Akme túsiniginiń áhmiyeti

11. Pedagogtıń professionalizminiń akmeologiyalıq kórsetkishleri. Professionalizmniń dárejeleri, basqıshları.
Akmeologiyaning rawajlanıwınıń social -materiallıq konteksti XX ásir aqırı hám úshinshi Mıńjıllıq Ramazan yaki Qurban hayttan aldıńǵı kúninde global-krizis máseleleri (ekologiyalıq, demografik, social ) júzege kelip, olardı aqılǵa say sheshiw ushın jańa múmkinshilikler hám resursların izlew bólek áhmiyetke iye. Konstruktiv jollardan biri tekǵana dástúriy islep shıǵarıw salasında, bálki insan iskerliginiń basqa tarawlarında, atap aytqanda, akmeologiya salasında da innovciyalıq joqarı texnologiyalardı jaratıw menen baylanıslı. Qánigelerdiń joqarı professionallıǵı hám dóretiwshilik uqıpı insan resurslariniń eń áhmiyetlilerinen biri bolıp, bul aktual global - krizis máselelerin maqul túsetuǵın sheshiw faktorına aylanadı. Bul social -materiallıq kontekstte jańa integral -kompleks pán akmeologiyasi bólek áhmiyetke iye. Basqarıw teoriyası, pedagogika hám psixologiya pánleri menen óz-ara tásir nátiyjesinde jedel pát menen rawajlanıp atırǵan akmeologiya kásiplik uqıptı qáliplestiriw jumısında tiykarǵı itibardı úzliksiz tálim sistemasına qaratıp atır. Akmeologik jantasıwda qánigelerdiń tayınlıǵı hám olar mamanlıǵın asırıw mashqalası eń aktual másele dárejesine kóterilip atır hám bunda tómendegi táreplerge áhmiyet beriledi:
- Shaxstıń iqtidori hám qábiletlerin diagnostika qılıwda pedalogiya, androgogika hám gerontologiya qurallarına jóneltirilganlik, akmeologiyaning jasqa tán tárepine jóneltirilganligi bolıp tabıladı;
- Orta ulıwma bilim beriw, kásip-óner tálim sistemasında oqıwshılardıń bilim hám kónlikpelerin diagnostika etiwge jóneltirilganlik, akmeologiyaning bilimlendiriwge tiyisli tárepi bolıp tabıladı;
- Usı miynet iskerligi túrine kásiplik uqıp hám psixologiyalıq tayınlıqtı anıqlawǵa jóneltirilganlik, akmeologiyaning kásiplik tárepin ańlatadı ;


12. Pedagogtıń akmeologiyalıq kompetentliginiń dúzilisi.
Kásiplik rawajlanıw daǵı “akme” yamasa kásiplik “akme” - shaxstıń kásiplik rawajlanıw processinde arnawlı bir waqıt aralıǵı ushın tán bolǵan ol ushın eń joqarı dáreje esaplanǵan psixik jaǵday bolıp tabıladı. Kásiplik “akme” barlıq kásiplik qábiletlerdi jóneltiriw, ámelge asıriw, múmkinshiliklerin maksimal tárzde kórinetuǵın etiw, ómiriniń arnawlı bir basqıshında artıqsha zorıǵıwlarsız, insan múmkinshilikleriniń shegarasınan ótpegen halda jetiskenliklerge erisiwdi támiyinleytuǵın psixik jaǵday bolıp tabıladı. Insan tárepinen eń joqarı shıńlarǵa erisiwdiń forması retinde kásiplik “akme” B. G. Ananev, A. A. Bodalev, A. A. Derkach, Ye. A Zazikin, Ye. A. Klimov, N. v. Kuzmina, A. K. Markovalar tárepinen úyrenilgen hám xarakteristikalap berilgen. Kásiplik “akme” - arnawlı bir waqıt aralıǵindaǵı shaxstıń kásiplik rawajlanıwınıń kulminatsiyasi, eń qaynoq noqatı bolıp tabıladı. B. G. Anaev kulminatsiya degende, insan tárepinen ózi ushın eń qádirli zatlardı dóretiwshilik qılıwda joqarı nátiyjelililikke erisiw dáwirin túsinedi. Kulminatsiyaning basqıshları bolsa, B. G. Ananevning pikrine qaraǵanda, waqıt, iskerlik, kásiplik tayarlıq metodlarına baylanıslı boladı.Kásiplik rawajlanıw daǵı “akme” waqıtqa kóre kisiniń individ retindegi hám shaxs retindegi “akme”siga uyqas kelmewi múmkin. Insannıń individ, shaxs hám kásiplik iskerlik sub'ekti retindegi rawajlanıwınıń “tig'iz” waqtı túrli dáwirlerde júz beriwi múmkin. Hár bir kisi óz turmısı dawamında túrlishe social hám jeke áhmiyetke iye bolǵan kásiplik “akme”ga jetiwi múmkin. Social hám jeke áhmiyetke iye kásiplik “akme” - bólek insannıń eń joqarı dárejedegi kásiplik tabısları bolıp, kásiplesleri hám átirapdaǵılar tárepinen tán alıw etilgen, jámiyet ushın zárúr bolǵan nátiyje, normativ dárejeni artta qaldıratuǵın kórsetkish bolıp tabıladı. Miynettiń bunday nátiyjesi, ádetde, kásiplik uqıptı hám odan kásiplik dóretiwshilikke ótiwdi ańlatadı. Eger ol kásiplik tájiriybe shegaralarınan shetke shıqsa, kásiplik iskerlikke jańa wazıypa, usıl, texnologiya, ulıwma, jańa nátiyjelerdi alıp kirisiw menen birge kásip tájiriybesine óziniń jańa individual dóretiwshilik úlesin qosadı.