8
bu dağ dözümlü kəndin iş ahəngi yavaş-yavaş pozulur, qeyri-bərabər döyüşlərdə
qüvvəsi azalırdı. Ətrafda baş verən doğma Qarabağ oğullarının dəhşətli faciələri də
bir tərəfdən bu ulu diyarın sinə yaralarına dönürdü.
Kərgicahan qanları, Meşəli, Quşçular, Cəmilli kimi neçə-neçə kəndlərin
qaralar ocaqları, Malıbəylinin başına gətirilən görünməmiş dəhşətlər, bəşərin
vicdan xanəsini yerindən oynadan Xocalı soyqırımı, Sırxavəndin ağlar gözləri
qarşısında baş verirdi. Amma kənd hələ döyüşürdü, müdafiə olunurdu. Bu ulu
diyarın ər igidləri doğma torpaqların hər qarışından ötrü qəhrəmanlıq nümunəsi
göstərirdilər. 1991-ci ilin dekabrında rəsmi olaraq kəndin özünümüdafiə batolyonu
yaradıldı. Əli silah tutan sırxavəndlilər Bəhmən Məmmədovun komandanlığı
altında kəndi müdafiə edir, ölüm-dirim savaşları aparırdılar. Yeri gəlmişkən,
sırxavəndlilər düşmənə sarsıdıcı zərbələr endirir, canlı qüvvəsini və texnikasını
məhv edirdilər. Topçu Fərhadın gözündən düşmən hədəfinin heç biri yayınmırdı.
1992-ci ilin martın 12-də sübh tezdən başlayan qanlı savaşda Sırxavəndin
igid oğulları düşmənin böyük qüvvəsi və texnikası ilə axşam çağına kimi əlbəyaxa
döyüşdülər, son güllələrinə kimi vuruşdular. Onlar erməni qulduru və texnikasını
məhv etdilər. Heç bir tərəfdən kömək göstərilməyən sırxavəndinlilərin 4 iilik
ölüm-dirim savaşlarına nöqtə qoyuldu. Ata-bab yurdundan didərgin düşdülər.
Köçkünlük ömrü yaşayan Sırxavəndin bu gün də onlarla vətənpərvər oğlu Vətənin
müdafiəsində dayanıb.
Bir əcnəbi səyyahı Qarabağı gəzib dolaşarkən demişdi: Adam elə gəlir ki,
bura dünyanın gözüdür. Burada yaşayıb ömür sürən adamlar isə dünyanın ən
xoşbəxt insanlarıdır. Elə burada istər-istəməz öz-özünü danlamalı olursan. Əgər
həmin səyyahın gedişindən neçə il sonra “Dünyanın gözü” olan doğma
torpaqlarımızda müxənnətlərə sığınacaq verdiyimizi bilsəydilər bizi lənətləyərdilər.
“Sadəlövh olmayan insanlar, bu gün namərdlərə çörək versəniz, sabah üzünüzə ağ
olacaq, bu müxxənətə qapınızda sığınacaq versəniz bir gün doğma ocağınıza shib
çıxacaqdırlar. Belələrindən ehtiyatlı olun. Özünüzə qənim bəsləməyin”.
İndisə onun hər qarış torpağı, hər zərrə daşı, hər açan tumurcuğu bir
nikbin arzunun yenilməzliyi naminə öz nurlu səhərini gözləməkdədir. O səhəri ki,
Sırxavənddə alovlanan doğma ocaqlarının alovu Xankəndinin zirvəsində şölələnən
sönməz ocaqın oduna qovuşacaqdır.
Təqdim edilən “Ağdərədə nələr oldu?”, “Şəhidlər və şahidlər” kitabının
birinci bölümündə Vətənimizin azadlığı, müstəqilliyi yolunda canından keçib
şəhidlik zirvəsinə yüksələn Sırxavənd kəndinin qəhrəman oğullarından, onların
göstərdikləri igidlik və şücaətlərdən az da olsa söhbət açılır. Azərbaycan xalqının
bu yenilməz oğullarının hər biri haqqında ayrıca kitab yazılsa da yenə azdır. Yəqin
siz kitabın adındakı “Şəhidlər və şahidlər” vurğusundan duydunuz ki, ömrünü
torpaqlarımızın bütövlüyü naminə qurban vermiş şəhidlərimizlə bərabər həmin
döyüşlərin iştirakçıları, şahidləri olan qəhrəman oğullarımızın barəsində də
gələcəkdə yazılacaq kitablarda söhbət açılacaq. Belə ki, qardaşlarımızla çiyin-
9
çiyinə döyüşən oğulların adı çəkilmədiyi və yazılmadığı üçün onlar bizi
bağışlasınlar.
Əslində isə Vətən onun yolunda canından və qanından keçməyə hazır
olanları heç vaxt unutmur.
SIRXAVƏNDĠN ĠLK ġƏHĠDLƏRĠ
Novruz Göyüş oğlu İmanov, Qəzənfər
Aşur oğlu Həsənov.
Mahal Novruz oğlu İmanov, Vaqif
Qəzənfər oğlu Həsənov.
Dörd ilə yaxındı ki, sırxavəndlilər
naxələf
1qonşuları Ballıqaya erməniləri
tərəfindən atəşə tutulur, oda qalanırdı. Bu
illərdə kəndin camaatı atışmaya, güllə səsinə vərdiş etmişdi. Gündüzlər təsərrüfat
işlərində olur, gecələr isə müdafiə postlarında dayanırdılar. Hər il olduğu kimi bu il
də Novruz və Qəzənfər kişi Ulubabda ot çalırdılar.
Novruz kişi əsgərlikdən təzə qayıtmış oğlu Mahalın sözünü sındırmadı.
Və onu da özüylə ot biçiminə aparırdı.
Novruz kişi həmişəki kimi zarafatından qalmırdı. Dostu Qəzənfər maşının
o tərəf, bu tərəfinə keçə-keçə səsi ətrafa bürümüşdü. Bu il də Ulubab bizi naümid
qoymadı. Mal-qara üçün ot ehtiyatımızı gördük. Birdən istilərin düşdüyünü hiss
edərək Vaqiflə Mahalı səslədi.
-Ay uşaqlar, vaxt keçir, axı, biz iş adamıyıq. Yəqin ki, bu gün də Mahalın
görüşünə dostu-tanışı gələcək, hazırlaşın. Yoxsa gecikərik.
Vaqif sükan arxasına keçdi və maşını işə saldı. Heç 30-40 metr
aralanmışdılar ki, maşının hər iki tərəfdən avtomat və pulemyotlardan atəşə
tutdular. Erməni quduzları güllələri kabinəyə iki tərəfdən yağış kimi yağdırırdılar.
Maşın kabinəsində oturmuş ata və oğulların əli heç bir yerə çata bilmədi. Düşmən
yaman yerdə onları oda tutmuşdu. Bu ər igidlərin, bu yenilməzlərin o an harayına
hay verən olmadı. Quldurlar bu ata və oğulları amansızcasına qətlə yetirib,
qanlarını qəltan elədilər. Qaniçənlərin ürəkləri bununla soyumadı, elə maşın
kabinəsindəcə meyitlərin üzərinə benzin töküb od vurdular. Həmin an avtomat və
pulemyotların səsindən Ulubab dağı, Xaçın dərəsi, Tünnün qayası, Şahqulu dağı
lərzəyə gəldi, bu vəhşiliklərin şahidi olan quşlar qıy vurdular, sanki köməyə el-
obanı çağırırdılar.
7 iyul 1991-ci il. Həmin gün düşmən ilk əməliyyatını, verilən tapşırığını
yerinə yetirdi. Həmin gün Həsənovlar və İmanovlar ailələrinin taleyinə, ümumi
sırxavəndlilərin tarixinə qara hərflə yazıldı. Həmin gün Kolanı elinə, onun mərd
övladlarının sinəsinə çalın-çarpaz dağ çəkildi. Həmin gün Sırxavənd torpağına ilk
şəhid qanı töküldü. O gündən etibarən düşmənin iç üzləri açıldı. Düşmənlə qana-