157
2. Gəmi
Gəmi də Xristianlığın ən qədim rəmzlərindən (simvollarından) biridir.
Məsələn məĢhur roma ilahiyyatçısı Hippolitus (III əsrdə yaĢamıĢdır) xristian
kilsəsini "dalğalar üzərində üzən və heç zaman batmayan" gəmiyə
bənzədirdi. BaĢqaları onu "nicat gəmisi" adlandırırdılar.
3. Labarum
Labarum (latın sözüdür) imperator Konstantinusun bayrağı olmuĢdu.
Onun hakimiyyəti dövründən baĢlaya-
raq,Xristianlığın
rəmzinə
çevrilmiĢdir.
Bayrağın üzərində "Xristos" sözünün
yunanca ilk iki hərfi və "Hoc vince"
(Bununla
qələbə
çalacağıq)
sözləri
yazılmıĢdır.
Rəvayətlərə görə 312 ildə Milviya
körpüsü yaxınlığında baĢ verən döyüĢdən
158
öncə imperator Konstaninus və onun 40
minlik ordusu göydə
Ġmpe rator Konstantinus
və onun ordusu göydə
xaçı görürlər
böyük bir xaçı gördülər. Bu xaç
hətta günəĢi də bağlamıĢdı.
BaĢqa rəvayətə görə, bu
döyüĢdən
öncə
Konstantinus
yuxuda labarumumu görərək "In
hoc signo vinces" (Bu rəmzlə
qələbə
çalacaqsan)
sözlərini
eĢitmiĢdi. Bu yuxunu görəndən
sonra, Konstantinus öz əskərlərinə
gördüyü labarumu öz qalxanlarının
üzərində təsvir etməyi əmr etmiĢdi.
Bu döyüĢ onun qələbəsi ilə bitmiĢdi
və bundan sonra Konstantinus roma
imperatoru
olmuĢdu.
Onun
hakimiyyəti dövründə də Xristianlıq
dövlət dini statusunu almıĢdı.
4. Xaç
Xaç Xristianlığın ən geniĢ yayılmıĢ rəmzidir, Ġsanın
edam edildiyi alətin təsviridir. Lakin bu rəmz
Xristianlıqdan öncə qədim Misirdə həyat simvolu
olmuĢdur və Ankh adlanırdı. Xaçın yuxarısında olan
dairə qadın, aĢağı hissəsi isə kiĢi baĢlanqıcını
simvolizə edir.
Ümumiyyətlə
xaçın
təsvirini
xristianlar misir ənənəsindən almıĢdılar. Xristianlıqda
xaçın rəmz kimi yaranma tarixi II-III-cü əsrlərə
təsadüf edilir. Xaçların bir neçə növləri vardır.
159
Ən sadə və geniĢ yayılmıĢ xaç latın xaçıdır. Müasir
zamanda bu xaç daha da çox protestantların rəmzidir.
Xaçın üzərində çarmıxa çəkilmiĢ Ġsanın təsviri isə
ortodoks (pravoslav) və katolik kilsələrinin rəmzidir.
Hər tərəfi eyni ölçüdə olan yunan xaçı. Rəvayətlərə
görə bu formada olan xaçda Ġsanın həvarilərindən biri
olan Andreas edam edilmiĢdi.
Qolqofa (Ġsanı edam edilən təpəliyin adı) xaçı və ya
pilləli xaç.
Rus ortodoks (pravoslav) kilsəsinin xaçı. Yuxarıdakı
xət Ġsanın edam vaxtı baĢının olduğu yeri mənasını
daĢıyır. AĢağıdakı əyri xətin mənası bilinmir. Lakin
ola bilər ki, o yuxarıda göstərilər yunan xaçının
fraqmentidir.
Roma papazlarının xaçı, onların rəsli simvoludur.
Təsvir olunmuĢ üç xətt papazların hakimiyyətinin üç
dayaqlarının rəmzləridir: kilsə, dünya və göylər.
Səkkiz guĢəli xaç suyuna salınma mərasiminə aid
olan xaç. DirçəliĢin rəmzidir. Yunan xaçına bənzər
yan xətləri "XĠ" adlanan yunan hərfidir (Xristos
sözünün baĢ hərfi).
