Abhidhammapiµake


Kammatthanaparicchedavannana



Yüklə 0,86 Mb.
səhifə10/10
tarix30.10.2018
ölçüsü0,86 Mb.
#75983
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

9. Kammatthanaparicchedavannana

1. Ito paccayaniddesato param nivarananam samanatthena samathasavkhatanam, aniccadivividhakarato dassanatthena vipassanasavkhatanabca dvinnam bhavananam duvidhampi kammatthanam duvidhabhavanakammassa pavattitthanataya kammatthanabhutamarammanam uttaruttarayogakammassa padatthanataya kammatthanabhutam bhavanavithibca yathakkamam samathavipassananukkamena pavakkhamiti yojana.



Samathakammatthanam



Caritabhedavannana

3. Rago va carita pakatiti ragacarita. Evam dosacaritadayopi. Caritasavgahoti mulacaritavasena puggalasavgaho, samsaggavasena pana tesatthi carita honti. Vuttabhi–

“Ragadike tike satta, satta saddhadike tike;

Ekadvitikamulamhi, missato sattasattakan”ti.

Ettha hi ragacarita dosacarita mohacarita ragadosacarita ragamohacarita dosamohacarita ragadosamohacaritati (Abv.CS:pg.257) evam ragadike tike sattakamekam. Tatha saddhacarita buddhicarita vitakkacarita saddhabuddhicarita saddhabuddhivitakkacarita buddhivitakkacarita saddhabuddhivitakkacaritati saddhadikepi tike ekanti evam dve tike amissetva cuddasa carita honti. Ragaditike pana ekadvitikamulavasena saddhaditikena saha yojite ragasaddhacarita ragabuddhicarita ragavitakkacarita ragasaddhabuddhicarita ragasaddhavitakkacarita ragabuddhivitakkacarita ragasaddhabuddhivitakkacaritati ragamulanaye ekam sattakam, tatha “dosasaddhacarita dosabuddhicarita dosavitakkacarita”tyadina dosamulanayepi ekam, “mohasaddhacarita”tyadina mohamulanayepi ekanti evam ekamulanaye sattakattayam hoti. Yatha cettha, evam dvimulakanayepi “ragadosasaddhacarita ragadosabuddhicarita ragadosavitakkacarita”tyadina sattakattayam. Timulakanaye pana “ragadosamohasaddhacarita”tyadina ekam sattakanti evam missato sattasattakavasena ekunapabbasa carita honti. Iti ima ekunapabbasa, purima ca cuddasati tesatthi carita datthabba. Keci pana ditthiya saddhim “catusatthi”ti vannenti.

Caritabhedavannana nitthita.



Bhavanabhedavannana

4. Bhavanaya patisavkharakammabhuta, adikammabhuta va pubbabhagabhavana parikammabhavana nama. Nivaranavikkhambhanato patthaya gotrabhupariyosana kamavacarabhavana upacarabhavana nama. Appanaya samipacaritta gamupacaradayo viya. Mahaggatabhavappatta appanabhavana nama appanasavkhatavitakkapamukhatta (Abv.CS:pg.258) Sampayuttadhammehi arammane appento viya pavattatiti vitakko appana. Tatha hi so “appana byappana”ti (dha.sa.7) niddittho. Tappamukhatavasena pana sabbepi mahaggatanuttarajhanadhamma “appana”ti vuccanti.

Bhavanabhedavannana nitthita.

Nimittabhedavannana

5. Parikammassa nimittam arammanattati parikammanimittam, kasinamandaladi. Tadeva cakkhuna dittham viya manasa uggahetabbam nimittam, ugganhantassa va nimittanti uggahanimittam. Tappatibhagam vannadikasinadosarahitam nimittam upacarappananam arammanattati patibhaganimittam.

6. Pathaviyeva kasinam ekadese atthatva anantassa pharitabbataya sakalatthenati pathavikasinam, kasinamandalam. Patibhaganimittam, tadarammanabca jhanam ‘pathavikasinan’ti vuccati. Tatha apokasinadisupi. Tattha pathavadini cattari bhutakasinani. Niladini cattari vannakasinani, paricchinnakaso akasakasinam, candadi-aloko alokakasinanti datthabbam.

7. Uddham dhumatam sunam chavasariram uddhumatam, tadeva kucchitatthenauddhumatakam. Evam sesesupi. Setarattadina vimissitam yebhuyyena nilavannam chavasariram vinilakam visesato nilakanti katva. Vissavantapubbakam vipubbakam. Majjhe dvidha chinnam vicchiddakam. Sonasivgaladihi vividhakarena khayitam (Abv.CS:pg.259) vikkhayitakam. Sonasivgaladihi vividhenakarena khanditva tattha tattha khittam vikkhittakam. Kakapadadi-akarena satthena hanitva vividham khittam hatavikkhittakam. Lohitapaggharanakam lohitakam. Kimikulapaggharanakam pulavakam. Antamaso ekampi atthi atthikam.

