+
+
+
+m
m
m
m^
^
^
^rrrr U
U
U
Urrrraaaassss\\\\
SS
S
Saaaabb
b
biiiirrrr W
W
W
Wh
h
h
hm
m
m
mwwwwd
d
d
dlllliiii
Kamil ki]inin rwhmwtw getmi] dostu, rayon qwzetinin redaktorunun o`lu, [ox [al\]d\,
ma]\n\ [ilwkwndwn [\xara bilmwdi.
Haram\ hwlw belw lov g=rmwmi]di. Mal-qara, x\rda, iriba] heyvan s^r^-s^r^ s^r^l^r, ba]
g=t^r^b gedirdi. Ma]\n ma]\na dirwnmi]di. Itlwr bo`az\ndak\ zwnciri torpa`\n ^st^ylw
s^r^y^r, toz qovzayaraq ]^t^y^rd^. Yiywlwri y\`\]\b, k=kl^-k=mwcli evdwn [\xanda,
k=pwklwr zwncirlwri qopar\b d^]m^]d^lwr bunlar\n ard\nca.
Arvad-u]a`\n ^z-g=z^ndwn zwhwr dam\r, ki]ilwr hirs-hikkwdwn [atlay\rd\lar.
Bir ara ma]\nla daha bircw add\m da getmwk olmad\. Ki]i, Kamilin oturacaqda yan\na
qoydu`u fotoaparat\ g=t^rd^. “Jiquli”nin pwncwrwsindwn qar]\la]d\qlar\ mwnzwrwni
[wkmwk istwdi. +t^b ke[wn ma]\nlardak\ ki]ilwr “Jiquli”dwki adam\n niyywtini anlay\b
ac\qland\lar: “{wkmw!” Qad\nlar, q\zlar da ]wkillwrinin [wkilmwyinw yol vermwdilwr.
Kamil ki]ini da]\nd\rd\: “Istwmirlwr, [wkmw! Bir xata [\xararlar.” Vurard\lar ma]\n\ da,
onlar\n bu g^n^ndw ]wklini basmaq istwywn ki]ini dw. G=zlwrinw he[ nw g=r^nm^rd^.
Radiatorunda su qaynayan “Jiquli” daha irwlilwyw bilmir, bir saata bir kilometrdwn art\q
getmirdi.
Ki]i Kamilw dedi:
— Gedw bilmwywcwyik. D=nwk Beylwqana. Icra Hakimiyywtinw ba] [wkwk. Hwr halda onlar
bilwrlwr, bu nw hay-hw]irdir.
Kamil raz\la]d\, ma]\n\ geri d=ndwrib s^rd^ Beylwqana.
Beylwqan Icra Hakimiyywtinin hwndwvwrindw, art\rmada xeyli adam toplanm\]d\. Beylwqan
Icra ba][\s\ cavan adamd\. Ki]ini tan\d\, art\rmadaca onlara s=ylwdi:
—Ermwnilwr d^nwn Cwbray\la giriblwr. Rayon mwrkwzini tutub, ordan eni]w, Arazbasara
irwlilwmwkdwdirlwr. Yuxar\ getmwyin! Whmwdbwyli, D=rdyolayr\c\n\ vururlar. Orada bir
y^k ma]\n\n\ top mwrmisiylw da`\d\blar. D=rd adam =l^b.
Onlara d=rd-be] ki]i yana]d\. Yerlilwr, Cwbray\l\n }ahvwlli kwndindwndilwr. Ki]idwn rica
etdilwr: Beylwqan\n icra ba][\s\ndan xahi] etsin, onlara iki y^k ma]\n\ versin. Orada,
kwnddw xeyli tax\l qal\b. Gedib onu g=t^rs^nlwr.
Ki]i onlar\n ricas\n\ icra ba][\s\na [atd\rd\… Sonra, ^stdwn xeyli ke[mi], Bak\da e]itdi ki,
Beylwqan\n icra ba][\s\ ki]inin s=z^n^ yerw salmay\b, ]ahvwllilwrw iki ma]\n verib. Onlar
gediblwr kwndw. Giriblwr anbara. Ma]\nlar\ tax\lla y^klwmwyw ba]lay\blar. Demw
ermwnilwrin wlindw imi], ya`\lar g^d^rm^]lwr. Ham\s\n\ ma]\nl\-tax\ll\ girov g=t^r^blwr.