Qələbənin rəmzi olan Yunan xaçı. Yuxarıda olan
hərflər yunanca "Ġsa" və "Xristos" sözlərinin baĢ
hərfləridir. AĢağıda isə "NĠKA" (qalib) sözü
160
yazılmıĢdır.
Kürə üzərində qələbəniin simvolu olan xaç.
Dünyada
xristian
hakimiyyətinin
qurulmasının
rəmzidir. Xristian incəsənətində bir çox hallarda
kralların hökmdarlıq əsasının üstündə qurulur.
Müqəddəs Petrusun çevrilmiş xaçı. Rəvayətə görə o
baĢı aĢağa halında çarmıxa çəkilmiĢdir, çünki Ġsanın
bənzəri kimi ölümü qəbul etmək onun üçün
qəbuledilməz idi. Katolik inanca görə, roma papazları
muqəddəs Petrusun mənəvi varisləridir. ÇevrilmiĢ
xaç, papazların taxtlarında və onların qəbrlərinin
üzərində çəkilir. O həmdə papazlara tabe olmağın
vacibliyinin rəmzidir.
Yeruşalaim (Qüds) xaçı xaçlıların dövründə Qüdsdə
Latın krallağının rəsmi gerbi olmuĢdur. Barada
böyük xaç Ġsa Məsihin Ģəxsiyyətini, onun ətrafında
olan dörd xırda xaçlar isə dünyanın dörd guĢəsində
dörd Ġncilin bəyan edilməsini simvolizə edir.
5. QuĢ
Xristianlığın ən qədim rəmzlərindən biri olan quş, Ġlahinin daim
insanın yaxınlığında olmasınından xəbər verir. Məsələn göyərçin Müqəddəs
Ruhun müqəddəs suya salınması (baptizmo) mərasiminin rəmzidir, sərçənin
təsviri isə Tanrının ən xırda Ģeylərdən belə xəbərdar olduğunu göstərir.
161
ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYAT
İngilis dilində
1.
Athenagoras. By Athenagoras the Athenian: Philosopher and Christian
// Ante-Nicene Fathers. The Writings of the Fathers Down to A.D. 325.
Volume II. T&T Clark, Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company,
Grand Rapids, Michigan: 1994.
2.
Aurelius Augustin. Anti-Pelagian Writings // Ante-Nicene Fathers. The
Writings of the Fathers Down to A.D. 325. Volume V. T&T Clark,
162
Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids,
Michigan: 1885.
3.
Aurelius Augustin. On the Holy Trinity // Ante-Nicene Fathers. The
Writings of the Fathers Down to A.D. 325. Volume III. T&T Clark,
Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids,
Michigan: 1885.
4.
Boethius. The Consolation of Philosophy. Translated by: W.V. Cooper :
J.M. Dent and Company London, 1902. The Temple Classics, edited by
Israel Golancz M.A.
5.
Boethius. The Trinity is One God Not Three Gods // The Theological
Tractates. London: W. Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1918.
6.
Clemens. The Stromata, or Miscellanies // Ante-Nicene Fathers. The
Writings of the Fathers Down to A.D. 325. Volume II. T&T Clark,
Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids,
Michigan: 1994.
7.
Evagrius and John Eudes Bamberger. The Praktikos and Chapters on
Prayer. Cistercian Studies Series, 4. Spencer, Mass: Cistercian Publications,
1970.
8.
Gregory of Nyssa. Hexaemeron // Migne J.P. Patrologia Graeca,
volume 44, columns 61-124, Paris, 1858.
9.
Hippolytus. The Refutation of All Heresies // Ante-Nicene Fathers. The
Writings of the Fathers Down to A.D. 325. Volume V. T&T Clark,
Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids,
Michigan: 1994.
163
10.
Irenaeus Against Heresies // Ante-Nicene Fathers. The Writings of the
Fathers Down to A.D. 325. Volume I. T&T Clark, Edinburg; WM. B.
Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan: 1994.
11.
James J. O'Donnell. Cassiodorus. Copyright and published 1979
(University of California Press) "Postprint", 1995.
12.
