardıń hám de kisiniń miynet etiwi ushın tiyisli mikdorda ozik elementlar, vitaminlar, kislorod, mineral elementlar hám energiya talap kilinadi. Ekinshi tárepden organizmdegi barlıq turmıslıq processler sebepli kator kereksiz shıǵındı elementlar da payda boladı. Kerekli elementlar hám energiya bolsa tutınıw kilinadigan ozik ovkatlar menen kabo'l kilib turıladı. Denede elementlar almasinuvi jaqın den boglik hám bir waqtıniń uzida bir — birine kapustaa — karshi anabolizm hám katabolizm processlerinen ibarat. Anabolizm degende ozik — ovkatlar menen kabo'l kilinib ápiwayı maleqo'lalar kórinisinde qan hám limfaga utgan elementlardan tiyisli energiya sarıplanıwı menen hár bir organizm ushın ayriqsha biologiyalıq birikpelerdiń sintezlanishi túsiniledi. Mısalı, aminokislotalardan quramalı polipeptidlar yamasa oksillar payda boladı. Anabolizm ushın zárúr energiya bolsa katobolizm jolı menen organikalıq elementlardıń bólekleniwi menen payda kilinadi. Katobolizmning aqırǵı ónimleri — suw, karbonat angidrid, ammiak, mochevina hám basqalar bolsa ajıratıw aǵzaları járdeminde deneden shıǵarıp jiberiledi. Xujayralarda metabolik processler sebepli kerekli energiyanıń payda bolıwı, tuplanishi, bir túrden ekinshi túrge aylanıwı tiykarlanıp mitoxondriyalarida júz beredi. Katobolik process sebepli energiya ajırasıwı kislorod qatnasıwında (aerob) hám kislorodsız (anaerob) sharayatta baradı.
Anabolizm hám katobolizm processleriniń bir — birine salıstırǵanda kanday barıwı menen dene degi dinamikalıq teń salmaqlılıq, ósiw yamasa oriklash qalları ruy beredi. Eger hár eki process da bir —biriga teń barsa, tukima hám xujayralardagi ıdıraw hám tazadan payda bolıw birdey boladı, dene massası birdey kolib, dinamikalıq teń salmaqlılıq saklanadi. Anabolizm katabolizmdan joqarı bolǵanında jańa xujayra hám tukimalar kupayib, ósiw, dene salmaǵınıń asıwı gúzetiledi, teris bolǵanında bolsa xujayra hám tukimalar azayadı, oriklanish belgileri júz boladı.
Oksillar almasinuvi-Oksillar almasinuvi tirilik ushın shárt bolǵan process, ol tuxtashi menen turmıs da tuxtaydi. Oksillar quramında azot elementi bolǵan quramalı organikalıq element, onıń urnini na yog, na uglevod basa aladı (sebebi bo'larning quramında azot bolmaydı ). Oksillar xujayra tsitoplazmasi, membranası, odaǵı organellalar, gemoglobin, qan formalı elementleri hám plazmasi, gormonlar, fermentler, immun deneler quramına kiredi.