Belwliklw, 93-c^ il avqustun 22-dwn 23-nw ke[wn g^n ermwni silahl\ q^vvwlwri Cwbray\l\
tutmu]dular.
A`dam, F^zuli-Qarabulaq, La[\n, Qubadl\, Zwngilan rayonlar\n\ da i]`al etmi]dilwr.
A`las\`maz qwziyyw idi.
ATWT-in hwr y\`\nca`\ndan, hwr sammitdwn sonra g=zlwyirdilwr: ermwnilwr Da`l\q
Qaraba`dan wlavw tutduqlar\ yeddi rayonu qaytaracaqlar. +lkw ba][\lar\, prezident,
qwzetlwr, televiziya yeddi il ev-e]iyindwn, yurd-yuvas\ndan qa[aq d^]^b, didwrginliklw
=m^r [^r^dwn insanlar\ inand\rma`a [al\]\rd\lar: “I]`al edilmi] rayonlar\m\z yax\n vaxtda
azad edilwcwk. Biz torpaqlar\m\z\ m^haribwsiz, s^lh yolu ilw qaytaracay\q!” A`dam, F^zuli,
Cwbray\l, La[\n, Qubadl\, Zwngilan, Kwlbwcwrin Da`l\q Qaraba`a qat\]aca`\ yoxdur.
Ermwnilwrin zwbt etdiklwri hwmin rayonlar wrazi, whalicw Da`l\q Qaraba`dan b=y^kd^.
Rusiyan\n hwrbi k=mwyi vw fitvas\ sayas\na ermwnilwr Azwrbaycan torpaqlar\n\ bas\b,
Arazbara [\xm\]d\lar. Ruslara da elw bu laz\md\. Ermwni bwhanwsiylw onlar SSRI vaxt\,
ondan qabaqsa {ar vaxt\ Rusiyan\n swrhwddi olmu] Iranla araya yenidwn
yiywlwnmi]dilwr…
Ki]i Cwbray\l\n i]`al edildiyi g^n^ belw xat\rlay\rd\. Zaman ke[dikcw g^n, ay, hwtta il
unudulur, beyindw bircw o ili]ib qal\rd\: onun do`ulub, boya-ba]a [atd\`\ yurd
ermwnilwrin wlindwdir. Bu, na`\l, uydurma deyil, ac\ hwqiqwt, ger[wkdir.
Ki]i qa[q\n say\lmasa da, onun do`ma yurdda ax\ramacal tikib, ba]a gwtirdiyi evi d^]mwn
cayna`\na ke[mi]di.
Onun ermwni i]`al\ndan bir qwdwr wzwl tikdiyi alt-^st, ikimwrtwbw ev ba]a gwlmwkdw,
tamamlanmaq ^zrw olanda, ermwnilwrin top-raket atw]lwri ba]lam\], qrad, stingerlw
]whwrciyi vurmu], evlwri da`\tm\]d\r. Yax]\ deyiblwr: “Swn sayd\`\n\ say. G=r, fwlwk nw
say\r.”
O, Bak\dan k=[^b, do`ma yurdda ya]ama`a haz\rla]d\`\ ayaqda, onun yerlilwri twrpwnib,
gwlib t=k^lm^]d^lwr Bak\ya, Ab]erona, indiywdwk tan\y\b bilmwdiklwri mwskwnlwrw.
Tarix boyu ermwnilwr he[ zaman Azwrbaycan\n bunca torpa`\na yiywlwnw bilmwmi]dilwr.
On swkkiz-iyirminci illwrdw ermwni-da]naklar Azwrbaycan\n kwnd-]whwrlwrinw girib,
olmaz\n wmwllwr, vwh]ilik-y\rt\c\l\q t=rwtmi]dilwr. Lakin bizimkilwr tezliklw onlar\ qovub
[\xarm\]d\lar torpa`\m\zdan.
Bu dwfw yox. Bu dwfw budur, yeddi ildir ermwnilwr tutublar Azwrbaycan\n iyirmi faiz
torpa`\n\-wrazisini. Oturublar Qaraba`da. Orada istwdiklwrini edirlwr. Ba][\lar\m\z vwd
vermwkdwn usanm\rlar: “Bu g^n-sabah torpaqlar\m\z\ azad edwcwyik. Qa[q\n d^]m^] el-
oba =z yurduna qay\dacaqd\r.” Ermwnilwrsw bildirirdilwr: “Qaraba` bizim qwdim
torpa`\m\z, mwdwniyywt mwskwnimizdir. Oran\ qan\m\zla azad etmi]ik. Qaytara bilirsiniz,
buyurun, gwlin!”
Onlar torpaqlar\m\z\ tutmaqdan ^stwlik bizw yand\q verir, meydan oxuyurlar. O ermwni
ki, indiywdwk biz onu yaz\q, wfwl, aciz sanm\]\q, qorxaq bilmi]ik.
D^nya ermwnilwrin mwnafeyini g^d^r, b^t^n xa[pwrwst alwmi, Avropa, Amerikada
sakinlw]mi] ermwni diasporu onlara yard\m edir, havadarl\q g=stwrirdi. Bizimkilwrsw
iqtidar-m^xalifwt cwbhwsinw b=l^n^b, bir-biriylw [wki]ir, =cw]ir, bitib-t^kwnmwz
didi]mwdwn qurtar\b, Qaraba`\n azadl\`\ndan =tr^ i] g=rw bilmirdilwr.
Yeddi il ke[mi]di. G^nw [evir bu yeddi ili, g=r ne[w gecw-g^nd^z elwyir. Onun hwr an\
^rwk a`r\s\, ah-ufla doluydu. Ad\n\ bilmwdiklwri yerlwrw, yad oba-oymaqlara s\`\nm\]d\lar.
Bak\ qa[q\nlar ]whwrinw [evrilmi], paytaxt\n ovqat\, g=r^n^]^ b^sb^t^n dwyi]mi]di. Bir
yandan yeni burjuylar\n imarwtlwri, qwsrlwr ucal\r, ]irkwtlwr, firmalar, xarici, wcnwbi ofislwr
yerlw]ir, mwhlw i[i, k=hnw dalanlar\n aras\ndan, tinlwrdwn yeni malikanwlwr ba] qald\r\r, on
swkkiz, iyirmi qat binalar ucal\r, ba]qa yandan, Yasamalda, Xutorda, Alatavada,
Badamdarda taxta, kardon s\`\nacaqlar, it dam\na bwnzwr daxmalar, dwmir evciklwr,
bak\l\lar\n qu]xanas\na ox]ar yuvac\qlar, hinlwr qura]d\r\l\rd\. Qa[q\nlar oturaqla]\r,
do`ma ev-e]iyw qay\tmaq istwyi silinswyir, soyuyurdu. “Qa[q\n” s=z^ daha =twri yox,
yurdsuz, didwrgin insanlar\n tale-qismwti twki swslwnirdi.
Saatl\, Qalaqay\n, Bilwsuvar, Bwrdw, A`cabwdi hwndwvwrindw y^zlwrlw qa[q\n [ad\r\
qurulmu], daha he[ zaman swfwrw [\xmayas\ qa[q\n vaqonlar\ saxlanm\]d\.
{ad\rlar twrwkwmw ellwrinin qwdim yaylaqlarda qurulan ala[\qlar\, dwywlwri and\r\rd\. Fwqwt
dinc, asudw ya]ay\] timsal\ olan ala[\qlar hara, ^z^ndwn acl\q, yoxsulluq ya`an c\nd\r
[ad\rlar hara? Bin-bwrwkwt yuvas\, qaymaq dadan ala[\qlar\n yavanl\`\, a`art\s\yla ellwr
dolan\rd\. C\nd\r\ndan cin ^rkwn [ad\rlarda bir qar\n [=rwyw m=htac yaz\qlar inlwyirdi.
Yayda dwmir vaqonlar\n i[wrisi od tutub yan\r, u]aq-b=y^k qovrulurdu. Bir vaxt polad
yollarda ]\`\yan vaqonlar\n alt\na, k=lgwyw s^r^n^rd^ arvad-u]aq. {=l^n ya`\]\-qar\
twpwlwrinw d=y^r, q\]\n ]axta-boran\ ^rwklwrini dondururdu. +lwn =lm^], can\
qurtarm\]d\, qalansa ne[w yol =l^b-dirilmi]di. Dilwn[i k=k^nw d^]m^]d^lwr. Qap\lar\