Justinus Philosopher and Martyr, with Trypho, a Jew // Excerpted from
Ante-Nicene Fathers, Volume 1. Edited by Alexander Roberts & James
Donaldson. American Edition, 1885.
13.
Justinus. The First Apology // Excerpted from Ante-Nicene Fathers,
Volume 1. Edited by Alexander Roberts & James Donaldson. American
Edition, 1885.
14.
Kelly J.N.D. Early Christian Doctrines. New York, 1978.
15.
Laktantius. Divinae institutions // Ante-Nicene Fathers. The Writings of
the Fathers Down to A.D. 325. Volume VII. T&T Clark, Edinburg; WM. B.
Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan: 1885.
16.
Origen Against Celsus // Ante-Nicene Fathers. The Writings of the
Fathers Down to A.D. 325. Volume II. T&T Clark, Edinburg; WM. B.
Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan: 1885.
17.
Philon Alexandreus. De Abrahamo // The Works of Philo Judaeus. The
contemporary of Josephus, translated from the Greek By Charles Duke
Yonge. London, H. G. Bohn, 1854-1890.
18.
Philon Alexandreus. Legum allegoriae // The Works of Philo Judaeus.
The contemporary of Josephus, translated from the Greek By Charles Duke
Yonge. London, H. G. Bohn, 1854-1890.
164
19.
Pines S. The Jewish Christians of the Early Centuries of Christianity
According to a New Source, Israel Academy of Sciences and Humanities II,
13, Jerusalem, 1966.
20.
Plotinus.The Enneads. Translated by Stephen Mackenna and Joh n
Dillon. London: Penguin, 1991.
21.
Second Treatise of the Great Seth // Selection made from James M.
Robinson, ed., The Nag Hammadi Library, revised edition. HarperCollins,
San Francisco, 1990.
22.
Tatian. Address of Tatian to the Greeks // Ante-Nicene Fathers. The
Writings of the Fathers Down to A.D. 325. Volume II. T&T Clark,
Edinburg; WM. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids,
Michigan: 1994.
23.
Tertullianus. Adversus Praxean. // Corpus Christianoram. Series Latina
II. Ed. E. Kroymann, E. Evans. Brepols, 1954.
24.
Tertullian. On Baptism // Ante-Nicene Fathers. The Writings of the
Fathers Down to A.D. 325. Volume II. T&T Clark, Edinburg; WM. B.
Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan: 1994.
25.
The
Catholic
Encyclopedia
http://www.newadvent.
org/cathen/index.html
26.
The Gospel of Philip // Selection made from James M. Robinson, ed.,
The Nag Hammadi Library, revised edition. HarperCollins, San Francisco,
1990.
27.
The Holy Bible. New International Version. New York. ("Harper
Paperbacks")
165
28.
The Octavius of Minucius Felix // Ante-Nicene Fathers. The Writings
of the Fathers Down to A.D. 325. Volume II. T&T Clark, Edinburg; WM. B.
Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan: 1885.
29.
Theophanes (Constantine), Fr. The Evagrian Ascetical System, vol. 2 of
The Psychological Basis of Mental Prayer in the Heart. Mount Athos:
Timios Prodromos, 2006.
30.
Turner W. History of philosophy. Boston (USA): The athenaeum press
ginn and company proprietors, 1903.
31.
Weber A. History of philosophy. New York: Charles scribner's sons,
1908.
Rus dilində
32.
Августин Аврелий. Исповедь. М.: 1991.
33.
Августин Аврелий. О Граде Божием. - Мн.: Харвест, М.: АСТ,
2000.
34.
Августин Аврелий. Об истинной религии // Творения. Т. 1: СПб.;
Киев: Алетейа; УЦИММ-Пресс, 1998.
35.
Александр (Голицин), иеромонах. Мистика Дионисия Ареопагита
и предшествующая ей восточная христианская традиция. // София:
Рукописный журнал Общества ревнителей русской философии Выпуск
6, 2003.
36.
Амусин И. Д. Рукописи Мертвого моря. М.: Издательство
Академии наук СССР, 1960.
37.
Антология. Восточные Отцы и учители Церкви IV века. Том II. М.:
Издательство МФТИ, 2000.
166
38.
