VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
20
Bölgede kolayca temin edilebilen sedir ve katran ağcından yapılan
dırbızanlar geleneksel el sanatı şeklinde yerel ustalar tarafından üretilmişlerdir. Az
da olsa bazı örneklerde mobilya üretimi yuvarlak formlu çıtalar kullanılmıştır.
Bölge evlerinde görülen dırbızanlarda oldukça zengin kompozisyonların
yanında basit şekillerde tasarlanmış ince çıtaların dizilmesiyle yapılmış örnekler de
vardır.
Ahşap oyma ve çatma-çakma tekniğinde yapılan dırbızanlar dikeyde ve
yatayda farklı dizilişler ile zengin geometrik kompozisyonlar elde edilmiştir.
Genellikle, yatayda en az iki bölüme ayrılan parmaklıklar dikeyde daha fazla
bölümlere ayrılmışlardır.
Yatay da ortada kalan bölümler kompozisyonun merkezi durumunda olup
diğer bölümler merkez motifin etrafında simetrik olarak tekrarlanmaktadır. Benzer
durum dikeyde kalan motifler için de geçerlidir.
Daha çok yonca yaprağı şeklindeki dört kollu yıldız veya sekizgen
motiflerin tercih edildiği parmaklıklar bölge evlerinin dışında Anadolu Türk evinde
sıkça gördüğümüz bir uygulamadır. Bu elemanlar öncelikle güvenlik amacıyla
yapılmış olsalar da evlerin cephelerinde ve oda içine yansıyan ışıklar vasıtasıyla ev
içinde yaşayanların dünyasına estetik değerler katmaktadır.
Bu nedenle Yatağan ve çevresindeki dırbızanlı pencerelere sahip bu
yapılar Türk ev kültürü ve geç dönem ahşap sanatları bakımından da
değerlendirilmesi gereken önemli mimari elemanlardır.
KAYNAKÇA
Ertuğrul, Aladağ, Muğla Evi, Muğla, 1991.
K. Ahmet, Gören, “Muğla Evleri”, İlgi, Sayı:82, İstanbul, 1995, s. 4-9.
Oktay, Ekinci, Yaşayan Muğla, İstanbul, 1985.
Osman, Kademoğlu, “Güneybatı Anadolu’da Açık Sofalı Evler”, Mimarlık, Sayı:5,
İstanbul, 1974, s. 30-33.
Osman Kunduracı, “Muğla-Yatağan Çevresindeki Ahşap Süslemeli Kapılar”,
2000’li Yıllarda Türkiye’de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal,
Toplumsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1999 s.183–
189.
Osman Kunduracı, Muğla-Yatağan Çevresindeki Türk Devri Mimarisi ve El
Sanatları, Muğla, 2007.
Osman, Kunduracı, “Muğla-Yatağan İlçesi Turgut (Leyne) Kasabasının Eski Evleri”,
Stratonikeia’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı, (Editör; Bilal Söğüt),
Ege Yayınları, İstanbul, 2012, s. 399-421.
Osman, Kunduracı, “Muğla-Yatağan İlçesi Bozüyük Kasabası Hanyeri Camii
Hakkında Düşünceler”, VII. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası
Koruma Sempozyumu / Sanat Etkinlikleri, (Editörler; Doç.Dr. Osman Kunduracı,
Ahmet Aytaç), Konya,2013,s.717-726.
Osman, Kunduracı, “ Muğla -Yatağan Yeşilbağcılar’daki Türk Dönemi Mimarisi”,
III. Uluslararası Türk Sanatları, Tarihi ve Folkloru Kongresi/ Sanat Etkinlikleri,
, 2014 Delhi-Hindistan, (Editörler; Doç.Dr. Osman Kunduracı, Ahmet Aytaç),Konya,
s.25–36.
Osman, Kunduracı, “Yeşilbağcılar (Gibye)’da Bulunan Türk Dönemine Ait Eserler”,
Stratonikeia Çalışmaları I, Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları, (Editör; Bilal
Söğüt), İstanbul, 2015, s.233–247.
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
21
Çizimler:
Çizim:1-Turgut-Molla Tahir Evindeki Dırbızan
Çizim:2-Turgut-Molla Tahir Evindeki Parmaklık
Çizim:3-Yeşilbağcılar-Ali Çamur Evindeki Dırbızan
Çizim:4-Katracı-Hüseyin Karoğlu Evindeki Dırbızan
Çizim:5-Çamlıbel-Süleyman Gölcük Evindeki Dırbızan
Çizim:6-Katrancı-Hasan Yav uz Evindeki Dırbızan
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
22
Çizim:7-Katrancı-Muhammet Bayar Evindeki Dırbızan
Çizim:8-Katrancı-Memiş Kocagöz Evindeki Dırbızan
Çizim:9-Katrancı-Hüseyin Kocagöz Evindeki Dırbızan
Çizim:10-Katrancı-Hüseyin Kocagöz Evindeki Dırbızan
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
25
KORUMA ANLAYIŞI AÇISINDAN GELENEKSEL DOKUMALAR
(TRADITIONAL WEAVING WITHIN THE PERSPECTIVE OF PROTECTIVE
APPROACH)
Ayşegül KOYUNCU OKCA
ABSTRACT
When the journey that traditional weaving has made from past to present is
reviewed, it is observed that, apart from being merely an everyday object or a
dowry item, each woven item is in fact, a significant carrier of Turkish cultural
identity, having various cultural accumulations. Weaving which is a product of the
traditional lifestyle comes into prominence with its various aspects such as the raw
materials, motives, patterns, colours, quality, weaving features and area of usage.
Up until very recently, hand woven carpets, rugs and fabrics for various purposes
were being woven on traditional weaving looms in almost every part of Turkey.
Developments, changes and transformations in science, industry and
communicational technologies have influenced the cultures of societies from
various aspects. This situation also effected the production processes of traditional
weaving negatively. Due to such reasons, weaving practices at some weaving
centres either decreased their production or are no longer active having ceased
their functions or are trying to survive providing services for different purposes. The
problem of transferring traditional weaves, which has been one of the milestones of
the Turkish culture and which used to be commonly produced for the palaces or for
the people’s own needs in the past to the generations of the future is among those
problems which need to be solved urgently. The threat for traditional weaves which
incorporate important data from the economic and social life and that witnessed the
lifestyle of a period, that are now facing extinction, will continue to increase day by
day unless cultural sustainability is provided.
The purpose of this study is to review traditional weaving within the
perspective of protective approach and point out the ways in which traditional
weaving can maintain its existence. In order to acquire the data required to achieve
the goal within our methodological approach, field study was conducted, required
information was attained using observation and interview techniques. In addition,
the literature scanning was made in order to ensure that this study is based on a
scientific ground and traditional weaves have been documented with photographs
within the scope of protective approach.
Key words: Culture, Cultural Heritage, Conservation, Traditional
Weavings, Carpet-Rug.
GİRİŞ
Kültür varlıkları çok farklı açılardan ele alınmış ve çeşitli şekillerde
sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. İlk akla gelenler arsında kuşkusuz arkeolojik
Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyonu Birimi
(BAP) tarafından desteklenen 2013 SOBE 021 numaralı “Geleneksel Dokumalarda Koruma
ve Onarım Prensipleri” isimli proje kapsamında ortaya çıkmıştır.
Yrd. Doç., Pamukkale Üniversitesi Denizli Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu El Sanatları
Bölümü.