darajasida faoldirlar. Ayrim mikroorganizmlar bir qancha proteinazalar
sintezlash qobiliyatiga
egadirlar. Masalan:
Actinomyces fradiae
6 ta proteinaza sintezlaydi.
Amilazalar - bakteriya va zamburug‘lardan olinadigan amilazalar kraxmalni kichik
molekulyar shakarlar: dekistrinlar, glyukozalar, maltozalargacha parchalaydi.
Bakterial proteazalar pishloq pishirishda va teri oshlashda oqsillarni buzishda qo‘llaniladi.
Bacillus sp
. dan olinadigan glyukozoizomeraza fermenti glyukozani
fruktozaga aylantirishda
yordamlashadi. Keyingi vaqtlarda olimlar diqqat e’tiborini quyidagilar o‘ziga tortmoqda:
siklodikstringlyukoziltransferaza (SDGT) ga moslashish, siklodekstrinlar
birikmalarining ishlab
chiqarilish: kimyoviy va farmakologik ishlab chiqarishda, oziq-ovqat
maxsulotlari sifatini
oshirishda, kosmetika va boshqalar ishlab chiqarishda zarurdir.
Lipazalar - (3.1.1.3-triasil gliseroloda gidrolazalar lipid (yog‘) almashinuvida ishtirok
etadigan, katta amaliy qiziqish uyg‘otadigan fermentlar.
Kulütura o‘sadigan muxitga ajratadigan lipazalarni ishlab chiqaruvchilarning ko‘pi miseliali
zamburug‘lardir.
Ulardan
Aspergillus, Mucor, Geotrichum
, ayrim achitqi zamburug‘lar
(
Candida
) va bakteriyalardir (
Pseudomonas
). Lipazalar triasilgliserollarni parchalab yog‘
kislotalari va gliserin hosil bo’lgan qiladi. Sanoat asosida ko‘p miqdorda ishlab chiqarilayotgan va
keng miqyosda xalq xo‘jaligida qo‘llanilayotgan
fermentlardan tashqari, kam miqdorda
olinadigan va kam soxada qo‘llaniladigan
bir qancha fermentlar xam bor, lekin bularning
ayrimlari o‘ta darajada muximdir.
Bular qatoriga restriktazalar (endonukleazalar), nuklein kislotalarni
parchalovchi fermentlar
va ligazalar - ularni sintezida ishtirok qiladigan fermentlar kiradi. Bu fermentlar gen muxandisligi
ilmiy ishlarini olib borishda zarurdir. Bularni xam xar xil mikroorganizmlar ishlab chiqaradi.
Dostları ilə paylaş: 
