Yerel Dış Politikanın temelleri 63
3. uluSlararaSı ilişkilerDe
Yerel YÖnetimler Ve Birlikleri
Bu bölümde ilk önce ulus-altı yönetimlerin uluslararası alanda ak-
tif olmalarını sağlayan gelişmeler üzerinde durularak, bunun zemi-
nini oluşturan faktörler değerlendirilmektedir. Sonrasında uluslararası
ilişkiler alanında yerel yönetimlerin ve bunların birliklerinin durumu,
ulusal yönetim ve dış egemenlik ile ilişkileri ışığında incelenmektedir.
Uluslararası alanda yerel yönetimlerin, birliklerin ve kamu aktörleri-
nin konumlarına dair bir sınıflandırma önerilmektedir. Ayrıca yerel
yönetimlerin ve birliklerinin dış politikaları ile ulusal dış politika ara-
sındaki ilişki türleri değerlendirilmektedir.
3.1. Yerel Yönetimde “uluslararasılaşma” Faktörleri
3.1.1. uluslararasılaşmayı açıklayan
küreselleşme temelli Hipotez
Yerel yönetimlerin uluslararası alanda aktif olmalarının arka pla-
nını açıklayan yaygın hipotez, küreselleşmenin bir sonucu olarak bir
yandan ulus-devletin zayıfladığı /aşındığı, diğer yandan ise yerel/böl-
gesel aktörlerin uluslararası alana girdikleri ve uluslararası/küresel ak-
törlerin doğrudan ulus-altı aktörleri muhatap aldıkları (Van der Pluijm
ve Melissen, 2007:7,8; Çukurçayır, 2009: 21; Roldan, 2010:5,34; Re-
gional Studies Association, 2008:1, aktaran Ünsal, 2009:3; Tüleykan,
2010:70)
20
yönündedir. Bu yaklaşım, dayandığı temel varsayımlar hâ-
linde aşamalı olarak şöyle açıklanabilir:
1. Küreselleşme/globalleşme. Dünyanın içine girdiği hızlı küresel-
leşme süreci, beraberinde birçok değişikliği getirirken mevcut
alışkanlıkları, sistemleri, ilişki ve yönetim biçimlerini temelden
sarsmaktadır. Malların, sermayenin, hizmetlerin, insanların, fi-
kirlerin ve değerlerin, ulusal sınırların aşıldığı ve aşındığı bir
dünyada baş döndürücü bir hızla dolaşması neticesinde bir-
çok yapı değişime uğramaktadır (Karabağ, 2002:135; Coş-
kun, 2009:334-339, Beriş, 2006:246-257; Ökmen ve Parlak,
2010:312,314,316).
2. Uluslararası sistemin değişimi. Ulus-devlet merkezli uluslara-
rası sistem zayıflamaktadır; onun yerine, küresel aktörlerin hâ-
kim olduğu ve yön verdiği, ekonomi, maliye, ticaret ve diğer
alanlarda küresel ölçeklerin devreye girdiği “ulus-üstü” veya
“küresel” bir sistem oraya çıkmaktadır. Bu aktörler temelde şu
gruplara ayrılmaktadır: a) küresel piyasalar ve küresel finans;
b) çok uluslu veya uluslaraşırı (
transnational) şirketler; c) küre-
sel sivil toplum örgütleri ve diğer devlet-dışı aktörler; d) ulus-
lararası/uluslarüstü “düzenleyici” kurumlar, yani IMF, Dünya
Bankası, Dünya Ticaret Örgütü, ya da Avrupa Birliği gibi bun-
ların daha bölgesel versiyonları. Klasik diplomasi sistemi ye-
rine çok aktörlü uluslararası diplomasi alanı ortaya çıkmakta-
dır (Ünal Erzen, 2012:118,119; Karabağ, 2002:138,140-144;
Coşkun, 2009:386-392; Josselin ve Wallace, 2001:16; Beriş,
2006:257-261,268-276,363)
21
.
3. Ulus-devletin sorgulanması/aşınması. Küreselleşmenin etkileri
ile ciddî ölçüde hırpalanan devletler, “edilgen” konuma gel-
mektedir. Devlet dönüşüme uğramakta, kriz geçirmektedir;
devletin rolü, hatta meşruiyeti giderek sorgulanmakta, konumu
aşınmaktadır. Böylece devlet birçok fonksiyonunu yerine getire-
mez konuma gelmiş, devletlerin kendi topraklarında belirleyici
güç olma kapasitesi ve “egemen” konumu zayıflamıştır. Sosyal
devlet gerilemiş, ulusal ve uluslararası piyasalar arasında kurulan
20 Ayrıca bkz: Güler, 2003; Observatory for... Scholte, 2004:2,6,20,21; Mikenberg, 2008:46;
Manisalı, t.y..
21 Ayrıca bkz: Başlar, 2005:249,250,253; Ökmen ve Parlak, 2010:314; Segberg, 2011:38;
Scholte, 2004:20,21; Gordenker ve Weiss, 1996:209.
64 Yerel Dış Politikanın temelleri
bağımlılık ilişkisi devletlerin aleyhine dönüşmüştür. Uluslararası
kurumlar, küresel piyasalar ve sermaye ve diğer küreselleşme ak-
törleri, iradelerini ulus-devletlere empoze etmeye muktedir hale
gelmişlerdir (Coşkun, 2009:334-339,352,360,379-381,386-
392,422-436; Shah, 2008:77-80,82; Başlar, 2005:250,261,262;
Beriş, 2006:247,248,257,363; Tüleykan, 2010:99,100)
22
.
4. Yerelleşme/bölgeselleşme. Küreselleşme diğer yandan yerel-
leşme (bölgeselleşme) olgusunu da ortaya çıkarmaktadır. Yani
küreselleşme ile yerel (bölgesel) değerler, yerel (bölgesel) kim-
likler ve yerel (bölgesel) topluluklar sahneye çıkmakta, değer
kazanmaktadır. Küreselleşme-yerelleşme ilişkisini tanımla-
mak için “küyerelleşme” (
glocalization) terimi ortaya atılmış-
tır. Diğer yandan, sınırları ortadan kaldıran ve mesafeyi yok
eden küreselleşme, insanların bilgiye ve fikirlere ulaşmasını
ve seyahat etmesini fevkalade kolaylaştırmış, daha bilinçli ve
talepkâr bireyler ortaya çıkmıştır. Bir yandan küresel toplum
bilinci oluşmuş, diğer yandan hükümetler, TV/internet/cep te-
lefonu vb. medya ve iletişim araçları yüzünden bilgi akışını
kontrol edemez duruma gelmişlerdir (Karabağ, 2002:135; Coş-
kun, 2009:339-345,370; Shah, 2008:77,82; Ökmen ve Parlak,
2010:308,355,356; Roldan, 2010:6-8)
23
.
5. Yerinden yönetimin gelişmesi. Yükselen refah, bilgi ve eğitim
düzeyi sayesinde yerel topluluklar, yerel kimliklerine daha
fazla sahip çıkmakta, kendilerine daha fazla özgürlük ve iş-
lerinde özerklik talep etmektedir. Bu nedenlerle, yerel toplu-
luklara daha yakın olan, onları daha iyi temsil edebilecek ve
onlara daha iyi hizmetler sunabilecek olan yerel (bölgesel) yö-
netimlerin önemi artmıştır. Küreselleşme ortamında artan bu
baskılar, birçok ülkede yerelleşme ve özerkleşme eğilimlerini
artırmış, yerinden yönetimin uygulanmasına yol açmıştır. Ulu-
sal yönetimler yetki ve kaynakları yerel yönetimlere aktarma-
ya başlamıştır (Karabağ, 2002:135; Coşkun, 2009:381; Shah,
22 Ayrıca bkz: Karabağ, 2002:139; Ökmen ve Parlak, 2010:309,312,314,317; Çukurçayır,
2009:18; Glocal Forum, 2004:5-7; Josselin ve Wallace, 2001:10,11; van der Pluijm ve Melis-
sen, 2007:8; Musch, van der Valk, Sizoo ve Tajbakhsh, 2008:13; Observatory for…; Scholte,
2004:6,7; Mikenberg, 2008:46.
23 Ayrıca bkz: Schep, Angenent, Wismans ve Hillenius, 1995:14; Scholte, 2004:7; Mikenberg,
2008:46
Yerel Dış Politikanın temelleri 65
Dostları ilə paylaş: |