8. Anu anu saranam anussati, arahatadibuddhagunarammana anussati Buddhanussati. Svakkhatatadidhammagunarammana anussati Dhammanussati. Suppatipannatadisamghagunarammana anussati Samghanussati. Akhandatadina suparisuddhassa attano silagunassa anussaranam silanussati. Vigatamalamaccheratadivasena attano caganussaranam caganussati. “Yehi saddhadihi samannagata deva devattam gata, tadisa guna mayi santi”ti evam devata sakkhitthane thapetva attano saddhadigunanussaranam devatanussati. Sabbadukkhupasamabhutassa nibbanassa gunanussaranam upasamanussati. Jivitindriyupacchedabhutassa maranassa anussaranam marananussati. Kesadikayakotthase gata pavatta sati kayagatasati. Anabca apanabca anapanam, assasapassasa, tadarammana sati anapanassati.

9. Mijjati siniyhatiti metta, mittesu bhavati va metta, sa sattanam hitasukhupasamharanalakkhana. Paradukkhapanayanakamatalakkhana karuna. Parasampattipamodalakkhana mudita. Itthanitthesu majjhattakarappavattilakkhana upekkha. Appamanasattarammanatta appamabba. Uttamaviharabhavato, uttamanam va viharabhavato brahmaviharo.

10. Gamanapariyesanaparibhogadipaccavekkhanavasena (Abv.CS:pg.260) kabalikarahare patikulanti pavatta sabba ahare patikulasabba.

11. Pathavidhatu-adinam catunnam dhatunam salakkhanato kesadisasambharadito ca vavatthanam catudhatuvavatthanam.

12. Arupe arammane pavatta aruppa.

Nimittabhedavannana nitthita.



Sappayabhedavannana

13. Idani tassa tassa puggalassa caritanukulakammatthanam dassetum “caritasu panatyadimaha. Rago va caritam pakati etassati ragacarito, ragabahulo puggalo, ragassa ujuvipaccanikabhavato asubhakammatthanam tassa sappayam. Anapanam mohacaritassa, vitakkacaritassa ca sappayam buddhivisayabhavena mohappatipakkhatta, vitakkasandhavanassa nivarakatta ca. Cha Buddhanussati-adayo saddhacaritassa sappaya saddhavuddhihetubhavato.

17. Marana-upasamasabbavavatthanani buddhicaritassa sappayani gambhirabhavato buddhiya eva visayatta.

18. Sesaniti catubbidhabhutakasina-akasa-alokakasina-aruppacatukkavasena dasavidhani. Tatthapiti tesu dasasu kammatthanesu. Puthulam mohacaritassa sappayam sambadhe okase cittassa bhiyyosomattaya sammuyhanato. Khuddakam vitakkacaritassa sappayam mahantarammanassa vitakkasandhavanapaccayatta. Ujuvipaccanikato ceva atisappayataya (Abv.CS:pg.261) cetam vuttam. Ragadinam pana avikkhambhika, saddhadinam va anupakarika kasinadibhavana nama natthi.

Sappayabhedavannana nitthita.

Bhavanabhedavannana

19. Sabbatthapiti cattalisakammatthanesupi natthi appana, Buddhagunadinam paramatthabhavato, anekavidhatta, ekassapi gambhirabhavato ca. Buddhanussati-adisu dasasu kammatthanesu appanavasena samadhissa patitthatum asakkuneyyatta appanabhavam appatva samadhi upacarabhavena patitthati. Lokuttarasamadhi, pana dutiyacatuttharuppasamadhi ca sabhavadhammepi bhavanavisesavasena appanam papunati. Visuddhibhavananukkamavasena hi lokuttaro appanam papunati. Arammanasamatikkamabhavanavasena aruppasamadhi. Appanappattasseva hi catutthajjhanasamadhino arammanasamatikkamanamattam hoti.

21. Pabcapi jhanani etesamatthi, tattha niyuttaniti va pabcakajjhanikani.

22. Asubhabhavanaya patikularammanatta candasotaya nadiya arittabalena nava viya vitakkabaleneva tattha cittam pavattatiti asubhakammatthane avitakkajjhanasambhavato “pathamajjhanikati vuttam.

23. Mettakarunamuditanam domanassasahagatabyapadavihimsanabhiratinam pahayakatta domanassappatipakkhena somanasseneva sahagatata yuttati “mettadayo tayo catukkajjhanikati vutta.

24. “Sabbe (Abv.CS:pg.262) satta sukhita hontu, dukkha muccantu, laddhasukhasampattito ma vigacchantu”ti mettadivasappavattabyaparattayam pahaya kammassakatadassanena sattesu majjhattakarappavattabhavananibbattaya tatramajjhattupekkhaya balavataratta upekkhabrahmaviharassa sukhasahagatasambhavato “upekkha pabcamajjhanikati vutta.

Bhavanabhedavannana nitthita.

