A. H. Vahobov biologiya fanlari doktori, professori



Yüklə 3,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə246/251
tarix27.12.2023
ölçüsü3,22 Mb.
#163865
1   ...   243   244   245   246   247   248   249   250   251
A. H. Vahobov biologiya fanlari doktori, professori

Drosophila.
S antim o rg anid a, sM
Genetik kartadagi 
1 sM genlar orasidagi 
oraliq va ular orasida­
gi rekombinatsiya 
1
% li chastota bilan 
yuz beradi. Odam 
xromosomasi uchun 
1 sM IO
6
juft nukleo- 
tidga teng. Bu birlikni 
T. Morgan 
Drosophilada.
o'tkazgan
chatishtirish tajribalar 
paytida kiritgan.
C him era
Х им ера Организм, 
включаюший клетки, в 
ткани и органь! разнмх 
организмов.
X im era Boshqa 
organizmning turli 
xil organlarini, 
to‘qimqalarini va 
hujayralarini o ‘zida 
jam lagan organizm.
452


C hitinase
Х итиназа Фермент 
синтезируемьш 
растениями при 
заражении
патогенньши грибами: 
гидролизует хитин 
клеточной стенки 
грибов. Хитиназу 
синтезирует и 
некоторме бактерии.
X itinaza o ‘simliklar 
bir qancha patogen 
zamburug
4
lar bilan 
kasallanganda 
zanburugiar hujayra 
devoridagi xitinni 
gidrolizlab nobud 
qiluvchi ferment 
bo‘lib, ko'pgina 
bakteriyalarda ham 
sintezlanadi.
Chrom ogenic
su b strate
Х ром огенньш
субстрат Вешество, 
приобретаюшее 
определенную окраску 
после расшепления 
специфическим 
ферментом.
Xrom ogen
su b s tra tla r
Spetsifik ferment 
ta’siridan so ‘ng rang 
beruvchi modda.
C hrom osom e
Х ромосома Структура, 
основу которой состав- 
ляет конденсированная 
молекула ДНК; носи- 
тель генетической 
информации. Способна 
к воспроизведениюс 
сохранением струк- 
турно-функциональной 
индивидуальности 
в ряде поколений. У 
эукариот находиться 
в ядре клетки, у 
прокариот-непо- 
средственно в 
цитоплазме
X rom osom a DNK
molekula zich joylash­
gan irsiy axborotni 
tashuvchi,
eukariotlarda hujayra 
yadrosi ichida va 
prokariotlarda 
bevosita sitoplazmada 
bo‘lad igan struktura.
453


Chromosome
jumping
„Прьокки no хромо-
соме“ 
Один из вари- 
антов метода „прогул- 
ки по хромосоме‘\
характеризуюшийся 
тем, что 
в 
результате 
мутации маркерньш 
ген, используюшлйся 
для скрининга, переме- 
шается что позволяет 
вь!явить 
новне сцеп- 
леннме с ним геньь
„Xromosoma_boylab_sakrash“_Skrining_uchun_qoMlaniladigan_marker_gen_mutatsiyasi_natijasida_Chromosome_walking'>„Xromosoma bo'ylab
sakrash“
Skrining uchun 
qoMlaniladigan 
marker gen 
mutatsiyasi natijasida
Chromosome
walking
Прогулка по хромо-
соме 
Метод идентифи- 
кации нуклеотиднмх 
последовательнссти 
фланкируюших извест- 
Hbie 
геньқ для кото- 
pwx имеется олигонук- 
леотиднме зондм. 
Фланкируюшие 
последовательности 
используются затем в 
качестве зондов для 
идентификаций при- 
лагаюших к ним после- 
довательности, и т.д.
„Xromosoma
bo'ylab yurish“
Oligonukleotid zond- 
lariga ega oldin­
dan m a’lum boMgan 
flankirlanuvchi gen 
nukleotidlar ketma- 
ketligini identifikatsi- 
yalash uslubi bo‘lib, 
flankirlangan 
ketma-ketlikka identi- 
fikatsiya qilish uchun 
birlashadigan ketma- 
ketliklarni aniqlash­
da zond sifatida 
qo'Uaniladi.
Cistron
Цистрон 
Генетическая 
единица, эквивалентная 
гену и кодируюшая 
отдельньш белок.
Sistron 
Gen va kod- 
lanuvchi alohida 
oqsilga ekvivalent 
bo‘lgan genetik birlik.
454


Codon
Кодон Три соседних 
нуклеотида, кодирую- 
ших определенную 
аминокислоту.
Всего сутествует 64 
сочетание нуклеотидов 
в кодонах; 61 из них 
кодируют 20 амино- 
кислот, 3 является нон- 
сенс-кодонами.
Kodon
Aminokislotalar- 
ni kodlovchi triplet 
nukleotidlar. Kodon- 
da jam i 64 ta nukleo­
tid bo‘Iib, bulardan 
61 tasi 20 ta amino- 
kislotani kodlasa,
3 tasi terminal kodon 
hisoblanadi.
Codon
optim ization
О п ти м и зац и я кодо- 
нов Модификация 
кодонов данного гена 
без изменения амино- 
кислотной последова- 
тельности кодируемого 
им белька, направлен- 
ная на то чтобм кодонм 
эффективно считьша- 
лись хозяйским 
организмом.
K odonlar optim i- 
zatsiyasi M a’lum bir 
oqsilning gen kodon- 
larining aminokislota 
ketma-ketligini o ‘z- 
gartirmagan holda 
modifikatsiyasi bo'lib, 
bu kodon ho‘jain 
organizmi uchun 
effektiv ta’sir qilishiga 
yo‘naltirilgan
Codon usage
Ч астота использова- 
ния кодона Средняя 
частота использования 
кодона даннь!м орга- 
низмом, полученная 
для большой вуборки 
структурнмх генов.
K odonning ishlatilish 
chastotasi
Organizm struktu­
ra genida biror kodon­
ning o ‘rtacha uchrash 
chastotasi.
C ofactors Inorganic 
substances, such as 
minerals, required 
for enzymatic 
activity.
К оф актор Низкомоле- 
кулярное вешество, 
необходимое для проте- 
кания определенной фер- 
ментативной реакции
K ofaktor Fermentativ 
reaksiyalar uchun 
zarur bo'lgan past 
molekular massali 
anorganik molekula.
455


C oferm entation
К оф ерм ен тац и я
Одновременньш рост 
двух микроорганизмов 
в одном биореакторе.
K o ferm entatsiya Bir
bioreaktorda ikki xil 
m ikroorgan izm lam i 
o ‘sishi.
C ointegrative 
vector system
К о и н тегр ати вн ая 
в ек то р н ая система
Двух плазмидная сис- 
тема, использую тая- 
ся для переноса клони- 
рованнмх генов в 
растительние клетки. 
Клонируюший век- 
тор несет участок 
Т-ДНК, содержавдий 
клонированньш ген. 
После введение в 
клетку Agrobacteri­
um он подвергается 
гомологичной 
рекомбинации 
с резидентной 
„разоруженной“ 
Ti-плазмидой с 
образованием одной 
плазмидн, несушей 
генетическую 
информации 
необходимую для 
переноса генетически 
изменной области 
Т-ДНК в растительную 
клетку.
K ointegrativ v ek to r 
sistem asi 
0
‘simlik 
sistemasi o ‘simlik 
hujayrasiga klonlan­
gan genni o ‘kazish 
uchun foydalanadi- 
gan qo‘sh plazmid- 
li sistema. Klonlana- 
digan gendan tashkil 
topgan T-DNK qis­
mini tashuvchi klon- 
lanuvchi gen. Bu 
Agrobacterium hujay­
rasiga kiritilgan- 
da bunda Ti-plazmid 
gomologik rekombi- 
natsiyaga uchraydi. U 
onkogen boMmagan 
Ti-plazmid bilan 
rekombinatsiya- 
ga uchrab butun bir 
plazmid hosil qila­
di va irsiy o ‘zgargan 
T-DNK qismlariga 
javob beruvchi irsiy 
axborotni saqlay­
di. So‘ngra o ‘simlik 
hujayrasiga kiritiladi.
456


Cohesive ends
Л и п ки е конць!
Взаимно комплементар- 
Hbie 
одноцепочечнме 
участки ДНК, вмступа- 
юшие по концам двух- 
цепочечной молекульц 
образуются в результате 
ступенчатьгх разрезов 
двухцепочечной ДНК.
Yopishqoq u chlar
Ikki zanjirli moleku­
la uchlariga kiruvchi 
o ‘zaro komplementar 
bo ig an bir zanjirli 
DNK qismi bo'lib,bu 
ikki zanjir DNKni 
bosqichli kesish jara­
yonida hosil bo'ladi.
Cloning
К лонирован и е
Совокупность
процедур,
используюшихся для 
получения
клонов. Клонирование 
многоклеточннх 
организмов, 
например, включает 
пересадку ядер 
соматических клеток 
в оплодотворенное 
яйцо с удаленньш 
пронуклеусом.
Klonlash Klonlash 
ko'p bosqichli 
jarayon bo'lib, uning 
asosida urug'larigan 
tuxum hujayraning 
pronukleusi olib 
tashlanadi va uning 
o'rniga somatik 
hujayra yadrosi 
kiritiladi
C loning site
С ай т встраи ван н я 
(кл о н и р о ван и я)
Специфический участок 
векторной молекуль!, 
в которь!Й встраивают 
фрагмент чужеродной 
ДНК. Очень часто 
это уникальньгй сайт 
рестрикции.
K lonlash sayti
Yot DNK 
o'rnatiladigan va 
restriksiya uchun 
qulay bo'lgan vektor 
molekulasining spetsi­
fik uchastkasi.
457


Cloning v e c to r
Segment o f DNA 
used for the replica­
tion o f foreign DNA 
fragments.
К ловирукнций векто р
Молекула ДНК, 
предназначенная для 
клонирования ДНК- 
мишени.
Klonlanuvchi vektor 
DNK nishonni klon­
lash uchun oldindan 
tanlab olingan DNK 
molekulasi (plazmid 
yoki virus DNKsi).
C lo strid iu m Rods, 
usually motile by 
means o f peritric- 
hous flagella; form 
endospores; Gram- 
positive but may 
appear Gramnega- 
tive in the late stages 
o f growth;
К лострнднум
палочновиднме 
вьпнваюшие 
спорализицию со 
жгутиком бактерии 
граммотрецательньш
C lostridium
Tayoqchasimon, 
harakatchan, peritrixik 
xivchinli endosporalar 
hosil qiladigan bak­
teriyalar. Grammus­
bat lekin o 'sish bos- 
qichining oxirilarida 
Grammanfiy bo'lib, 
ko'pgina shtammlari 
anaerob.
G=C 23—43 mol %.
C osegregation
К осегрегация
Феномен, состояший в 
том, что два признака 
наследукггся совместно, 
т.е. их генн при 
кроссинговере не 
разделяются.
K osegeratsiya
Krossingover 
jarayonida genlami 
ajralmay ikki belgini 
birdaniga irsiylanishi.
Cosm id Phage 
plasmid artifcial 
hybrids; a genetical­
ly engineered hybrid 
o f bacteriophage 
lamda and plasmid 
that contains 
cos
sites needed to pack­
age lamda DNA into 
its particles.
Космида Вектор, 
объединяютий 
свойства плазмидного 
вектора и вектора на 
основе фага 
X
Имеет 
cos-сайтм.
K osm ida cos-sayti- 
ga ega bo'lgan, 
X
fag 
vektori asosidagi vek­
tor va plazmid vek­
tor xususiyatini o'zida 
jam lagan vektor.
458


Cos sites
Cos-caiiTbi
Нуклеотиднме 
последовательности 
на концах генома 
фага 
X ,
необходимме 
для упаковки ДНК в 
фаговме частиць!.
C os-saytlar Fag
boMaklaridagi 
DNKIami o ‘rashda 
ishtirok etuvchi 
X-fag genom i oxiri- 
dagi nukleotidlar 
ketma-ketligi.
C osupression
Косупрессия
Подавление экспрессии 
специфического 
растительного гена 
при трансформации 
растения
дополнительной копией 
этого гена, включенно
B „СМЬ1СЛОВОЙ“
ориентации.
K osupressiya Bir
genni qo'shimcha 
kopiyalashda 
0
‘simlik 
genining spetsific rav­
ishda ekspressiyasini 
pasayib ketishi bo‘lib, 
„aynigan orientatsiya“ 
deb ham ataladi.
C pG islands (H pa 
II tiny fragm ents)
C G -островки , Н Т Ғ- 
островки GG-6oraTbie 
последовательности 
размером до несколько 
сотен пар;фланкируют 
с 5-конца многие 
транскрибируемью 
ГеНЬ! 
ПОЗВОНОЧНЬ1Х
и содержат сайть

рестрикции для Hpall
C G -orollar,
H T F -orollar
HPAII uchun restrik- 
sion saytga ega 
bo‘lgan va umurtqa- 
li laming ko‘p tran- 
skripsiyalanadigan 
5-yo‘nalish bo'yicha 
flankirlanadigan CG 
ketma-ketlikka boy 
bo‘lgan bir necha yuz 
juftlik.
C rossing (m ating)
С к р е т и в а и и е
Однократная
скрешивание
генетически
различаюшихся
организмов.
C hatishtirish Gene­
tik jihatdan turli xil 
bo‘lgan organizmlami 
o‘zaro chatishtirish.
459


Crossing-over
К россин говер
Взаимньш обмен 
участками
ГОМОЛОГИЧНБ1Х
хромосом, основанньш 
на разрмве-соединении 
хроматид и приводяший 
к новьш комбинации 
аллелей. Назьшается 
также рекомбинацией.
K rossingover Bu
jarayon rekombina- 
tsiya deb ham atalib, 
xromotidlarni 
qirqilib qo'shilishi 
natijasida yangi allel- 
lar kombinatsiyasi- 
ni keltirib chiqaruv- 
chi gomologik xro- 
mosomalarni o ‘zaro 
qismlar
almashinuvidir.
C row n gall
К о р о н ч атьш галл 
Опухоль растений, 
образование котормй 
вмзьшают бактерии 
рода Agrobacterium.
Ildiz pufakchasi
Agrobacterium turi- 
dagi bakteriya cha- 
qiruvchi o'sim lik 
shishi.
C u ltu re To
encourage the 
Yüklə 3,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   243   244   245   246   247   248   249   250   251




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə