6
•
Gresamtschule. Əhatəli məktəb də adlanan bu məktəb, əvvəlki hər üç məktəbin
yanaşmalarını özündə birləşdirir.
Bütün bu məktəblərlə yanaşı, bir də fiziki və zehni problemi olan şagirdlər üçün
Förderschulen adlı məktəblər fəaliyyət göstərir və bu gün hər 21 şagirddən biri bu məktəblərdə
oxumaqdadır.
Alman Orta Mə
ktə
b Sistemində
Pillə
lə
r
Alman orta təhsil sistemində şagirdlərin bacarıq səviyyəsi 1-6 bal arası bir sistemlə
qiymətləndirilir. 1 ən yüksək, 6 isə ən aşağı və ya kəsir balıdır.
Bir şagirdin məktəbə gəlişinə maneə olan xəstəlik və ya üzürlülük halları xaricində
Almaniyanın heç bir əyalətində evdən təhsil almağa icazə verilmir. Həmçinin Almaniyada qısa
müddətə yaşayan xarici ailələrin uşaqlarının ev şəraitində öz dillərində təhsil almaları şərtilə
məcburi təhsildən azad olmaları kimi istisna qəraralar da mövcuddur.
Universitetə qəbul olunmaq üçün alman şagirdləri Abitur adlanan imtahanı uğurla keçmələri
zəruridir. Lakin bununla yanaşı peşə məktəbi diplomuna malik tələbələr də universitetə giriş
üçün müraciət edə bilərlər. Almaniyada “A special system of apprenticeship called Duale
Ausbildung” adlandırılan xüsusi bir staj sistemi peşə təhsili şagirdlərinə oxuduqları müddət
ə
rzində bir şirkətdə çalışmalarına imkan verəkdədir.
Sinif Ş
agirdlə
rin orta yaş
ı
Mə
ktə
b pillə
si
(Berlin/Brandenburg)
Mə
ktə
b pillə
si
(Almaniyanın qalan hissə
sində
)
1
6/7
Birinci
Birinci
2
7/8
Birinci
Birinci
3
8/9
Birinci
Birinci
4
9/10
Birinci
Birinci
5
10/11
Birinci
kinci
6
11/12
Birinci
kinci
7
12/13
kinci
kinci
8
13/14
kinci
kinci
9
14/15
kinci
kinci
10
15/16
kinci
kinci
11
16/17
kinci
kinci
12
17/18
kinci
kinci
13
18/19
kinci
kinci
7
Bu gün Almaniya, güclü bir təhsil keçmişinə sahib olmasına baxmayaraq, son PISA şagird
qiymə
tlə
ndirmə
lə
rində
(PISA student assessments) aktual mövzularla bağlı şagirdlərin zəif
nəticələr göstərdiyi ortaya çıxmışdır. 2000-ci ildə 43 ölkəni əhatə edən testdə Almaniya
oxumaqda 21-ci sırada yer aldığı halda, riyaziyyat və təbii elmlərin hər ikisində də 20-ci sırada
yer almışdır. Bütün bu nəticələr Almaniyada orta təhsildə reform məsələsini aktuallaşdırmışdır.
1.2
Alman orta təhsil pillələri
1.2.1 Məktəbəqədər təhsil (Kindergarden)
Almaniyada məktəbəqədər təhsil məcburi deyil. Kindergarden adlanan və ya
Vorschulklassenden (ibtidai məktəbə hazırlıq sinifləri) adlanan qurumlarda həyata keçirilir. 3-6
yaş arası bütün uşaqları əhatə edir.
1.2.2 btidai təhsil (Grundshule)
Aşağıdakı sxemdən də göründüyü kimi orta təhsil sisteminin ilk pilləsini Grundschule (1-ci
pillə) təşkil edir. Grundschule könüllü məktəbəqədər təhsil (bağça) və ya Vorschulklassen
(birinci pillə təhsil üçün ilkin siniflər) deyilən məktəblərdən sonra başlaya bilir və əyalətlərdən
asılı olaraq 4 və ya 6 il çəkə bilir. Bəzi əyalətlərdə isə 13 yaş tamam olduğu halda sona çatır.
Bu gün Almaniyada ibtidai təhsil üçün aşağıdakı məktəbləri ayrımaq mümkündürI
•
Ə
yalə
t mə
ktə
blə
ri: Əyalət məktbləri pulsuzdur. Alman şagirdlərin böyük bir hissəsi
özlərinə yaxın əyalət məktəblərində oxuyurlar. Varlı mühitlərdəki məktəblər, yoxsul
olanlarla müqayisədə daha yaxşı vəziyyətdədir. Uşaqlar məktəb yaşına çatdıqlarında, bir
sıra orta və fəhlə sinifindən olan ailələr yoxsul bölgələrdən varlı bölgələrə köçməyə
çalışırlar.
•
Alternativ mə
ktə
blə
r: Waldorf Məktəb (206 ədəd), Montessori Metod Məktəbi (272
ə
dəd), Freie Alternativschule (Sərbəst Alternativ Məktəblər) (65 ədəd), Protestant (63
ə
dəd) və Katolik (114 ədəd) kilsə məktəbləri.
1.2.3 Orta təhsil
Grundschuledən sonra Berlin və Brandenburg əyalətlərində 12, digər əyalətlərdə isə 10
yaşdan başlamaqla, 4 tip orta məktəb mövcuddur:
8
•
Hauptschule. Ən aşağı akademik səviyyə, daha çox inkişaf etmiş Volksschule
xarakterlidir. 9-cu sinifə qədər davam edir və Hauptschulabschluss adlı buraxılış imtahanı
mövcuddur.
•
Realschule. Geniş yayılmış bir məktəb olmaqla, orta səviyyəli şagirdlər üçün nəzərdə
tutulmuş və 10-cu sinifdən sonra Realschulabschluss
və
Mittlere Reife adlı imtahanla
tamamlanır.
•
Gymnasium (Gramatika məktəbi). 12 və ya 13-cü sinifə qədər davam edir. Abitur adlı
imtahanla tamamlanır və universitetə qəbul olunmaq üçün zəruridir.
•
Gesamtschule (Ə
hatə
li mə
ktə
b). Realschule və Hauptschule arasında bir məktəb
olmaqla, digər üç məktəbin xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir və Abitur imtahanına
girmə hüququ vermir.
Sxem 1. Alman Orta Məktəb Sistemində Məktəb Tipləri