2-modul. Taraqqiyotning “O„zbek modeli” va uning o„ziga xos xususiyatlari
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| moviy rang –
mangu osmon va musaffo suv ramzidir. Yaxshilikni, donishmandlikni, shon-shuhratga sadoqatni bildiruvchi moviy rang Sharqda azaldan qadrlanadi, o‗z vaqtida buyuk Amir Temur ham o‗z bayrog‗iga bu rangni tanlagan. Oq rang – tinchlik va poklik timsolidir. Yosh mustaqil davlat o‗z yo‗lida baland dovonlardan oshib o‗tishi kerak. Bayrog‗imizdagi oq rang yo‗limizning musaffo va charog‗on bo‗lishi uchun yaxshi niyat ramzidir. Qizil yo„llar – bu har bir tirik jonning qon tomirida urib turgan hayotiy kuch, tiriklik ramzidir. Yashil rang – serne‘mat va orombaxsh tabiat timsoli. Hozirgi vaqtda butun dunyoda atrof-muhitni muhofaza qilish harakatlari keng yoyilmoqda, uning ramzi ham yashil rangdir. Yarim oy – O‘zbekiston xalqining ko‗p asrlik an‘analariga muvofiq keladi. Yarim oy va yulduzlar – musaffo osmonning va tinchlikning ramzlaridir. Bayrog‗imizda 12 yulduz tasviri bor, bu o‗lkamizda qadimdan buyon barkamollik, mukammallik timsoli hisoblanadi. Darhaqiqat, ―О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i tо‗g‗risida‖gi Qonunning 2-moddasida kо‗rsatilganidek, ―О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i О‗zbekiston Respublikasi davlat suverenitetining ramzidir‖. Mazkur qonunning 3-moddasiga binoan, bayrog‗imiz xalqaro munosabatlarda О‗zbekiston Respublikasining timsoli bо‗ladi. Binobarin, bayrog‗imiz xalqaro maydonda О‗zbekiston Respublikasi delegatsiyalarining xorijiy mamlakatlarga safari chog‗ida, xalqaro tashkilotlarda, konferensiyalarda, jahon kо‗rgazmalarida, sport musobaqalarida kо‗tarilib, yurtimizni ulug‗laydi. ―О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i tо‗g‗risida‖gi qonunida bayroq kо‗tariladigan 4 joylar va uning kо‗tarilish vaqtlari aniq va ravshan belgilab qо‗yilgan. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i qonunda belgilangan tegishli joylarda doimiy ravishda kо‗tarilgan holda turadi.О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i unga nisbatan lozim darajadagi hurmat ta‘minlangan holda umummilliy bayramlar va tantanali tadbirlar vaqtida kо‗tarilishi mumkin. Qonun bо‗yicha О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining tasviri tushirilgan belgilar: О‗zbekiston Respublikasi Fuqaro havo kemalari davlat reyestri yoki О‗zbekiston Respublikasi Davlat havo kemalari reyestriga kiritilgan havo kemalariga, shuningdek, О‗zbekiston Respublikasi Aviatsiya ma‘muriyati hisobida turuvchi eksperimental havo kemalariga; qonun hujjatlarida belgilangan hollarda avtomototransport vositalari va ular tirkamalarining davlat rо‗yxatidan о‗tkazish raqam belgilariga; О‗zbekiston Respublikasining asosiy chegara belgisiga qо‗yiladi. О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining tasviri tushirilgan belgilardan О‗zbekiston Respublikasiga tegishlilikni belgilash maqsadida predmetlarda, о‗quv- tarbiya jarayonida, shuningdek, О‗zbekiston Respublikasi Davlat mukofotlarining elementi sifatida foydalanilishi mumkin. Shuni yodda tutish kerakki, О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining elementlarini nodavlat tashkilotlari hujjatlarining rekvizitlari yoki reklama materiallariga kiritilishiga yо‗l qо‗yilmaydi. Shuningdek, О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining tasviri tushirilgan belgilardan ishlab chiqarilayotgan yoki realizatsiya qilinayotgan tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) о‗tkazish uchun tijorat maqsadlarida foydalanish mumkin emas. Ayni vaqtda, nodavlat notijorat tashkilotlarining ramzlari mamlakatimiz Davlat bayrog‗iga о‗xshash bо‗lishi mumkin emas. Qonunda bayrog‗imizning qanday shakl va kо‗rinishda bо‗lishi ham aniq kо‗rsatilgan. Chunonchi, qonunning 4-moddasiga binoan, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i - bayroqning butun uzunligi bо‗ylab о‗tgan tо‗q moviy rang, oq rang va tо‗q yashil rangli uchta endan tarkib topgan tо‗g‗ri tо‗rtburchak shaklidagi matodir. Bayroqning uzunligi 250 smga, kengligi 125 smga teng. Moviy rang, oq rang va yashil rangli enlarining kengligi bir xil. Har bir en 40 smga teng. Bayroqning о‗rtasidagi oq rangli enning chetlaridan kengligi 2,5 smga teng qizil hoshiyalar о‗tgan. Bayroqning yuqori qismidagi moviy rangli enning yuz tomoni va orqa tomonida dastaga yaqin joyida oq rangli yangi oy va uning yonida о‗n ikkita oq rangdagi besh qirrali yulduz tasvirlangan. Yangi oy va yulduzlarning tasviri moviy rangli yuqori enning о‗rtasidan 70x30 smga teng tо‗g‗ri tо‗rtburchakka sig‗adigan qilib joylashtirilgan. Yangi oy vertikal holatda dо‗ng tomoni dastaga qaratilgan, dastadan 20 sm masofada joylashtirilgan bо‗lib, diametri 30 smli doiraga sig‗adi. Yulduzlar diametri 6 smli doiraga sig‗adi. Doiralar orasidagi masofa 6 sm. Yulduzlar uzunasiga va tikkasiga quyidagi tartibda joylashadi: yuqori qatorda uchta, о‗rta qatorda tо‗rtta va quyi qatorda beshta yulduz. Quyi qatordagi yulduzlar yangi oyning pastki uchidan 3,5 sm masofada joylashadi. 5 Qonunda Davlat bayrog‗ining qachon, qanday voqealar munosabati bilan, qay vaqtda, soat nechadan nechagacha, qanday tartibda kо‗tarilishi aniq kо‗rsatib qо‗yilgan. Bunga kо‗ra, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i bayram kunlarida Qoraqalpog‗iston Respublikasi Vazirlar Kengashining, viloyatlar, tumanlar va shaharlar hokimlarining qarorlari bilan belgilangan markaziy kо‗chalarda, maydonlarda, boshqa jamoat joylarida va obyektlarda soat 6 da kо‗tariladi va soat 22 da tushirib qо‗yiladi. Bayroq О‗zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi, О‗zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatlari, Senati a‘zolari, xalq deputatlari Kengashlarining deputatlari saylovi yoki referendum kunlarida – ovoz berish о‗tkazilayotgan binolar va xonalarda ovoz berish yoki referendum о‗tkazish davrida kо‗tarib qо‗yiladi. U xorijiy davlatlar davlat va hukumat boshliqlarining, boshqa rasmiy delegatsiyalarning xalqaro huquq normalariga, diplomatik protokol qoidalariga, shuningdek, О‗zbekiston Respublikasida bо‗lishining tasdiqlangan dasturiga muvofiq, transport vositalarida, vokzallarda, aeroportlarda, yurish yо‗nalishi bо‗yicha va boshqa tashrif obyektlarida xorijiy davlatlar davlat va hukumat boshliqlarining, boshqa rasmiy delegatsiyalarning tashrif buyurishidan 24 soat oldin kо‗tariladi va ular jо‗nab ketganidan keyin 24 soat mobaynida tushirib qо‗yiladi. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i bilan bir vaqtda boshqa davlatning bayrog‗i kо‗tarilsa, qonunga muvofiq, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i (binoning old tomoniga qarab turganda) о‗ng tomondan, boshqa davlatning bayrog‗i chap tomondan kо‗tarilmog‗i kerak. О‗zbekiston Respub- likasining Davlat bayrog‗i bilan bir vaqtda Qoraqalpog‗iston Respublikasining Davlat bayrog‗i kо‗tarilganda, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i (binoning old tomoniga qarab turganda) chap tomondan kо‗tarilishi kerak. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i bilan bir vaqtda bir qancha davlatlarning bayroqlari kо‗tarilganida, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i alohida, qolganlari esa о‗zbek alfaviti bо‗yicha kо‗tariladi. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i boshqa davlatlarning bayroqlari bilan bir xil balandlikda joylashtirilishi kerak. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i bilan bir vaqtda Qoraqalpog‗iston Respublikasining Davlat bayrog‗i kо‗tarilganda, Qoraqalpog‗iston Respublikasi Davlat bayrog‗ining о‗lchami О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining о‗lchamidan katta bо‗lmasligi kerak, О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining kо‗tarilish balandligi esa Qoraqalpog‗iston Respublikasi Davlat bayrog‗ining kо‗tarilish balandligidan past bо‗lmasligi kerak. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i bilan bir vaqtda xorijiy davlatlar va (yoki) xalqaro tashkilotlar bayroqlari kо‗tarilganda О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i xalqaro huquq normalariga va diplomatik protokol qoidalariga muvofiq kо‗tariladi. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i xorijiy davlatlar va (yoki) xalqaro tashkilotlar bayroqlari bilan bir xil balandlikda joylashtirilishi hamda bir xil о‗lchamga ega bо‗lishi kerak. 6 О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i binolarning asosiy kirish joyida yoki buning uchun maqbul bо‗lgan boshqa joyda yoxud tegishli tutqichi bо‗lgan dastada, yo bо‗lmasa flagshtogda bayroqning dastasi binoning old tomoni bilan kо‗pi bilan 45 gradusli burchak hosil qiladigan tarzda kо‗tariladi. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗ini tayyorlash, saqlash va yо‗q qilish tartibi О‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Kо‗tarib qо‗yilgan О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗ining matosi yer sathidan kamida 2,5 metr balandlikda bо‗lishi kerak. Motam munosabati bilan, О‗zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoniga muvofiq, О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i motamga moslab kо‗tariladi. Bunday hollarda О‗zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‗i dastasi yoki flagshtokning yuqori uchiga bayroq enining 1/20 qismiga teng bо‗lgan kenglikdagi qora tasma bog‗lanadi, tasmaning ikki uchi bayroqning butun eni uzunligida osilib turadi. Bayroq motam munosabati bilan flagshtokda kо‗tarilgan taqdirda u flagshtok uzunligining 1/3 bо‗lagicha tushirib qо‗yiladi. О‗zbekiston Respublikasining fuqarolari, shuningdek, О‗zbekistonda turgan boshqa shaxslar О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗ini hurmat qilishlari shart. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗i tо‗g‗risidagi qonun hujjat- larini buzganlikda aybdor shaxslar belgilangan tartibda javobgar bо‗ladi. О‗zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‗ini behurmat qilganlik О‗zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan tartibda jazolanadi. Mamlakatimizda Konstitusiya va qonun bilan о‗rnatilgan hamda tasdiqlangan davlat ramzlaridan biri – uning gerbidir. Davlat gerbi davlat mustaqilligining ramziy belgilaridan biri hisoblanadi. «Gerb» sо‗zi nemischa «erbo» sо‗zidan olingan bо‗lib, shohlar va hukmdorlarga davlat, sarhad, hudud va boshqa nasldan- naslga meros qoluvchi mulk belgisini anglatadi. Bundan 2500 yil muqaddam Erondan Oltoyga qadar chо‗zilgan sarhadlarda hukm surgan qadimgi turk hoqoni О‗g‗izxon davrida ham turkcha «tamg‗a» sо‗zi aynan shu ma‘noni bildirar edi. XII asrning mashhur tarixchisi Rashiddin Hamadoniy «Tanlangan tarixlar» nomli kitobida shahodat berishicha, О‗g‗izxon о‗z mol-mulkini о‗g‗illariga ulus sifatida kichik davlatlarga bо‗lib berib, in‘om etgan. Ushbu davlatlar xukmdorlari ham о‗zlarining xonlik tamg‗alariga ega edi. Kо‗rinib turibdiki, «tamg‗a» sо‗zining ma‘nosi haqiqatan ham nemischa «erbo» sо‗zining ma‘nosiga tо‗la mos keladi. Gerb – tamg‗a, emblema. Meros bо‗lib qolgan, bir davlatni boshqalardan ajratib turadigan belgi, tamg‗asi, nishoni, timsoli. Gerb – qaysi davlatga tegishli bо‗lsa, о‗sha davlatning tarixiy an‘analarini ifodalovchi ramziy ahamiyatga ega bо‗lgan tasvirlar va narsalar yig‗indisi. «О‗zbekiston Respublikasining Davlat gerbi tо‗g‗risida»gi qonun 1992 yil 2 iyulda О‗zbekiston Respublikasining Oliy Kengashi tomonidan qabul qilingan. Unga 1999 yil 15 aprelda, 2003 yil 25 aprelda, 2004 yil 3 dekabrda va 2010 yil 24 dekabrda qabul qilingan qonunlarga muvofiq qо‗shimchalar kiritilgan. О‗zbekiston Respublikasining Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|