— Fizika” ta’lim yo‘nalishi iv-kurs 42-guruh talabasi Jalilova Matlubaning

5-§. 9-10 modul. Qaytmas jarayonlarning umumiy xossalari va belgilari. Termodinamika qonunlariga doir masalalar yechish usullari.

Dars rejasi:

1. Darsning ta’limiy maqsadi:

   
   

O’quvchuilarga issiqlik hodisalari tufayli yuzaga keladigan jarayonlar ikki xil yo’nalishda borishi : qaytmas va qaytuvchan bo’lishlarini o’rganish.

2. Darsning tarbiyaviy maqsadi:

   
   

Issiqlik hodisalarini o’rganisgda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish, turmushda, jamiyatimiz tarqqiyotida, ishlab chiqarishda, texnika va fanning rolini ko’rsatib berish.

3. Darsning rivojlantiruvchi maqsadi:

   
   

Darsnlik, doska, grafoproektor turli jarayonlarni aks ettiruvchi plakatlar, grafiklar, kolba va issiq suv, termometr.

9 soatlik dars rejasidan barcha ko’rgazmali qurollar, demonstratsiya asboblari, kinolavhalar va masala yechish uchun tarqatma materiallar tayyorlanadi.

Darsni tashkil etish:

O’quvchi bilimini tekshirish.

O’qituvchining faoliyati: Qisqa vaqt davomida o’quvchilarga darsning maqsadini tushuntiradi va o’tilgan darslarga asoslanib, issiqlik xodisalari va termodinamika qonunlari bo’yicha avvalgi o’tilgan 9 soatlik darsda o’quvchilarning olgan bilimlariga yakun yasash va bilimlarini chuqurlashtirish haqida gapiradi.

O’quvchilarning faoliyati: darsning maqsadini va o’z bilimlarini sistemalashtirish uchun berilgan savollarni daftarlariga yozib oladilar.

Bilimni chuqurlashtirish uchun avval o’tilgan, yangi mavzuni o’tishga tayyorgarlik ko’riladi.

O’quvchilarning faoliyati: darslik va boshqa manbalardan foydalanib bilimlar chuqurlashtiriladi va o’quvchining so’rashiga tayyorlanadi.

O’qituvchi: Molekulyar fizika va Termodinamika bo’yicha bo’yicha quyidagi savollar bilan sinfga murojaat qiladi.

Termodinamika qonunlariga doir masalalar yechish.

1-masala. Qozondagi 3 m³ suvni isitish uchun 40 kg toshko’mir yoqilgan. Suvning boshlang’ich temperaturasi 10⁰C va yoqilg’ining issiqlik berishi 60 % bo’lsa, qozondagi suv temperaturasi necha gradusga ko’tarilgan?

Berilgan:

________________

Yechish:

1. 
   
2. 
   
3. 
   
4. 
   

Hisoblash:

Javob: .
2-masala. Motoroller dvigateli har soatda 2 litr benzin sarf qilib, 5 kvt quvvatga erishsa, uning foydali ish koeffitsentini anioqlang.

Berilgan:

Yechish:

Motorollerning FIK formuladan topiladi. Bunda motorollerning soatda bajargan foydali ishi. shu vaqtda sarflangan yoqilg’ining issiqlik berish qobilyati. Shunday qilib,

Hisoblash:

3-masala. temperaturadagi gaz bosimining hajmiga ko’paytmasining molekulalar soniga nisbati nimaga teng?

Berilgan:

Yechish:

- Bolsmandoimiysi, absolyut temperature bo’lgani uchun

Javob: .

Xulosa

Pedagogik texnalogiya atamasiga har bir didant olim o’z nuqtai nazardan chiqqan holda ta’rif beradi.

Hali bu tushunchaga to’liq va yagona ta’rif qabul qilinmagan. Ushbu ta’riflar ichida eng maqsadga muvofig’I YUNESKO tomonidan berilgan ta’rif sanaladi.

Pedagogik texnalogiya–ta’lim shakllarini optimallashtirish maqsadida o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish jarayonining inson saloxiyati va texnik resurslarini qo’llash, ularning o’zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tizimli metodlar majmuasidir.

Selevnoning “Zamonaviy ta’lim texnalogiyalar” i o’quv qo’llanmasida ta’lim jarayonida qo’llaniladigan texnalogiyaalr jamlangan bo’lib, ularning ilmiy-nazariy, metadologik asoslari, tasnifi va amaliyotda qo’llash mexanizmi yoritilgan.

Pedagogik texnalogiya ta’lim amaliyotida 3 ta darajada qo’llaniladi:

1. Umumiy pedagogik daraja.

   
   

Umumiy pedagogik daraja texnalogiya ta’lim-tarbiya jarayonining yaxlit tizimliligi ma’lum bir region, o’quv yurti tomonidan uzluksiz ta’lim tizimining muayyan bir bosqichidagi texnalogiyaning umumiy qonuniyatlari, ilmiy-nazariy asoslari tamoyillari, amaliyotda qo’llashning umumiy xususiyatlari, shart-sharoitlarini ifodalaydi. Shu o’rinda qayd etish kerakki, uzluksiz ta’lim tizimuning har bir bosqichida ta’lim mazmuni orqali tegishli o’ziga xos maqsad va vazifalarni amalga oshirish ko’zda tutilganligi sababli, pedagogik texnalogiya ham o’ziga xos xususiyatga ega bo’ladi. Bu darajada pedagogik texnalogiya pedagogik tizim tushunchasiga sinonium hisoblanadi. Uning tarkibiga ta’lim-tarbiya jarayonini maqsad va vazifasi mazmuni vosita va metodlari, tarbiya jarayonining obyekti va subyekti faoliyatini algoritmlari kiradi.

2. Xususiy metodik darajada pedagogik texnalogiyaning muayyan bir predmed, kursni o’qitish jarayonining maqsad va vazifalarini amalga oshirish maqsadida foydalaniladigan ta’lim mavzuni o’qitish vositalari, metodlari shakllarining majmuasi tushuniladi.

   
   

3. Lokal darjada ta’lim-tarbiya jarayonining ma’lum bir qismining xususiy difantis va tarbiyaviy maqsadini hal etishga qaratilgan texnalogiya tushuniladi. unda o'quvchiula’ning mustaqil ishlarini tashkil etish, o’quvchular bilimini nazorat qilish, shaxsiy fazilatlarni shakllantirishi kabi maslalar ko’zda tutilgan. [4]