1. Mavzu: Xorijda maktabgacha ta`lim fanining predmeti. Jahon mamlakatlari ta’limi taraqqiyotining ayrim masalalari
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Differensial
ta’lim. Rivojlangan mamlakatlarda ommaviy
o‘rta maktablarning yaratilishi ta’lim-tarbiya differensiyasi muammosini yanada keskinlashtirdi. Bunday holat umumiy ta’lim diversifikatsiyasining sifat darajasi boshqacha tizim zaruratini keltirib chiqardi. O‘quvchilarning iqtidori, qiziqishi, o‘zlashtirishiga ko‘ra
differensial tay
ѐ rgarlikni kuchaytirish va
murakkablashtirish - zamonaviy maktabning global yo‘nalishiga aylandi. 18
Differensiyaning asosiy shakllari - o‘quv muassasalarini turli tiplarga bo‘lish, bir maktab ichida potok va profillarga, sinfda guruhlarga ajratish nazarda tutiladi. Differensial ta’lim muammosi bir xil hal bo‘lmaydi va qarama- qarshiliklarga ega. Ijtimoiy tomondan differensiya ijtimoiy tanlov usuliga aylanadi. Pulli ta’lim va imtihonlar tizimi bunda tanlov vositasi bo‘lib hisoblanadi. Odatda tabaqalanish (differensiya) boshlang‘ich maktabni bitirgandan keyin boshlanadi. U turli tipdagi ta’lim muassasalarida amalga oshiriladi. Masalan: Angliyada grammatik va zamonaviy maktablarda, Germaniyada real bilim yurti, gimnaziya va asosiy maktablarda, Fransiyada texnologik, kasbiy va umumta’lim litseylarda, Rossiyada oddiy o‘rta maktab, litsey, kollej, gimnaziyada va b. Bu o‘quv muassasalarida differensiyaning asosiy o‘ziga xos belgisi dasturlardir. Bir o‘quv muassasasi doirasida differensiya keng ѐ yilgan. Masalan, AQSH va YAponiya katta o‘rta maktablarida 2 tipdagi umumta’lim va maxsus dasturlar mavjud. Ular turli qirralarda o‘quvchilarning turli guruhlarini o‘rganishadi. KKAM tizimi asosida amalga oshiradi. Unga ko‘ra ta’lim dasturning quyidagi variantlariga ko‘ra tashkil qilinadi: kasbiy kurs(K), kengaytirilgan kurs (K), asosiy kurs (A), moslashtirilgan kurs (M). To‘liqsiz o‘rta maktab differensiya vositasi hisoblanadi. 1930 yil AQSHda, 1950 yil YAponiyada, 1970-1980 yillar G‘arbiy Evropada, 1990 yil Rossiyada differensial ta’lim amalga oshiriladigan o‘quv muassasalari paydo bo‘la boshladi. Bu erda gap AQSH va YAponiyadagi kichik o‘rta maktab, Buyuk Britaniyadagi birlashgan maktab, Germaniyadagi yagona kollej, Rossiyadagi 6 yillik o‘rta ta’lim maktabi haqida ketyapti. Bu kabi ta’lim muassasalarida 11-12 ѐ shdan 15-16 ѐ shgacha bo‘lgan o‘quvchilar o‘qitiladi. Bu o‘quv muassasalarda tabaqalanishning pedagogik asoratlari ijobiy. Tabiiy maqsadga yo‘naltirilgan xarakterga ega, turli guruh o‘quvchilari imkoniyatlari hisobga olinadi. Umumiy dastur o‘quvchilarning tay ѐ rgarlik darajasini oshirishga mo‘ljallangan. Masalan, Fransiyadagi ilk yagona kollejlarda yaxshi o‘zlashtiruvchilar foizi shu ѐ shdagi parallel ta’lim 19
muassasalarida yaxshi o‘zlashtiruvchilar sonidan yuqori chiqdi. AQSH va YAponiya kichik o‘rta maktablarida to‘liqsiz o‘rta ta’lim beriladi. Mazkur dastur qator afzalliklarga ega. Tanlov fanlar ta’limni davom ettirish ѐ ki mehnat faoliyatini boshlashni nazarda tutadi. 1950
yil oxirida
DJ.Konant boshchiligidagi pedagoglar guruhi
umumqamrab oluvchi maktab modelini taklif etdi. Bu model bo‘yicha umumta’lim o‘quv muassasasida ijtimoiy daraja, qobiliyat, qiziqishidan qat’iy nazar barcha bolalar o‘qishadi, lekin turli-tuman ta’lim dasturlari amalga oshiriladi. Konant tavsiyalari AQSHdagi kichik o‘rta maktablarda differensial ta’limni joriy qilishda foydalanildi. Buyuk Britaniyada birlashgan maktablar kichik grammatik sinflar va zamonaviy maktablarni o‘z ichiga oladi. Ilk 3 yillikda o‘quvchilar zamonaviy maktab dasturi bo‘yicha shug‘ullanadilar, keyin ѐ ki shu dasturni davom ettiradi, ѐ ki grammatik maktab dasturi bo‘yicha o‘qishadi. Birlashgan maktablarda ѐ shiga ko‘ra 90% o‘smirlar shug‘ullanadilar. Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|