Adu pedagogika fakulteti btsti yo’nalishi 103 – gurux talabasi Teshaboyeva Malikaning Yosh fiziologiyasidan tayyorlagan mustaqil ishi

a. Odam tanasi skelet muskullarining oldindan ko’rinishi.

• a. Odam tanasi skelet muskullarining oldindan ko’rinishi.
• 1. Peshona muskul
• 2. Ko’zning aylana muskuli.
• 3. Og’izning aylana muskuli.
• 4. Chaynov muskul.
• 5. Chakka muskul.
• 6. Chaynov muskul.
• 7. To’sh o’mrov so’rgichsimon muskul
• 8. Deltasimon muskul.
• 9. Ko’krakning katta muskuli.
• 10. Yelka muskul.
• 11. Qorinnning tashqi qiyshiq muskuli.
• 12. Oyoq panjasini yozuvchi uzun muskul.
• 13. Sonning to’g’ri muskuli.
• 14. Tikuvchi muskul.
• 15. Qorinning ichki qiyshiq muskuli.
• 16. Qo’l panjasini bukuvchi bilak muskul.
• 17. Qorinning to’g’ri muskuli.
• 18. Yelkaning ikki boshli muskuli.
• 19. Qovurg’alar aro muskul.

• b. Odam tanasi skelet muskullarining orqadan ko'rinishi.
• 1— rombsimon muskul;
• 2— umurtqa pog'onasini yozuvchi muskul;
• 3— orqaning tishsimon muskuli;
• 4— dumbaning kichik muskuli;
• 5 — sonning ikki boshli muskuli;
• 6— boldirning uch boshli muskuli;
• 7— Axill payi;
• 8— tovon;
• 9— dumbaning katta muskuli;
• 10— orqaning seibar keng muskuli;
• 11— pan-jalarni yozuvchi bilak muskuli;
• 12— yelkaning uch boshli muskuli;
• 13— trapetsiyasimon muskul.

• Silliq muskul to’qimasi
• Silliq muskul to’qimasi hujayra tuzilishiga ega. Silliq muskul to’qimasi ko’pgina ichki organlar-me’da-ichak yo’li, tanosil organlari, tomirlar devorining shakllanishida qatnashadi. Silliq muskul tuzilishi hamda funksiyasi bo’yicha ko’ndalang-targ’il mushakdan ancha farq qiladi. Silliq mushaklar vegetativ nerv sistemasi tomonidan innervatsiya qilinadi va shu sababli kishi ixtiyoriga bo’ysunmaydi. Yuqorida qayd qilinganidek, silliq muskul to’qimasi hujayra tuzilishiga ega bo’lib, cho’ziq, duksimon va tarmoqlangan bo’ladi. Hujayraning o’lchamlari turlicha bo’ladi, ya’ni uzunligi 50-250 mkm, yadro sathining maksimal diametri 5-20 mkm.

• Muskul to’qima. A - ko’ndalang targ’il muskul tolalari: 1 - yadro; 2 - ko’ndalang yo’nalishdagi chiziqlar (miofibrillar); В - silliq muskul tolalari; D - yurak muskuli tolalari.

• Тo’qimada bir-biriga yondoshib yotgan hujayralar qatlamlar hosil qiladi. Ular bir-biriga nisbatan shunday joylashadiki, bir hujayraning markaziy qismiga boshqa hujayraning o’tkir uch qismi yopishadi. Silliq mushak hujayralari sirtdan sarkolemma bilan qoplangan, unda qalinligi taxminan 7,5 nm ga teng plazmatik membrana va tashqi bazal membrana farq qilinadi. Yonma-yon yotgan hujayralarning plazmatik membranalari ba’zi joylarda juda yaqinlashib, tutashish nuqtalarini hosil qiladi.

• Miofibrillalar mushak hujayrasining qisqaruvchi apparatini tashkil etishi sababli ular eng muhim ahamiyatga ega. Miofibrillalar skelet mushagiga xos bo’lgan ko’ndalang-targ’illikka ega emas va oddiy mikroskopda bir jinsli ipchalar shaklida ko’rinadi. Elektron mikroskop bilan silliq mushak hujayralari o’rganilganda hujayraning butun uzunligi bo’yicha yotuvchi uzluksiz miofibrillalar aniqlangan emas. Hujayra sitoplazmasida bo’ylama joylashgan submik-roskopik protofibrillalar mavjud bo’lib, ular tutamlar hosil qilmaydi.