Gocarabhedavannana

26. Yatharahanti tamtam-arammananurupato. Kassaci arammanassa aparibyattataya “pariyayenati vuttam.

27. Kasinasubhakotthasanapanassatisveva hi paribyattanimittasambhavoti.

28. Pathavimandaladisu nimittam ugganhantassati adimhi tava catuparisuddhisilam visodhetva dasavidham palibodham upacchinditva piyagarubhavaniyadigunasamannagatam kalyanamittam upasavkamitva attano cariyanukulam kammatthanam gahetva attharasavidham ananurupaviharam pahaya pabcavgasamannagate anurupavihare viharantassa kesanakhaharanadikhuddakapalibodhupacchedam katva kasinamandaladini purato katva anapanakotthasadisu cittam thapetva nisiditva “pathavi pathavi”tyadina tamtambhavananukkamena pathavikasinadisu tamtadarammanesu nimittam ugganhantassa. Ayamettha savkhepo. Vittharato pana bhavana Visuddhimaggato (visuddhi.1.54adayo) gahetabba. Duvidhampi hi bhavanavidhanam idha acariyena (Abv.CS:pg.263) atisavkhepato vuttam, tadatthadassanatthabca vittharanaye ahariyamane atippapabco siyati mayampi tam na vittharessama. Yada pana tam nimittam cittena samuggahitanti evam pavattanupubbabhavanavasena yada tam parikammanimittam cittena samma uggahitam hoti. Manodvarassa apathamagatanti cakkhum nimmiletva, abbattha gantva va manasi karontassa kasinamandalasadisameva hutva manodvarikajavananam apatham agatam hoti.

29. Samadhiyatiti visesato cittekaggatapattiya samahita hoti.

30. Cittasamadhanavasena puggalopi samahitoyevati vuttam “tatha samahitassati. Tappatibhaganti uggahanimittasadisam, tatoyeva hi tam “patibhaganimittan”ti vuccati. Tam pana uggahanimittato atiparisuddham hoti. Vatthudhammavimuccitanti paramatthadhammato vimuttam, vatthudhammato va kasinamandalagatakasinadosato vinimuttam. Bhavanaya nibbattatta bhavanamayam. Samappitanti sutthu appitam.

31. Tato patthayati patibhaganimittuppattito patthaya.

33. Pabcasu jhanavgesu ekekarammane uppannavajjananantaram catupabcajavanakatipayabhavavgato param agantva aparaparam jhanavgavajjanasamatthata avajjanavasita nama. Samapajjitukamatanantaram katipayabhavavgato param agantva uppannavajjananantaram samapajjitum samatthata samapajjanavasita nama. Setu viya sighasotaya nadiya ogham bhavavgavegam upacchinditva yathaparicchinnakalam jhanam thapetum samatthata bhavavgapatato rakkhanayogyata adhitthanavasita nama. Yatha paricchinnakalam anatikkamitva jhanato vutthanasamatthata vutthanavasita nama. Atha va yathaparicchinnakalato uddham gantum adatva thapanasamatthata adhitthanavasita (Abv.CS:pg.264) nama. Yathaparicchinnakalato anto avutthahitva yathakalavaseneva vutthanasamatthata vutthanavasita namati alamatippapabcena. Paccavekkhanavasita pana avajjanavasitaya eva siddha. Avajjananantarajavananeva hi paccavekkhanajavanani nama. Vitakkadi-olarikavgam pahanayati dutiyajjhanadihi vitakkadi-olarikavganam jhanakkhane anuppadaya. Padahatoti parikammam karontassa. Tassa pana upacarabhavana nipphanna nama hoti vitakkadisu nikantivikkhambhanato patthayati datthabbam. Yatharahanti tamtamjhanikakasinadi-arammananurupam.

36. Akasakasinassa ugghatetum asakkuneyyatta vuttam akasavajjitesuti. Kasinanti kasinapatibhaganimittam. Ugghatetvati amanasikaravasena uddharitva. Anantavasena parikammam karontassati “anantam akasam, anantam akasan”ti akasam arabbha parikammam karontassa, na pana kevalam “anantam anantan”ti. Evam vibbanabcayatanepi. “Anantan”ti avatvapi “akaso akaso (visuddhi.1.276), vibbanam vibbanan”ti (visuddhi.1.281) manasi katum vattatiti acariya.

39. “Santametam, panitametan”ti parikammam karontassati abhavamattarammanataya “etam santam, etam panitan”ti bhaventassa.

40. Avasesesu cati kasinadihi saha appanavahakammatthanato avasesesu Buddhanussati-adisu atthasu (Abv.CS:pg.265) sabbavavatthanesu cati dasasu kammatthanesu. Parikammam katvati “so Bhagava itipi araham, itipi sammasambuddho”tyadina (visuddhi.1.124) vuttavidhanena parikammam katva. Sadhukamuggahiteti buddhadigunaninnaponapabbharacittatavasena sutthu uggahite. Parikammabca samadhiyatiti parikammabhavana samahita nipphajjati. Upacaro ca sampajjatiti nivaranani vikkhambhento upacarasamadhi ca uppajjati.

