Akif Aşırlı
Yüklə 3,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Azərbaycan” qəzeti №” 147, 31 mart 1919.
- ÖLƏNLƏRƏ RƏHMƏT! QALANLARA İBRƏT! Xəlil İbrahim, “Azərbaycan “ qəzeti № 147, 31 mart 1919-cu il.
52
Saat 10-da məlum olur ki, Velikokinyajski, Olqinski və Marinski küçələr bolşeviklər tərəfindən işğal edilib şəhərin aşağı hissəsi ilə əlaqə kəsilmışdir. Saat 11-də erməni nümayəndəsi doktor Ter-Zaxaryan müsavat idarəsinə milli komitəyə gəlib demiş ki, erməni milli komitəsi Metropola yığışmışdır ki, müsəlmanlar ilə bir yerdə bolşeviklərin qarşısına çıxmaq üçün şura etmək istəyirlər. Və əlavə etmişki: Bizim Şura qoşunu ilə heç bir əlaqəmiz yoxdur, bu siyasi bir mübarizədir, çalışmalı ki, bu mübarizə hər
iki millətə
zərər yetirməsin. Bu zaman müsəlmanlar müavinət etmək... Milli Komitədən Əlimərdan bəy Topçubaşov, Əbdüləlibəy Əmircanovu, Ağahüseyn Tağıyevi, Yusifəli Əliyevi: müsavatdan Əmin Məmmədovu; Səməd bəy Əliisgəndərovu, Əsədulla Əhmədovu oraya göndərirlər. Axşam saat səkkizdə səkkiz nəfər müsəlman bir nəfər erməninin sözünə görə Metropola əzimət edirlər. Müsəlmanlar və erməni milli komitəsi bu yerədək ermənilərə inanırdılar. Vəkilləri erməni saldatları gülləyə basdığından bunlar qayıdırlar, sonra Ter-Zaxaryan telefon ilə Metropola Ter-Mikaelyans və Taqiyanosov ilə danışar və qərar qoyarlar ki, səhər saat 7-də yığışsınlar. Eyni zamanda ermənilər söz verirlər ki, emıəni hissəsində olan müsəlmanları mühafizə edəcəklərdir. Müsəlman hissəsində olan erməniləri də müsəlmanlar mühafizə etsinlər. . Müsəlmanlar bu barədə məhəllələrə əmr verirlər. Saat 5-də bildik ki, bizi aldatmışlardır. Bunlar bir tərəfdən bizimlə danışığa girişdiyi halda digər tərəfdən Şaumyan və eserlər ilə barışığa girmişlərdir. Bunlar qət etmişlər ki, bizi aldadıb bütün ixtiyarı əllərinə alsınlar. Müsavatın birinci şöbəsindən bildirildi ki, ermənilər hücum edirlər və zirehli avtomobillər Müsavat qarşısında dayanıb onları gülləyə basır və bir neçə müsəlmanı küçəyə çağırıb öldürmüşlərdir. Müsəlmanlar icra komitəsinə müraciət ilə nə üçün belə edilir dedikdə: sizə belə lazımdır deyə Qaraxanyan cavab verirmiş.
53
Bu gün 18-31 mart hadiseyi-ələmkiyyəsi sənəyi-dövriyyəsi münasibətilə Azərbaycan türk-islamları milli matəm elan ediyorlar. Bu gün bütün hökumət və cəmaət idarələri, məktəblər, qəzetlər, bazar, dükan, emalatxana və sayir müəssisələr tətil ediyorlar, şəhərdə həyat dayandırılıyor. Zira: Bu gün gözəl ideya, böyük şüar altında qara fikir yürütən bir taqım alçaq qara güruhun əlində məqtul düşənlərin illiyidir. Bu matəmdə azərbaycanlılar məscidlərə yığılaraq günahsız ölənləri, irz və namusuna toxunulan məzlumları, canilər əlində tələf olmuş məsum cocuqları yad edəcək, Quran oxuyacaq, məlumlara rəhmət, zalimlərə lənətxan olacaqlardır. Təzə Pir məscidində - həmən keçən il bu günlərdə düşmən mərmiləri dəydikcə, yaralanan pəhləvan kibi nərə çəkərək güya zəban halilə “Ey türk milləti! Namusun qəbul etməsin; Allah, götürmə bu zülmü!” deyə fəryad edən bu böyük məscidin həyətində cəm kəsirin iştirakilə ictima tərtib verəcəklərdir. Fəqət Azərbaycan türkləri bu matəmdə yadlarından çıxarmamalıdırlar ki, keçən il ibtida Bakıda və Şirvanda, daha sonra Qubada və sair yerlərdə bizim başımıza gələn müsibətlərin təsirlərinin çoxu özümüzdədir. Həm də o mənayəni cəmaətimizin bir qismi məsqə geymiş canilərə inanaraq onlarla sosyalist kibi rəftarda bulunmaqla özlərini aldatmış oldı: nə o mənayə ki, cəmaətimizin bir qismi məhzi firqəbazlıq xatirinə özünü üzə çıxarmaq və şərəfi-müqabili nəzərdən salmaq niyyətilə xalqı yoldan çıxardı. Heç bir fıtnə və fəsaddan çəkinmədi. Doğrudur, həyatımızda bu mövsuf amillər böyük rollar oynadılar, doğrudur on minlərcə günahsız olan vətən övladı bu hərəkətlərin qurbanı oldu! Lakin bir şeyi xatırda tutmalıdır. Bizim zəifliyimiz və düşmənin güclülüyü, bizim aramızda firqənin təfriqə kibi təəlliyisi, dillərdə əzbər olan ittihadsızlığımız və sayirə həp iki şeydən nəşət etmişdir: İdrak və etirafi-milliyyə yoxluğu və sadəlövh, saf durunluğumız. Həyat bir məktəb və tarix bir ayineyi-ibrətdir yaşayışın. Acı həqiqətlərinə açıq gözlə baxalım da. - İşləmiş olduğumuz xətaları islah edəlim, əks surətdə belə faciələr həyatimizdə təkrar-təkrar oyana bilər. Keçən il haman bu günkü gün müsəlman türk firqələri, cə-maəti sakit etmək məqsədilə buraxmış olduqları bir intibahnamədə. “erməni qonşularımız dəxi bu məsələdə bizimlə bərabərdirlər” yazmışdılar. Halbuki dörd saat sonra başlanmış dəvayi-milli qitalə döndərən yənə həman “bizimlə bərabər olan qonşularımız” oldular. Yalnız o gün deyil həmişə bu surətlə aldanmışız. Bu da hər şeydən ziyadə siyasi xanlığımızdandır. Siyasətdə millətə dövlət və firqə mənafei hər şeydən yuca tutulduğundan şübhəsizdir ki, hər dövlət, hər millət və hər firqə ancaq mənafei üzürə bir və bərabər olanlara inana bilərlər. Digər tərəfdən yenə haman keçən il mart hadiseyi-ələmiyyəsindən bir az qabaq, faciənin oynayacağını qabaqcadan görmüş olanların “Açıq söz” qəzetəsində 54
yazmış olduqları “Birlik gərək”, “Birlik tələb olunur” və sayir bu kibi bir çox məqalələrinin qalması həp cəmaətimizin milli mənafei dərk etmiş olmasındadır. Ona görə ki, cənnət ana vətəninin xərabəzarə döndərilməsi səneyi dövriyyəsini matəm saxlayan Azərbaycan türkləri: əski Roma imperiyası Leqiyonlarının ayaqları altında əzilmiş millətini və dağılmış vətənini görən Hannibalın müqəddəs atəşgədə və qoca atası hüzurunda etdiyi kibi, bu gün, düşmən qomparasilə minarəsi dağılmış müqəddəs Təzəpir məscidi qabağında əllərini döşlərinə qoyaraq başlarını aşağı dikərək qism yad etməlidirlər ki, gözəl Azərbaycan və nəcib türk millətini hər cəhətdən sahili-nicat və səadətə çıxaranadək başlarını yuxarı qaldırmayacaq və Azərbaycan istiqlalına, türk azadlığı, millət səadəti yolunda son qətrə qanına və son nəfəsinədək heç bir fədakarlıqdan geri durmayacaqlardır!
Xəlil İbrahim, “Azərbaycan “ qəzeti № 147, 31 mart 1919-cu il. Yüklə 3,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|