5-mavzu. Buddaviylik

Siddxartxa 30 yoshida

Siddxartxa bir kuni ittifoqo bir keksa chol, bir bemor hamda og’ir mashaqqat tortayotgan rohibni uchratadi, bir kishining esa vafotiga guvoh bo`ladi.

Siddxartxaning hayot falsafasi

Insoniyatni qiyinchilik va azobdan qutqarish yo`llarini izlash uchun saroyni tashlab ketadi. U beshta rohib bilan qishloqma-qishloq kezib yuradi. SHu asnoda Siddxartxa bir narsaga amin bo`ldi: bu yo`l uni o`z oldiga qo`ygan maqsad, ya`ni insoniyatni azob-uqubatdan qutqarish sari olib bormaydi va u rohiblar jamoasidan ajraladi.

Birmuncha vaqt changalzor o`rmonlarda kezib, xorib charchagach, bir daraxtning tagida dam olish uchun o`tiradi, va o`zicha, to haqiqatni topmaguncha shu erdan turmaslikka qaror qiladi.

Bu o`tirishning 49 kuni uning qalbidan «Sen haqiqatni topding» degan sado keladi
SHu ondan u Budda – nurlangan deb ataldi. U tagida o`tirgan daraxt esa – nurlangan daraxt (botxa) deb atala boshladi.

Budda o`zining birinchi da`vatini Varanasi yaqinidagi Rishipatana bog’ida, o`zining besh rohib do`stlariga qildi va ular Buddaning birinchi shogirdlari bo`ldilar.

Budda hayot vaqtida

Budda 40 yil mobaynida Hindistonning turli joylarida bo`ladi, odamlarga o`z g’oyalarini etkazadi, singdiradi va 80 yoshida Kushtnagara degan joyda dunyodan o`tadi. Uning jasadi, hind udumiga ko`ra, kuydirilib, xoki 8 ta buddist jamoalariga bo`lib yuborildi va har bir jamoa uni dafn etgan joyida ibodatxona (stupa) barpo etdi.

Buddaning hayoti haqida turli asotirlar paydo bo`ldi. Ularda aytilishicha, Budda ko`p yillar davomida er yuzidagi turli mavjudotlar qiyofasida qayta tug’ilgan: 84 marta ruhoniy, 58 marta shoh, 24 marta rohib, 13 marta savdogar, 18 marta maymun, 12 marta tovuq, 8 marta g’oz, 6 marta fil, shuningdek, baliq, qurbaqa, kalamush, quyon qiyofalarida qayta tug’ilgan. Jami 550 marta qayta tug’ilgan.

Siddxartxa ta’limoti

«Azob-uqubat mavjuddir»
4 oliy haqiqat asosida yuzaga keladi
1
«Qiynoqlarning sabablari mavjuddir».
2
«Qiynoqlarni tugatish mumkin».
3
«Qiynoqlardan qutilish yo`li mavjuddir».
4