41. Abhibbavasena pavattamananti abhivisesato jananatthena abhibbasavkhatam iddhividhadipabcalokiyabhibbavasena pavattamanam, abhibbapadakapabcamajjhana vutthahitvati kasinanulomadihi cuddasahakarehi (visuddhi.2.365) cittam paridametva abhiniharakkhamam katva upekkhekaggatayogato anurupatta ca rupavacarapabcamajjhanameva abhibbanam padakam patitthabhutam pathavadikasinarammanam pabcamajjhanam, tam samapajjitva tato vutthaya. Adhittheyyadikamavajjetvati iddhividhabanassa parikammakale adhitthatabbam vikubbaniyam satadikam komararupadikam, dibbasotassa parikammakale thulasukhumabhedam saddam, cetopariyabanassa parikammakale parassa hadayavgatavannadassanena saragadibhedam cittam, pubbenivasanussatibanassa parikammasamaye purimabhavesu cuticittadibhedam pubbe nivutthakkhandham, dibbacakkhussa parikammasamaye obhasapharitatthanagatam rupam va avajjetva.



Parikammam karontassati “satam homi, sahassam homi”tyadina parikammam karontassa. Rupadisuti parikammavisayabhutesu rupapadakajjhanasaddaparacittapubbenivutthakkhandhadibhedesu arammanesu. Ettha hi iddhividhabanassa tava padakajjhanam, kayo, rupadi-adhitthane rupadini cati cha arammanani (Abv.CS:pg.266) Tattha padakajjhanam atitameva, kayo paccuppanno, itaram paccuppannamanagatam va. Dibbasotassa pana saddoyeva, so ca kho paccuppanno. Paracittavijananaya pana atite sattadivasesu, anagate sattadivasesu ca pavattam parittadisu yam kibci tikalikam cittameva arammanam hotiti maha-atthakathacariya (visuddhi.2.416 dha.sa attha.1434).

Savgahakara pana “cattaropi khandha”ti (dha.sa attha.1434) vadanti, katham panassa paccuppannacittarammanata, nanu ca avajjanaya gahitameva iddhicittassa arammanam hoti, avajjanaya ca paccuppannacittamarammanam katva nirujjhamanaya tamsamakalameva parassa cittampi nirujjhatiti avajjanajavananam kalavasena ekarammanata na siya, maggaphalavithito abbattha avajjanajavananam kathabca nanarammanata na adhippetati? Atthakathayam (visuddhi.2.416 dha.sa attha.1434) tava santati-addhapaccuppannarammanata yojita. Anandacariyo (dha.sa.mulati. 1434thoka visadisam) pana bhanati “padakajjhanato vutthaya paccuppannadivibhagam akatva kevalam ‘imassa cittam janami’cceva parikammam katva punapi padakajjhanam samapajjitva vutthaya aviseseneva cittam avajjetva tinnam, catunnam va parikammanam anantaram cetopariyabanena parassa cittam pativijjhati rupam viya dibbacakkhuna. Paccha kamavacaracittena saragadivavatthanampi karoti niladivavatthanam viya. Tani ca sabbani abhimukhibhutacittarammananeva, anitthe ca thane nanarammanatadoso natthi abhinnakarappavattito”ti. Pubbenivasanussatibanassa pubbe nivutthakkhandha, khandhappatibaddhani ca namagottani, nibbanabca arammanam hoti, dibbacakkhussa pana rupameva (Abv.CS:pg.267) paccuppannanti ayametesam arammanavibhago. Yatharahamappetiti tamtamparikammanurupato appeti.

42. Idani arammananam bhedena abhibbabhedam dassetum “iddhividha”tyadimaha. Adhitthanadi iddhippabhedo etissati iddhividha. Dibbanam sotasadisataya, dibbaviharasannissitataya ca dibbabca tam sotabcati dibbasotam. Paresam cittam vibbayati etayati paracittavijanana. Attano santane nivutthavasena ceva gocaranivasavasena ca pubbe atitabhavesu khandhadinam anussaranam pubbenivasanussati. Vuttanayena dibbabca tam cakkhu cati dibbacakkhu. ‘Cutupapatabanan’ti pana dibbacakkhumeva vuccati. Yathakammupagabana-anagatamsabananipi dibbacakkhuvaseneva ijjhanti. Na hi tesam visum parikammam atthi. Tattha anagatamsabanassa tava anagate sattadivasato param pavattanakam cittacetasikam dutiyadivasato patthaya pavattanakabca yam kibci arammanam hoti. Tabhi savisaye sabbabbutabbanagatikanti. Yatha kammupagabanassa pana kusalakusalasavkhata cetana, cattaropi va khandha arammananti datthabbam.

Gocaravasena bhedo gocarabhedo.

Gocarabhedavannana nitthita.


Samathakammatthanavannana nitthita.

Vipassanakammatthanam




Visuddhibhedavannana

43. Aniccadivasena vividhakarena passatiti vipassana, aniccanupassanadika bhavanapabba. Tassa kammatthanam, sayeva va kammatthananti vipassanakammatthanam. Tasmim vipassanakammatthane sattavidhena visuddhisavgahoti sambandho.

44. Aniccatayeva (Abv.CS:pg.268) lakkhanam lakkhitabbam, lakkhiyati anenati va aniccalakkhanam. Udayavayapatipilanasavkhatadukkhabhavo va lakkhananti dukkhalakkhanam. Paraparikappitassa attano abhavo anattata, tadeva lakkhananti anattalakkhanam.

45. Tinnam lakkhananam anu anu passana aniccanupassanadika.

46. Khandhadinam kalapato sammasanavasappavattam banam sammasanabanam. Uppadabhavganupassanavasappavattabanam udayabbayabanam. Udayam muccitva vaye pavattam banam bhavgabanam. Savkharanam bhayato anupassanavasena pavattam banam bhayabanam, ditthabhayanam adinavato pekkhanavasena pavattam banam adinavabanam, ditthadinavesu nibbindanavasappavattam banam nibbidabanam. Nibbinditva savkharehi muccitukamyatavasena pavattam banam muccitukamyatabanam. Muccanassa upayasampatipadanattham puna savkharanam pariggahavasappavattam banam patisavkhabanam. Patisavkhatadhammesu bhayanandivivajjanavasena ajjhupekkhitva pavattam banam savkharupekkhabanam. Purimanam navannam kiccanipphattiya, upari ca sattatimsaya bodhipakkhiyadhammanam anukulam banam anulomabanam.

47. Attasubbataya subbato. Samyojanadihi vimuccanatthena vimokkho. Niccanimittadino abhavato animitto. Panihitassa tanhapanidhissa abhavato appanihito.

49. Yo nam pati, tam mokkheti apayadihi dukkhehiti patimokkham, tadeva kayaduccaritadihi samvaranato samvaro, samadhanopadharanatthena silabcati patimokkhasamvarasilam. Manacchatthanam indriyanam rupadisu samvaranavasena (Abv.CS:pg.269) pavattam silam indriyasamvarasilam. Micchajiva vivajjanena ajivassa parisuddhivasappavattam ajivaparisuddhisilam. Paccaye sannissitam tesam idamatthikataya paccavekkhanasilam paccayasannissitasilam. Catubbidhatta desanasamvarapariyetthipaccavekkhanavasena, parisuddhatta ca catuparisuddhisilam nama.

50. Cittavisuddhi nama cittassa vinivaranabhavapadanavasena visodhanato, cittasisena nidditthatta, visuddhatta cati va katva.

51. “Dhammanam samabbasabhavo lakkhanam, kiccasampattiyo raso, upatthanakaro, phalabca paccupatthanan”ti evam vuttanam lakkhanadinam “phusanalakkhano phasso, kakkhalalakkhana pathavi”tyadina vittharato, “namanalakkhanam namam, ruppanalakkhanam rupan”tyadina savkhepato ca pariggaho paccattalakkhanadivasena paricchijja gahanam dukkhasaccavavatthanam ditthivisuddhi nama “namarupato atta natthi”ti dassanato ditthi ca attaditthimalavisodhanato visuddhi cati katva.

52. Paccayapariggahoti namabca rupabca patisandhiyam tava avijjatanha-upadanakammahetuvasena nibbattati. Pavattiyabca rupam kammacitta-utu-aharapaccayavasena, namabca cakkhurupadinissayarammanadipaccayavasena, visesato ca yonisomanasikaradicatucakkasampattiya kusalam, tabbipariyayena akusalam, kusalakusalavasena vipako bhavavgadivasena avajjanam, khinasavasantanavasena kiriyajavanam, avajjanabca uppajjatiti evam sadharanasadharanavasena tisu addhasu namarupappavattiya paccakkhadisiddhassa kammadipaccayassa parigganhanam samudayasaccassa vavatthanam kavkhavitaranavisuddhi nama “ahosim nu kho ahamatitamaddhanan”tyadikaya (Abv.CS:pg.270) (ma.ni.1.18 sam.ni.2.20) solasavidhaya, “sattharikavkhati”tyadikaya (dha.sa.1123 vibha.915) atthavidhaya ca kavkhaya vitaranato atikkamanato kavkhavitarana, ahetukavisamahetuditthimalavisodhanato visuddhi cati katva.

53. Tato paccayapariggahato param tathapariggahitesu paccattalakkhanadivavatthanavasena, paccayavavatthanavasena ca pariggahitesu lokuttaravajjesu tibhumipariyapannesu namarupesu atitadibhedabhinnesu khandhadinayamarabbha pabcakkhandhachadvarachalarammanachadvarappavattadhammadivasena agatam khandhadinayam arabbha kalapavasena pindavasena savkhipitva yam atite jatam rupam, tam atiteva niruddham. Yam anagate bhavi rupam, tampi tattheva nirujjhissati. Yam paccuppannam, tam anagatam appatva ettheva nirujjhati, tatha ajjhattabahiddhasukhuma-olarikahinapanitarupadayo. Tasma “aniccam attadivasena na iccam anupagantabbam khayatthena khayagamanato, dukkham bhayatthena bhayakaratta, anatta asarakatthena attasaradi-abhavena”ti ca “cakkhum aniccam …pe… mano. Rupam …pe… dhamma. Cakkhuvibbanam …pe… manovibbanam aniccam dukkham anatta”tyadina (pati.ma.1.48) atitadi-addhavasena, atitadisantanavasena, atitadikhanavasena ca sammasanabanena hutva-abhava-udayabbayapatipilana-avasavattanakarasavkhatalakkhanattayasammasanavasappavattena kalapasammasanabanena lakkhanattayam sammasantassa parimajjantassa.

Sammasanabane pana uppanne puna tesveva savkharesu “avijjasamudaya rupasamudayo, tanhakamma-aharasamudaya rupasamudayo, tatha avijjanirodha rupanirodho, tanhakamma-aharanirodha rupanirodho”ti (Abv.CS:pg.271) (pati.ma.1.50) evam rupakkhandhe vedanasabbasavkharakkhandhesupi aharam apanetva “phassasamudaya phassanirodha”ti ca evam phassam pakkhipitva, vibbanakkhandhe “namarupasamudaya namarupanirodha”ti namarupam pakkhipitva paccayasamudayavasena, paccayanirodhavasena ca, paccaye anamasitva paccuppannakkhandhesu nibbattilakkhanamattassa, viparinamalakkhanamattassa ca dassanena khanavasena cati ekekasmim khandhe paccayavasena catudha, khanavasena ekadha cati pabcadha udayam, pabcadha vayanti dasadasa-udayabbayadassanavasena samapabbasakarehi udayabbayabanena udayabbayam samanupassantassa araddhavipassakassa yogino vipassanacittasamutthano sarirato niccharanaka-alokasavkhato obhaso, vipassanacittasahajata khuddikadipabcavidha (dha.sa attha.1dhammuddesavara jhanavgarasivannana) piti, tatha kayacittadarathavupasamalakkhana kayacittavasena duvidha passaddhi, balavasaddhindriyasavkhato adhimokkho, sammappadhanakiccasadhako viriyasambojjhavgasavkhato paggaho, atipanitam sukham, indavissatthavajirasadisam tilakkhanavipassanabhutam banam, satipatthanabhuta cirakatadi-anussaranasamattha upatthanasavkhata sati, samappavattavipassanasahajata upekkhasambojjhavgabhuta tatramajjhattupekkha, manodvare avajjhanupekkha cati duvidhapi upekkha, obhasadisu uppannesu “na vata me ito pubbe evarupo obhaso uppannapubbo”tyadina (visuddhi.2.733) nayena tattha alayam kurumana sukhumatanha rupanikanticati obhasadisu dasasu vipassanupakkilesesu uppannesu “na vata me ito pubbe evarupa obhasadayo uppannapubba addha maggappattosmi, phalappattosmi”ti (visuddhi.2.733) aggahetva “ime obhasadayo (Abv.CS:pg.272) tanhaditthimanavatthutaya na maggo, atha kho vipassanupakkilesa eva, tabbinimuttam pana vithipatipannam vipassanabanam maggo”ti evam maggamaggalakkhanassa vavatthanam nicchayanam maggamaggassa jananato, dassanato, amagge maggasabbaya visodhanato ca maggamaggabanadassanavisuddhi nama.

54. Yavanulomati yava saccanulomabana. Nava vipassanabananiti (visuddhi.2.737adayo) khandhanam udayabca vayabca jananakam udayabbayabanam, udayam mubcitva bhavgamattanupekkhakam bhavgabanam, bhavgavasena upatthitanam sihadinam viya bhayitabbakaranupekkhakam bhayabanam, tathanupekkhitanam adittagharassa viya adinavakaranupekkhakam adinavabanam, ditthadinavesu nibbindanavasena pavattam nibbidabanam, jaladito macchadika viya tehi tebhumakadhammehi muccitukamatavasena pavattam muccitukamyatabanam, muccanupayasampadanattham ditthadinavesupi samuddasakuni viya punappunam sammasanavasappattam patisavkhanupassanabanam, cattabhariyo puriso viya ditthadinavesu tesu savkharesu upekkhanakarappavattam savkharupekkhabanam, aniccadilakkhanavipassanataya hettha pavattanam atthannam vipassanabananam, uddham maggakkhane adhigantabbanam sattatimsabodhipakkhiyadhammanabca anulomato maggavithiyam gotrabhuto pubbe pavattam saccanulomikabanasavkhatam navamam anulomabananti imani nava banani banadassanavisuddhiya patipadabhavato tilakkhanajananatthena, paccakkhato dassanatthena, patipakkhato visuddhatta ca patipadabanadassanavisuddhi nama.

55. Vipassanaya paripako vipassanaparipako, savkharupekkhabanam. Tam agamma paticca. Idani appana uppajjissatiti (Abv.CS:pg.273) “idani appanasavkhato lokuttaramaggo uppajjissati”ti vattabbakkhane. Yam kibciti savkharupekkhaya gahitesu tisu ekam yam kibci.

56. Vipassanaya matthakappattiya sikhappatta. Anulomabanasahitataya sanuloma. Sa eva savkharesu udasinatta savkharupekkha. Yathanurupam apayadito, savkharanimittato ca vutthahanato vutthanasavkhatam maggam gacchatiti vutthanagamini.

