1-ma’ruza. Ekonometrik modellashtirish asoslari

1-ma’ruza. Ekonometrikaga kirish

Reja:

• Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari.
• Iqtisodiy modellar tasnifi.
• Moddiy modellar. Abstrakt modellar. Tuzilmaviy modellar.
• Iqtisodiyotda modellashtirish bosqichlari

Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari

• Model so’zi lotincha modulus so’zidan olingan bo’lib, o’lchov, me’yor degan ma’noni anglatadi.
• Model - bu shunday moddiy yoki xayolan tasavvur qilinadigan ob’ektki, qaysiki tadqiqot jarayonida haqiqiy ob’ektning o’rnini shunday bosadiki, uni bevosita o’rganish haqiqiy ob’ekt haqida yangi bilimlar beradi.
• Modellashtirish deganda modellarni qurish, o’rganish va qo’llash jarayoni tushuniladi. 

Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari

• Turli iqtisodiy hodisalarni o’rganish uchun ularning iqtisodiy modellar deb ataluvchi soddalashtirilgan formal tasvirlaridan foydalaniladi. Iste’mol tanlovi modellari, firma modellari, iqtisodiy o’sish modellari, tovar va moliya bozorlaridagi muvozanat modellari va boshqa ko’p modellar iqtisodiy modellarga misol bo’ladi.

• Iqtisodiyotda matematik model - bu iqtisodiy ob’ektlar yoki jarayonlarni tahlil qilish yoki boshqarish maqsadida ularning matematik tasvirlanishi, ya’ni iqtisodiy masalaning matematik yozuvi. Iqtisodiy ob’ektning matematik modeli - bu uning funksiyalar, tenglamalar, tengsizliklar, mantiqiy munosabatlar, grafiklar majmuasi ko’rinishidagi aks ettirilishi.

Sub'ekt (tadqiqotchi)
Tadqiqot ob'ekti
Model
MODELLAR TURLARI
Moddiy modellar real ob’ektlarni tabiiy va sun’iy materiallar yordamida aks ettiradi: bo’r bilan doskaga yozish, karton bilan maket tuzish, qalam bilan formula yozish, metalldan aviamodel yasash.
MODDIY MODELLAR
IDEAL MODELLAR
Ideal modellar odamni fikrlash jarayoni bilan chambarchas bog‘langandir. Bunday modellar bilan operatsiyalar miyada amalga oshiriladi.
Iqtisodiy modellar
Amaliy maqsadiga ko’ras
Nazariy-analitik modellar
Amaliy modellar
O’rganilayotgan ob’ekt ko’lamiga ko’ra
Makroiqtisodiy modellar
Mikroiqtisodiy modellar
Iqtisodiy-matematik modellar
Boglanish turiga ko’ra
Detirminarlangan modellar
Stoxastik modellar
Holat bo’yicha
Statik modellar
Dinamik modellar