Афанасий Великий. Творения в 4-х томах. М.: Спасо-
Преображенский
Валаамский
монастырь,
1994.
Репринтное
воспроизведение издания: Свято-Троицкая Сергиева Лавра, 1902–1903,
из фондов Государственной Исторической библиотеки.
39.
Библия (книги священного писания Ветхого и Нового Завета). М.,
Библейские общества, 1995.
40.
Булгаков С. В. Справочник по ересям, сектам и расколам. М.:
Современник., 1994
41.
Василий Великий. Творения. СПб.: изд-во П.П.Сойкина, 1911.
42.
Византийские Отцы V-VIII вв.: Из чтений в Православном
богословском институте в Париже. - Париж, 1933. 260 с. (2-е издание
(репринт) - Париж: УМСА-Press, 1990; 3-е издание (репринт) - М.:
Паломник, 1992).
43.
Григорий Богослов. Собрание творений: в 2 т. Мн.: Харвест, М.:
АСТ, 2000.
44.
Григорий Палама. Святогорский томос. // Альфа и Омега. №3(6),
М., 1995.
45.
Григорий Палама. Триады в защиту священно-безмолвствующих.
М.: Канон, 1995.
46.
Дионисий Ареопагит. О церковной иерархии. Послания. (Издание
с параллельными текстами) / Вст. ст., подг. греческих текстов и их
русский перевод Г.М.Прохоров, Ред. перевода иер. Григорий (В.М.)
Лурье. СПб.: Алетейя, 2001.
47.
Иоанн
Златоуст.
Собрание
сочинений.
http://www.ispovednik.ru/zlatoust/index.htm
167
48.
История философии: Запад-Россия-Восток (книга первая.
Философия древности и средневековья).- М.: Греко-латинский кабинет,
1995.
49.
Иустин философ и мученик. Творение. М.: Паломник, 1995.
50.
Карташев А.В. Вселенские Соборы. Париж, 1963.
51.
Киприан (Керн), архимандрит. Золотой век святоотеческой
письменности. М.: Паломник, 1995.
52.
Лосский В.Н. Боговидение. М.: АСТ, 2003.
53.
Майоров Г.Г. Формирование средневековой философии. М.:
Наука, 1979.
54.
Макарий Египетский. Духовные беседы. М., Свято-Троицкая
Сергиева Лавра, 1994.
55.
Марк Минуций Феликс. Октавий // Ранние Отцы Церкви.
Антология. Брюссель: Жизнь с Богом, 1998.
56.
Мейендорф И. Введение в светоотеческое богословие. Вильнюс-
М.: Весть, 1992.
57.
Мейендорф И. Православие и современный мир (лекции и статьи).
Минск: "Лучи Софии", 1995.
58.
Мень А. Дионис, Логос, Судьба. Брюссель: 1992.
59.
Мень А. История религии. Т. 2. М., МП "Слово", 1991.
60.
Никифор, архимандрит. Библейская энциклопедия, М.: 1891
61.
Поснов М. История христианской церкви (до разделения Церквей -
1054 г.). Брюссель: 1964. Репринт: Брюссель: ЖсБ, 1988.
62.
Ранович А. Б. Первоисточники по истории раннего Христианства.
Античные критики Христианства. М.: Политиздат, 1990.
168
63.
Реале Д., Антисери Д. Западная философия от истоков до наших
дней. М.: ТОО ТК Петрополис, 1996-1997.
64.
Русское православие: вехи истории. М., Политиздат, 1989.
65.
Самыгин С. И., Нечипуренко В. Н., Полонская И. Н.
Религиоведение: социология и психология религии. Ростов-на-Дону:
Феникс: 1996
66.
Свенцицкая И. Раннее Христианство: страницы истории. М.:
Политиздат, 1988.
67.
Сенека А. Л. О счастливой жизни. СПб: 1913.
68.
Соколов В. В. Средневековая философия. М., "Высшая школа",
1979.
69.
Творения аввы Евагрия. Аскетические и Богословские трактаты.
М.: Мартис, 1994.
70.
Тертуллиан. Против Праксея // «Альфа и Омега». № 1 (27) – № 2
(28), 2001 г.
71.
Флавий И. Иудейские древности. М., "Феникс", 2000.
72.
Флавий И. О древности иудейского народа; Против Апиона.
Еврейский университет в Москве. М., Иерусалим: Герашим, 1994.
73.
Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь: исследование магии и религии. М.:
Политиздат, 1983.
74.
Хоружий С. С. Антропология Православия // Православная аскеза -
ключ к новому видению человека., М.: Вэб-Центр Омега, 2000.
Azərbaycan və türk dillərində
75.
Ġncil (Əhdi-Cədid). Stokholm: Bibliya tərcümə institutu, 1993.
169
76.
Ġncil. Ġstanbul: Yeni yaĢam yayınları, 1994.
77.
Əhdi-Ətiq. http://www.yeniheyat.com/kitab/index.htm
Kitabda verilən şəkillər və xəritələr aşağıdakı veb-saytlardan
götürülmüşdür:
1.
www.afield.org.ua/ist/hypatia.html
2.
www.bibliadure.com
3.
http://www.ecmarsh.com/crl/images/philo.jpg
4.
http://gnosis.art.pl/iluminatornia/gnostyckie_roznosci/kodeks_XII_Nag
Hammadi.htm
5.
www.bible-researcher.com/canon7.html
6.
http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000017/st103.shtml
7.
http://essenes.net/maniiart.html
8.
http://www.blackapologetics.com/topthinkers.html
9.
www.specnaz.ru/archive/07.2000/7.htm
10.
http://www.breviary.net/propseason/whitsun/propseasonwhit4.htm
11.
http://www.magnificat.ca/cal/engl/05-09.htm
12.
http://www.zavet.ru/icon/sobor-1vs.jpg
13.
http://www.poster.net.ua/product_info.php/manufacturers_id/12/produc
ts_id/290
14.
http://christologie.navajo.cz/christologie.jpg
15.
http://www.vehi.net/areopagit/index.html
16.
http://de.wikipedia.org/wiki/Bild:Boethius.jpeg
17.
http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000033/st003.shtml
18.
http://en.wikipedia.org/wiki/Medieval_philosophy
170
19.
http://www.godweb.org/aasymbols.htm
20.
http://newsvm.com/articles/2005/03/18/videnia.html
21.
http://www.1335.com/seals/lambwrath.html
22.
http://www.anchist.mq.edu.au/doccentre/SSEC.html
23.
http://www.trumanlibrary.org/whistlestop/hh/ywyr_6.htm
24.
http://www.svali.ru/show_picture.php?cntr=31&type=2&id=19&cd=1
25.
http://fi.wikipedia.org/wiki/Justinus_Marttyyri
26.
http://askforbiblie.by.ru/forjw/apologet/tatian.htm
27.
http://www.theopedia.com/Irenaeus
28.
http://trisagionseraph.tripod.com/earlychurch.html
29.
http://www.rosculture.ru/mkafisha/arc/show/?id=14320
30.
http://www.magtu.ru/win1251/chairs/philosophy/Hrestomatii/Chelovek
_2005.htm
31.
http://de.wikipedia.org/wiki/Johannes_Chrysostomos
32.
http://days.pravoslavie.ru/Images/ii972&1805.htm
33.
http://ccat.sas.upenn.edu/jod/cassiodorus.html
34.
http://www.nb.no/baser/schoyen/4/4.2/ms2035.jpg
35.
http://www.kiot.ru/images/TolunovaE/IisHristos_max.jpg
(cilddək i
ikona)
171
Korrektorlar: A. Heydərova, G. Əliyeva
Kompyuter yığımı: R. Mustafayev.
Cildin dizaynı: Aytən Əli-zadə.
Yığılmağa verilib 15.01.07.Çapa imzalanıb 01.02.07.
Həcmi 10, 75 ç.h.
Ofset çapı. Format 60x84
1
/
8
Sayı 500əd.
«Əbilov, Zeynalov və oğulları» nəĢriyyat-poliqrafiya Evi,
AZ 1009, Bakı,Azərbaycan,M.Ġbrahimov 43
Tel: +99412 4973623
E-mail: azs@azdata.net
Document Outline - LOC_P11466_3245563
- LOC_P4044_787343
Dostları ilə paylaş: |