2-Mavzu: Kondensatorlar haqida umumiy ma’lumotlar

Elektr zanjirlarda kondensatorlarning aralash ulanish sxemasi

2.3. Kondensatorlarning sig‘imini aniqlash

1 pF = 0, 001 nF = 0, 000001 mkF
10 pF = 0, 01 nF = 0, 00001 mkF
100 pF = 0, 1 nF = 0, 0001 mkF
1000 pF = 1 nF = 0, 001 mkF
10000 pF = 10 nF = 0, 01 mkF
100000 pF = 100 nF = 0, 1 mkF
1000000 pF = 1000 nF = 1 mkF
Ishlab chiqarish korxonalari tomonidan sopolli kodlangan kondensatorlar ishlab chiqarilmoqda, bu kondensatorlarga qisqartma raqamlar qo‘yilgan bo‘lib, ularning sig‘imlari quydagicha aniqlanadi.
Masalan: 102 raqami qo‘yilgan bo‘lsa, 10 raqamining orqasiga ikkita nol qo‘yiladi, shunda 1000 pF bo‘ladi, demak, 10 raqamidan keyingi raqam necha bo‘lsa, shuncha nol qo‘yilar ekan.

1000 pF 100000 pF

2.4. Kondensatorlarning prinsipial elektr sxemalardagi vazifalari

Kondensatorlar o‘zida zaryad to‘plovchi qurilmalar bo‘lib, zanjirlarda ketmaket, parallel, aralash kelishi mumkin. Ularning elektr zanjirlarda kelishiga qarab vazifalari belgilanadi. Kondensatorlar o‘zidan o‘zgaruvchan tokni yaxshi o‘tkazib, o‘zgarmas tokka to‘sqinlik qiladi. Ular elektr zanjirda ta’minot filtri, ajratuvchi filtr, yechuvchi filtr vazifalarini bajaradi. Masalan: ta’minot manbayidagi ikki yarim davrli to‘g‘irlagichdan keyingi kondensator ta’minot filtri vazifasini bajaradi. Filtr tozalash degan ma’noni bildiradi. Ikki yarim davrli to‘g‘irlagich chiqishidagi tokni to‘g‘irlash, ya’ni o‘zgaruvchan tashkil qiluvchini manbaning manfiy qismiga o‘tkazib o‘zgarmas tokka to‘sqinlik qilishi bilan filtrlaydi. Bir kaskad bilan ikkinchi kaskad oralig‘iga qo‘yilgan kondensatorlar ajratuvchi kondensator deyiladi. O‘zidan o‘zgaruvchan tok (signal)ni yaxshi o‘tkazib o‘zgarmas tokka to‘sqinlik qiladi. Natijada foydali tok (signal)ni ajratib oladi. Yechuvchi filtr kaskad kirishidagi oziqlanish zanjiriga qo‘yiladi va shu kaskadga kelayotgan oziqlanish kuchlanishidagi xalaqitlarni filtrlaydi.
Kondensatorlar elektr zanjirlarda quyidagi buzuqlik nuqsonlari uchraydi, sig‘im yo‘qotadi, qisqa tutashib qoladi, uzilib qoladi va bu buzuqlik nuqsonlari buyumni turli buzilishlarga olib keladi.
Kondensatorlarni LCR o‘lchov asbobi yoki multi-tester asbobi bilan sig‘imlari tekshiriladi. Multi-tester asbobining ko‘rsatkich shkala bo‘yicha borib nolga qaytib kelsa, bu kondensator butun ko‘rsatkich borib, nolgacha qaytmasa chala kuygan (sig‘im yo‘qotgan), noldan qo‘zg‘almasa uzilgan, shkala bo‘yicha borib ortga qo‘zg‘almasa qisqa tutashgan hisoblanadi. LCR asbobi raqamli o‘lchov asbobi bo‘lib, ekranda kondensatorning sig‘imi, RX-reaktiv qarshiligi va kondensator ishchi holatda yoki ishchi holatda emasligini bildiradi. Prinsipial elektr sxemalarda kondensatorlarning tartib raqamlari kondensatorning o‘ng tomon tepa qismiga qo‘yiladi.

Prinsipial elektr sxemalarda kondensatorning chizilish tartibi quyidagicha:
1,5 mm
45C

1,5 mm