57. Abhisambhontanti papunantam.

58. Parijanantoti “ettakam dukkham, na ito unadhikan”ti paricchijja jananto. Sacchikarontoti arammanakaranavasena paccakkham karonto. Maggasaccam bhavanavasenati maggasaccasavkhatassa sampayuttamaggasavkhatassa catutthasaccassa sahajatadipaccayo hutva vaddhanavasena. Ekasseva banassa catukiccasadhanam padipadinam vattidahadicatukiccadassanato, “yo, bhikkhave, dukkham passati”tyadi (sam.ni.5.1100 visuddhi.2.839) agamato ca sampaticchitabbam.

59. Dve tini phalacittani pavattitvati magguppattiya anurupato dve va tini va phalacittani apanitaggimhi thane unhattanibbapanatthaya ghatehi abhisibcamanamudakam viya samucchinnakilesepi santane darathapatippassambhakani hutva pavattitva, tesam pavattiyati vuttam hoti. Paccavekkhanabananiti maggaphaladivisayani kamavacarabanani, yani sandhaya “vimuttasmim vimuttamiti banam hoti”ti (mahava.23) vuttam.

60. Idani paccavekkhanaya bhumim dassetum “maggam phalabcatyadi vuttam. Tattha “iminava vataham maggena agato”ti (Abv.CS:pg.274) maggam paccavekkhati. Tato “ayam nama me anisamso laddho”ti tassa phalam, tato “ayam nama me dhammo arammanato sacchikato”ti nibbanabca pandito paccavekkhati. Tato “ime nama me kilesa pahina”ti pahine kilese, “ime nama avasittha”ti avasitthakilese paccavekkhati va, na va. Koci sekkho paccavekkhati, koci na paccavekkhati. Tattha kamacarotyadhippayo. Tatha hi mahanamo sakko “ko su nama me dhammo ajjhattam appahino”ti (ma.ni.1.175 visuddhi.2.812) appahine kilese pucchi. Arahato pana avasitthakilesapaccavekkhanam natthi sabbakilesanam pahinatta, tasma tinnam sekkhanam pannarasa arahato cattariti ekunavisati paccavekkhanabananiti datthabbam.

Chabbisuddhikamenati (visuddhi.2.662adayo) silacittavisuddhinam vasena mulabhutanam dvinnam, ditthivisuddhi-adinam vasena sarirabhutanam catunnanti etasam channam visuddhinam kamena. Catunnam saccanam jananata, paccakkhakaranato, kilesamalehi visuddhatta ca banadassanavisuddhi nama.

Etthati vipassanakammatthane.
Visuddhibhedavannana nitthita.


Vimokkhabhedavannana

61. Tattha tasmim uddese. Savkharesu “yo attabhiniveso kammassa karako phalassa ca vedako eso me atta”ti evam abhiniveso dalhaggaho, tam mubcanti (Abv.CS:pg.275) “anatta”ti pavatta anupassanava attasubbatakaranupassanato subbatanupassana nama vimokkhamukham patipakkhato vimuttivasena vimokkhasavkhatassa lokuttaram maggaphalassa dvaram hoti.

62. Savkharesu “aniccan”ti pavatta anupassana anicce “niccan”ti (a.ni.4.49 pati.ma.1.236 vibha.939) pavattam sabbacittaditthivipallasasavkhatam vipallasanimittam mubcanti pajahanti vipallasanimittarahitakaranupassanato animittanupassana nama vimokkhamukham hotiti sambandho.

63. “Dukkhan”ti pavattanupassana savkharesu “etam mama, etam sukhan”tyadina nayena pavattam kamabhavatanhasavkhatam tanhapanidhim tanhapatthanam mubcanti dukkhakaradassanena pariccajanti panidhirahitakaranupassanato appanihitanupassana nama.

64. Tasmati yasma etasam tissannam etani tini namani, tasma yadi vutthanagaminivipassana anattato vipassati. Maggo subbato nama vimokkho hoti agamanavasena laddhanamatta.

66. Vipassanagamanavasenati vipassanasavkhatagamanavasena. Agacchati etena maggo, phalabcati vipassanamaggo idha agamanam nama.

67. Yathavuttanayenati pubbe vutta-anattanupassanadivasena. Yathasakam phalamuppajjamanampiti yathaladdhamaggassa phalabhutam attano attano phalam uppajjamanampi maggagamanavasena alabhitva vipassanagamanavaseneva tini namani labhati (Abv.CS:pg.276) phalasamapattikale tada maggappavattabhavena tassa dvarabhavayogato. Arammanavasenati sabbasavkharasubbatatta, savkharanimittarahitatta, tanhapanidhirahitatta ca subbata-animitta-appanihitanamavantam nibbanam arabbha pavattatta tassa vasena. Sarasavasenati ragadisubbatatta, rupanimittadi-arammanarahitatta, kilesapanidhirahitatta attano gunavasena. Sabbatthati maggavithiyam, phalasamapattivithiyabca. Sabbesampiti maggassa, phalassapi.
Vimokkhabhedavannana nitthita.


Puggalabhedavannana

68. Sattakkhattum sattasu varesu kamasugatiyam patisandhiggahanam paramam etassati sattakkhattuparamo na pana atthamadikamabhavagamityadhippayo. Yam sandhaya vuttam “na te bhavam atthamamadiyanti”ti (khu.pa.6.9 su.ni.232 netti.115). Ruparupasugatibhavam pana sattavarato parampi gacchatiti acariya.

69. Ragadosamohananti mohaggahanam ragadosekatthamoham sandhayati datthabbam.

70. Khina cattaro asava etassati khinasavo. Dakkhinarahesu aggatta aggadakkhineyyo.

Puggalabhedavannana nitthita.

Samapattibhedavannana

72. Sabbesampiti catunnampi ariyapuggalanam.

73. Cittacetasikanam (Abv.CS:pg.277) appavattisavkhatassa nirodhassa samapatti nirodhasamapatti, dittheva dhamme cittanirodham patva viharanam. Anagaminabcati kamarupabhavatthanam atthasamapattilabhinameva anagaminam, tatha khinasavanabca. Tatthati nirodhasamapattiyam. Yava akibcabbayatanam gantvati evam samathavipassananam yuganaddhabhavapadanavasena yava akibcabbayatanam, tava gantva. Adhittheyyadikanti kayapatibaddham thapetva visum visum thapitacivaradiparikkharagehadinam aggi-adina avinasanadhitthanam, samghapatimananasatthupakkosananam puretaram vutthanam, sattahabbhantare ayusavkharappavatti-olokananti catubbidham adhitthanadikam pubbakiccam katva.

Samapattibhedavannana nitthita.


Vipassanakammatthanavannana nitthita.

Uyyojanavannana

75. Patipattirasassadanti jhanasukhaphalasukhadibhedam samathavipassanapatipattirasassadam.

Iti Abhidhammatthavibhaviniya nama Abhidhammatthasavgahavannanaya

Kammatthanaparicchedavannana nitthita.



Nigamanavannana

(Ka) carittena kulacarena sobhite visalakule udayo nibbatti yassa, tena, kammadivisayaya saddhaya abhivuddho parisuddho ca danasiladigunanam udayo yassa, tena, nampavhayena nampanamakena, paranukampam sasane sukhotaranaparipacanalakkhanam paranuggaham, panidhaya patthetva yam pakaranam patthitam abhiyacitam, tam ettavata parinitthitanti yojana.

(Kha) tena (Abv.CS:pg.278) pakaranappasutena vipulena pubbena pabbavadatena ariyamaggapabbaparisuddhena siladigunena sobhita. Tatoyeva lajjino bhikkhu, dhabbanam adhivasabhutam, uditoditam accantappasiddham, mulasomam nama viharam, pubbavibhavassa udayasavkhataya mavgalatthaya ayukantam mabbantu, tattha nivasino bhikkhu idisa hontutyadhippayo.

Nigamanavannana nitthita.


Nitthita cayam Abhidhammatthavibhavini nama.
Abhidhammatthasavgahatika.

Nigamanakatha

1. Ramme pulatthinagare nagaradhiraje,

Rabba parakkamabhujena mahabhujena.

Karapite vasati Jetavane vihare.

Yo rammahammiyavarupavanabhirame.

2. Sampannasiladamasamyamatositehi,

Sammanito vasiganehi gunakarehi.

Patto munindavacanadisu nekagantha-

Jatesu cacariyatam mahitam viduhi.

3. Bananubhavamiha yassa ca sucayanti,

Samvannana ca vinayatthakathadikanam.

Saratthadipanimukha madhuratthasara-

Sandipanena sujanam paritosayanti.

4. Tassanukampamavalambiya (Abv.CS:pg.279) Sariputta-

Therassa thamagatasaragunakarassa.

Yo nekaganthavisayam patutam alattham,

Tassesa banavibhavo vibhavekahetu.

5. Sohametassa samsuddha-vayamassanubhavato.

Addhasasanadayado, hessam metteyyasatthuno.

6. Jotayantam tada tassa, sasanam suddhamanasam;

Passeyyam sakkareyyabca, garum me sarisambhavam.

7. Dinehi catuvisehi, tikayam nitthita yatha;

Tatha kalyanasavkappa, sigham sijjhantu paninanti.

~ Iti bhadantasariputtamahatherassa sissena racita Abhidhammatthavibhavini nama

Abhidhammatthasavgahatika nitthita.~

Abhidhammapitake


Abhidhammatthavibhavinitika(Abv.)

《阿毘達摩義廣釋》


by Acariya Sumavgalasami

from CSCD


Released by Dhammavassarama
2551 B.E. (2007A.D.)

Dhammavassarama

No. 50 - 6, You-Tze-Zhai, Tong-Ren Village,
Zhong-Pu , Chiayi 60652, Taiwan

法雨道場


60652台灣‧嘉義縣中埔鄉同仁村柚仔宅50之6號

Tel:(886)(5) 253-0029(白天);Fax:203-0813


E-mail:dhamma.rain@msa.hinet.net

Website:http://www.dhammarain.org.tw/






Yüklə 0,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə