15-son umumiy o’rta ta’lim maktabining huquq fani o’qituvchisi Gulchehra Raxmatovaning ning,,yosh huquqshunos” nomli

8. "Huquq me'yorlari" borasida qanday ta'rif bergan bo'lar edingiz?
Huquq normasi-bu huquq tizimining eng asosiy, dastlabki elementidir. Huquqiy normalar jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy tuzilishi bilan hdgilanadigan, xalq irodasini ifodalovchi davlat tomonidan o'rnatilgan, bajarilishi jamiyatning barcha a'zolari uchun umummajburiy bolgan ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi qoidalardir.
Davlat tomonidan belgilanadigan, kafolatlanadigan va muhofaza qilinadigan barcha uchun majburiy xulq-atvor qoidasi — huquq normasi deyiladi.
Huquq tizimi - bu jamiyatdagi mavjud huquq normalarining bir butun voqelik sifatida harakatlanishi, huquq normalari va sohalarini muayyan izchilikda, о’zaro uzviy aloqadoqlikda joylanishidir.
Huquq normasining asosiy vazifasi - ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishdir. Huquq alohida normalar, xulq-atvor qoidalaridan tashkil topgan.
Huquqiy norma tuzilishiga ko'ra bir-biri bilan bog'liq boigan quyidagi uch tarkibiy qism (element)dan: gipoteza. dispozitsiya, sanksiyalardan taslikil lopishi mumkin.
Gipotezada norma harakatga kelishi uchun zarur boigan shart-sharoitlar bayon etiladi.
Dispozitsiyada xulq-atvor qoidalarining o'zi ifodalanib, huquq subycktlarining huquq va majburiyatlari belgilab beriladi.
"Norma" so'zi lotinchadan tarjima qilinganda "qoida", "namuna" ma’nosini anglatadi.
Gipoteza - yunoncha so'z bo'lib, faraz qilish, fikr yuritish degan ma'noni anglatadi.
Dispozitsiya - lotin tilidan olingan bo'lib, bayon qilish degan ma'noni anglatadi.
Sanksiya - lotin tilidan olingan bo'lib, majburiy chora degan ma'noni anglatadi.
Sanksiyada huquq normalari bajarilmagani uchun davlat tomonidan qo'llaniladigan majburlov chorasi bayon etiladi.
Jinoyat kodeksining 203- moddasini misol qilib olaylik: "Suv yoki suv havzalaridan foydalanish shartlarini buzish og'ir oqibatlarga sabab bo'lsa, eng kam oylik ish haqining ellik barobciridan yuz barobarigacha miqdorda jarima yoki itch yilgachci axloq tuzatish ishlari, yoxud olti oygacha qamoq, yoki uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi".