33
32
Handbuch | Vernetzt für Nachhaltigkeit
Handbuch |
Vernetzt für Nachhaltigkeit
Ein Praxisbeispiel
Kunststoff wird vielfach gedankenlos verwendet und verur-
sacht große Umweltprobleme – manche sprechen von einem
der schwerwiegendsten Umweltprobleme überhaupt. Es ist
daher ein wichtiges Thema der Bildung.
Entsprechend den Schritten der Grünen Pädagogik steht
am Beginn die Konfrontation: Die Schülerinnen und Schüler
erhalten einen kurzen Text: „Die UNESCO hat die riesigen
Müllinseln im Pazifi k zu einem eigenen Staat erklärt – um auf
die Größe des Problems aufmerksam zu machen. Millionen
Meerestiere sterben, das Plastik gelangt in die Nahrung…“ Die
Schüler/innen recherchieren: Wie viel Plastik wird produziert?
Wie groß sind die Müllinseln? Und was können wir tun, um zu
verhindern, dass weiter so viel Kunststoff ins Meer gelangt?
Ein wichtiger dritter Schritt ist die Intervention, sind weiter-
führende Fragen, die neue Sichtweisen einbringen: „Wenn
Kunststoff so negativ ist, warum gibt es dann so viel davon?
Kunststoffe schützen etwa Lebensmittel – Kunststoff ist ein
ideales Verpackungsmaterial, hat wenig Gewicht, verhindert,
dass krankmachende Bakterien ins Essen gelangen.
Dadurch kann in einem vierten Schritt über die Komplexität
des Themas diskutiert werden: Wo ist Kunststoff sinnvoll, wo
nicht? Wie kann er verwendet und entsorgt werden? Besitzen
andere Materialien die Vorteile des Kunststoffes, nicht aber
seine Nachteile? Die Sichtweisen werden differenzierter.
In einem letzten schritt – der Refl exion – ist zu überlegen:
Wie können wir uns entscheiden? Wo haben wir Handlungs-
möglichkeiten? Und wo müssen wir weiter lernen? Um beim
Kunststoff zu bleiben: Tragetaschen aus Kunststoff können
sehr gut ersetzt werden, Folien, die in direktem Kontakt mit
dem Lebensmittel stehen eher weniger. Und Kunststoffe
sollten nicht in die Natur gelangen, sie sind zu sammeln und
zu verwerten.
Mag. Willi Linder
lehrt an der Hochschule für Agrar- und Umweltpädagogik in
Wien und hat „Vernetzt für Nachhaltigkeit“ inhaltlich konzi-
piert. Seit einigen Jahren interessiert und engagiert er sich für
nachhaltige Entwicklung im Südkaukasus.
willi.linder@objentis.com
LEHR- UND LERNARRANGEMENTS DER GRÜNEN PÄDAGOGIK
Für Nachhaltigkeit ist es besonders wichtig, dass Zusam-
menhänge sichtbar werden – zwischen den Erfahrungen der
Lernenden und den Lerninhalten, zwischen lokalen Fragen
und globalen Themen. Wichtig ist aber auch, dass Lernen
selbst nachhaltig ist, es zur Entwicklung der Jugendlichen
beiträgt. Nachhaltigkeit hat daher im Deutschen eine doppel-
te Bedeutung: Eine im Sinn von zukunftsfähig, die andere im
Sinne von dauerhaft.
Wir haben ein Schema entwickelt – wie wir vorgehen kön-
nen, damit wir einen langfristigen Lernerfolg erzielen: Das
didaktische Modell der Grünen Pädagogik, bestehend aus den
folgenden fünf Elementen:
Konfrontation: Am Beginn sollte eine interessante Frage
stehen! Eine, die uns betrifft. Die zum Nachdenken auffor-
dert. Die bei Schülerinnen und Schülern Neugierde weckt
auf das Thema. Wichtig: Hier sollten Fragen entstehen.
Recherche, Problemanalyse: Diese Analyse sollte durch und
mit den Lernenden durchgeführt werden. Sie sollten selbst
ihre Vorschläge, ihre Sichtweisen einbringen.
Intervention: Kritische Fragen durch die Lehrenden und
neue Sichtweisen dürfen provozieren.
Interaktion, Handeln: Angesichts der Widersprüche, was
können wir tun? Hier werden Lösungen erarbeitet.
Refl exion: Am Ende ist es ganz wichtig, nochmals zu überle-
gen: Was haben wir gemacht? Wie hat es uns verändert?
Was können wir anderen darüber erzählen? Wie können
wir weitermachen?
Praktik nümunə
Plastik materiallar çox vaxt düşünülmədən istifadə olunur
və böyük ekoloji problemlərə səbəb olur - bəziləri daha ciddi
ekoloji problemlərdən danışır. Bu maarifl əndirmənin ən vacib
mövzularından biridir.
Yaşıl pedaqogikanın addımlarına müvafi q olaraq ilk qarşı-
durmadır: məktəblilər kiçik bir mətn alır: “YUNESKO problemin
böyüklüyünə diqqət yetirmək üçün Sakit okeanda olan tullantı
adalarını ayrı bir dövlət elan etmişdir. Milyonlarla dəniz
heyvanları ölürlər, plastik qidaya nüfuz edir....”. Məktəblilər
plastik istehsalının miqdarını araşdırırlar.
Zibil adalarının böyüklüyü nə qədərdir? Biz gələcəkdə bu
qədər çox miqdarda plastik materialın dənizə atılmasının
qarşısını almaq üçün nələr etməliyik?
Üçüncü vacib addım müdaxilədir, onlar yeni baxışlar gətirən
sonrakı sualları doğurur: “ Əgər plastik materiallar bu qədər
zərərlidirsə nəyə görə onlar bu qədər çox istehsal olunur?
Plastik materiallar qida vasitələrini qoruyur, onlar ideal qab-
laşdırma məhsullarıdır, çəkisi azdır, xəstəlik törədən bakte-
riyaların qida məhsullarına keçməsinin qarşısını alır”.
Dördüncü addım olaraq mövzunun mürəkkəbliyi müzakirə
oluna bilər: plastik materialların istifadəsi harada faydalıdır
və harada faydalı deyil? Onun necə yenidən emalını və ya
tamamilə məhv edilməsini təmin etmək olar. Digər material-
lar plastiklərin müsbət cəhətlərinə sahibdirmi və mənfi lərinə
sahib deyillərmi? Baxışlar daima dəyişir.
Sonuncu addım - analizə nəzər yetirək: Biz nəyə qərar verə
bilərik? Bizim harada fəaliyyət imkanlarımız var? Və nəyi
öyrənməyə davam etməliyik? Plastik mövzusundan uzaqlaş-
mamaq üçün: plastik materialdan olan torbalar asan əvəz
edilə bilər, daha az qida vasitələri ilə birbaşa təmasda olan
plastiklər. Plastik materiallar təbiətə düşməməlidir, onlar
toplanmalı və məhv edilməlidir.
Mag.Villi Linder
Vyana Kənd Təsərrüfatı və Ekologiya İnstitutunda tədris edir
və “Davamlı və daha yaxşı gələcək üçün birləşək” proyektinin
konsepsiyasının yaradıcısıdır. Bir necə ildir o, Cənubi Qafqazda
davamlı inkişaf ilə maraqlanır və bunun üçün çalışır.
willi.linder@objentis.com
YAŞIL PEDAQOGİKANIN TƏLİM VƏ TƏDRİS TƏDBİRLƏRİ
Davamlılıq üçün əsas olan öyrənənlərin təcrübələri ilə tədris
mövzusu arasında, həmçinin yerli suallar ilə qlobal mövzu-
lar arasındakı əlaqələri aşkar etməkdir. Vacib olan həm də
maarifl əndirmə prosesinin davamlı olmasıdır, o, cavan nəslin
inkişafına xidmət etməlidir. Buna görə də alman dilində bu
sözün iki mənası var: birinici mənası gələcəyə yönümlülük,
digər mənası davamlılıq.
Biz uzunmüddətli maarifl əndirmə uğuru əldə etmək üçün bir
sxem hazırlamışıq: Yaşıl pedaqogikanın didaktik modeli 5
elementdən ibarətdir:
Qarşıdurma: ilk öncə maraqlı bir sual qoyulmalıdır! Bi-
zimlə əlaqəsi olan, yenidən düşünməyimizi tələb edən.
Məktəblilərdə mövzuya qarşı maraq oyadan. Vacib: burada
suallar yaranmalıdır.
Tədqiqatlar, problemlərin analizləri: bu analizlər öyrənənlər
tərəfi ndən və ya onlar vasitəsilə aparılmalıdır. Onlar öz
təklifl ərini, baxışlarını bildirməlidirlər.
Müdaxilə: müəllimlər tərəfi ndən kritik suallar və yeni
baxışlar təhrikedici xarakterdə ola bilər.
Qarşılıqlı təsir, fəaliyyət: ziddiyyətlərlə bağlı biz nə edə
bilərik? Burada həll üsulları tapılmalıdır.
Analiz: sonda bir daha gözdən keçirmək vacibdir: biz nə
etmişik? Bu bizi necə dəyişdi? Biz bu barədə başqaları ilə
danışaraq nəyi dəyişə bilərik? Biz necə davam edə bilərik?