30
Bu rəsmdən də göründüyü kimi, insanlar
on illərlə səy göstərmələrinə baxmayaraq,
gözdəki kimi qüsursuz dərəcədə aydın və
keyfiyyətli görüntü əldə edə bilməmişlər.
Ancaq onların həyata keçirə bilmədiklərini
sadəcə zülal, yağ və sudan əmələ gələn
gözünüz, üstəlik, son dərəcə həqiqi görüntü
şəklində meydana gətirir. Bu, o qədər
qüsursuz və aydınlıqdır ki, hər insan
gördüyü görüntünün həqiqi olduğunu zənn
edir. Gördüyü hər şeyin beynində əmələ
gəldiyini anlaya bilmir. Əslini seyr etmədiyi
halda əsl görüntüyə baxdığına əmindir,
çünki beynində əmələ gələn görüntünün
keyfiyyəti mükəmməldir. Görüntünü görən
beyindəki zülallar, molekullar və atomlar
deyil, Allahın insana Özündən üfürdüyü
RUHdur.
BEYİNDƏ ƏMƏLƏ GƏLƏN SON DƏRƏCƏ HƏQİQİ
“XƏYALİ GÖRÜNTÜLƏR”
Əsli ilə ayırd edilə bilməyəcək qədər eyni,
aydın, canlı, dərin, dumanlanma və sürüşmə
olmayan, parlaq 3 ölçülü görüntü
Əslinə tam bənzəməyən, bəzən dumanlı, toranlıq,
bəzən
görüntünün əyildiyi, dərinlik hissinin tam
verilmədiyi görüntü
Aşağıdakı rəsmdə minlərlə elektronika mühəndisinin
üzərində yüz ilə yaxın müddətdə çalışaraq istehsal
etdikləri və çox yüksək texnologiyaya
malik televizorda
ortaya çıxan görüntü ilə insan gözündə əldə edilən
görüntü müqayisə edilir.
Katot şüa tüpü, idarəetmə
düymələri, yerdəyişmə barabanı,
səsgücləndirici cihaz,
kondensator,
transformator,
müqaviməti mərkəzləşdirmə
barabanı,
elektron tapançası,
anod və digərləri....
Zülallar
Yağ
Su
GÖZÜ ƏMƏLƏ GƏTİRƏN
XAM MADDƏLƏR
TELEVİZORUN TƏRKİB
HİSSƏLƏRİNDƏN BƏZİLƏRİ
NƏTİCƏ NƏTİCƏ
Dünya Həyatının Beynimizdəki Əksi
ilə Təmasda Olduğumuz Texniki Həqiqətdir
31
Rənglər də beynimizdə əmələ gəlir
Biz doğulduğumuz andan etibarən ətrafımızda rəngli dünya görür,
rəngarəng mühitlə təmasda oluruq. Əslində isə kainatda heç bir rəng yoxdur.
Rənglər beynimizin içində əmələ gəlir. Xaricdə sadəcə fərqli dalğa uzunluqlarına
malik elektrik dalğaları var. Gözümüzə çatan bu fərqli dalğa uzunluqlarındakı
enerjidir.
Yuxarıda da bildirildiyi kimi, biz buna işıq deyirik, ancaq bu, bizim
bildiyimiz mənada parlaq, aydın işıq deyil, sadəcə enerjidir. Beynimiz bu
fərqli dalğa uzunluqlarına malik enerjini şərh etdikdə biz onları “rənglər” kimi
görürük. Əslində isə nə dənizlər mavi, nə otlar yaşıl, nə torpaq qəhvəyi, nə də
meyvələr rənglidir. Onlar sadəcə beynimizdə o cür qavradığımız üçün elədirlər.
Şüur və beyin haqqında yazdığı kitabları ilə
Daniel C. Dennet bu həqiqəti belə
izah edir:
Ortaq qənaətə əsasən, elm rəngləri fiziki dünyadan ayırmış və əvəzinə sadəcə
rəngsiz, fərqli dalğa uzunluqlarındakı elektromaqnit şüaları saxlamışdır.
5
Dennet beyinlə bağlı bir kitabında rənglərin meydana gəlməsi haqqında
bunları deyir:
Dünyada rəng yoxdur, rəng sadəcə baxanın gözündə və beynində əmələ gəlir.
Cisimlər işığın fərqli dalğa uzunluqlarını əks etdirirlər, ancaq bu işıq dalğalarının
rəngi yoxdur.
6
Beynin içi
qapqaranlıqdır.
İşıq beynin içinə
girə bilməz.
Dünya Həyatının Beynimizdəki Əksi
ilə Təmasda Olduğumuz Texniki Həqiqətdir
33
Bu elmi həqiqətin daha yaxşı başa düşülməsi üçün rəngləri necə
gördüyümüzü qısaca nəzərdən keçirək.
Günəşdən gələn işıqlar bir cismə toxunduqda hər cisim işığı fərqli dalğa
uzunluğunda əks etdirir. Bu fərqli dalğa uzunluqlarındakı işıq gözə çatır (burada
işıq olaraq bəhs edilənin əslində elektromaqnit dalğalar və fotonlar olduğu,
bizə məlum olan işığın isə sadəcə beynimizdə əmələ gəldiyini unutmamaq
lazımdır). Rəngin qavranılması gözün tor qişasındakı kolbacıqlarda başlayır.
Tor qişada işığın müəyyən dalğa uzunluğuna cavab verən üç əsas kolbacıq
hüceyrə qrupu var. Bu hüceyrə qruplarının birincisi qırmızı, ikincisi mavi,
üçüncüsü ilə yaşıl işığa həssasdır. Bu üç fərqli kolbacıq hüceyrənin müxtəlif
nisbətlərdə oyandırılması nəticəsində milyonlarla müxtəlif rəng çaları ortaya
çıxır. Ancaq işığın kolbacıq hüceyrələrə çatması
rənglərin əmələ gəlməsi üçün kifayət deyil. Johns
Hopkins Universitetinin tibb fakültəsindən tədqiqatçı
Jeremy Nathans gözdəki hüceyrələrin rəngləri əmələ
gətirmədiyini belə bildirir:
Hər hansı bir kolbacıq hüceyrənin üzərinə düşən tək
şey işığı tutub gərginliyi haqqında məlumat verməkdir.
Rəng haqqında sizə heç bir şey demir.
7
Kolbacıq
hüceyrələr
qəbul
etdikləri bu rəng məlumatlarını malik
olduqları piqmentlər vasitəsilə elektrik
siqnallarına çevirirlər. Bu hüceyrələrlə
əlaqədar olan sinir hüceyrələri də
elektrik siqnallarını beyindəki xüsusi
Beynimizdən
kənarda işıq
və rənglər
yoxdur.
Rənglər və işıq
gözümüzdə və
beynimizdə
əmələ gəlir.
Gözün tor qişasında işığın
müəyyən dalğa uzunluğuna
reaksiya verən üç əsas kolbacıq
hüceyrə qrupu var. Bu hüceyrə
qruplarının birincisi qırmızı,
ikincisi mavi, üçüncüsü isə yaşıl
işığa həssasdır. Bu üç fərqli kolbacıq
hüceyrəsinin fərqli nisbətlərdə
oyandırılmaları nəticəsində biz milyonlarla
fərqli rəng tonuna malik bir dünya görürük.