1
TELMAN ORUCOV
HƏYAT KALEYDOSKOPU
(Məqalələr)
Redaktor: Rafiq Abbasov
Korrektorlar: Aynurə Rəşidova
İlqar Mustafayev
Üz qabığının birinci səhifəsindəki şəkil Vinsent van Qoqun
“Taxıl zəmisi qarğalarla” tablosudur
2
MÜƏLLİFDƏN
Oxucuların bəzilərinə kitabda toplanmış məqalələr yəgin ki tanışdır, çünki
onların hamısı “525-ci qəzet”də və rusca nəşr olunan “Novoye Vremya” qəzetində
dərc olunmuşdur. Bu yazılarda dövrün və tarixin bir sıra aktual məsələlərinə,
xüsusən faciə timsallı Qarabağ probleminə toxunulmuşdur. Hadisələrin təhlili
cəhdi oxuculara heç də hazır cavab təklif etmək məqsədini güdmür, onların
özlərini düşünməyə, problemləri daha qeniş və hərtərəfli dərk etməyə dəvət edir.
Oxucu müəmmalar qarşısında da fikirə danmalı olur. Axı tarixdə bəzən ağıla
sığmayan qərarlar qəbul edilməsi və onların xalqların taleyinə təsir göstərməsi
halları az olmamışdır. Bəşər sivilizasiyasının inkişafı heç də daim düz və ya
yüksələn xəttlə qetməmişdir, uzun fasilələr də, reqress anları da mövcud olmuşdur.
Insanlar xilas olmaq üçün hətta böyük risqli üsullara əl atmalı olmuşlar. Bu
cəhətdən, yazılardaki bir gədər ziddiyətli kimi görünən fikirlər məhz təhlil olunan
məsələyə geniş bucaq altında baxmaq zərurətindən meydana gəlmişdir.
Ayrı-ayrı ölkələrə həsr olunmuş məqalələrdə səmimi hisslər, nəcib cəhətlərə
vurğunluq öz əksini tapmışdır. Yaradıcı insanlara gəldikdə, əgər onlar insanlığa
xidməti ön plana çəkirlərsə, özləri də minnətdarıq şəkilindəki cavab payı ummaqda
haqlıdırlar. Bütövlükdə cəmiyyət, xüsusən onları əhatə edən adamlar bu kövrək
təbbiətli varlıqlara, billur şüşə ilə davrandıqları kimi, ehtiyatla və qayğı ilə
yanaşmalıdırlar.
Məqalələr və onlarda irəli sürülən düşüncələr çoxcəhətliyinə görə geniş
əhatə dairəsinə malikdir. Müəllif onların necə təqdim olunmasına münasibəti və ən
başlıcası, ədalətli rəyi, intelektin sarsılmaz qayasına söykənən oxuculardan
gözləyir və onların istənilən qərarına hörmətlə yanaşmağı vəd edir.
3
XALQIMIZIN FACİƏLİ PROBLEMİ
Silah diplomatyası və ya diplomatiya silahı
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi iki qonşu dövləti müharibəyə cəlb etməklə,
onların xalqlarına öz bədbəxtliklər hədiyyəsini bəxş etmişdir. 20 il əvvəlin qışında
o vaxt ki, muxtar vilayətin paytaxtının mərkəzi meydanında başlanan və əvvəlki
mərhələdə dinc xarakter daşıyan nümayişlərdə qatı erməni millətçilərinin–
separatçıların ortaya atdığı qığılcımdan nəhən düşmənçilik tonqalı alovlanmağa
başladı. Onlar Azərbaycanın tarixi və hüquqi tərkib hissəsini qoparıb qəsb etmək,
onun suverenliyini pozaraq ərzazisini parçalamaq, bu xalqın qədim mədəniyyət
ocağı sayılan torpaqları ələ keçirmək üçün bəla vəd edən hər cür avantüralara
getməyə hazır idilər. Öz məkrli məqsədlərinə çatmaq üçün hər şeyə əl atan həmin
adamlar buna hüquqi cəhətdən nail ola bilməsələr də, onlar bu iki xalqı düşmən
düşərgələrinə bölmək, bir-birinə yalnız döyüş səngərlərindən baxmağa sövq etmək
vəzifəsini həyata keçirə bildilər. Münasibətlərdə vaxtilə mövcud olmuş tarixi
ləkələrə baxmayaraq,-bu biyabırçı damğalar da erməni milətçilərindən qalma
miraslardır,- dinc qonşuluq tərzi uzun müddət ərzində mövcud olmuşdur və ona
xələl gətirən elə bir əsaslı səbəb də yox idi. Lakin qatı millətçilər acı xatirələri
yenidən tarix səhnəsinə gətirmək kimi ağılsız fikirdən vaz keçməyib, iki ölkə və
xalq arasında keçilməzliyi ilə bu gün Çin səddini andıran bir düşmənçilik divarını
ucaltdılar. İmperator Şi Xuan-di sonuncu dəfə 22 əsr əvvəl bu Böyük Səddin
daşlarını insan qanı ilə suvatdırdığı kimi, erməni millətçilərinin meydana atdığı
fəsad minlərlə gəncin qanının tökülməsi rüsumunu tələb etdi. Bu yüz minlərlə
azərbaycanlı qocaların, qadınların, uşaqların görünməmiş müsibətlərinə və
əzablarına səbəb oldu. Kin , nifrət divarı öz tarixi prototiplərindən ərşə qalxan
hündürlüyü və ölçüyə sığmayan qalınlığı ilə fərqləndiyindən, onu yarıb keçmək də
asan məsələ deyildir. Həm də onun baiskarları bu divarın uçulub dağılmaması üçün
əllərindən gələn hər şeyi edirlər. Hadisələr bir daha göstərir ki, ağılsız adamların
“igidlik” komediyası nəticə etibarı ilə dəhşətli faciəyə çevrilir.Onlar müharibə
cığırına düşərək siyasətin bütün digər vasitələrini inkar edib, sonra onun daha
arzuolunmaz vasitəsinə əl atmaqdan, bu insan təbiətinə yad olan təsir riçağından
istifadə etməkdən də çəkinmədilər. Bu vaxt siyasət səhnəsində uduzacaqlıarına
şübhə etmirdilər, çünki iddialarının qum üzərində qərar tutduğunu anlayırdılar,
onları heç bir ağıllı , hüquqi dəlil və arqumentlərlə nəinki sübut etmək, heç izah
etmək də mümkun deyildi.
Silahlar toqquşanda, mübahisənin həllinə top atəşləri girişəndə təkcə
muzalar susmur, hətta zəkanın da digər imkanları məhdudlaşmış olur. Qatı
millətçilər bir qayda olaraq ağılı , idraki təxəyyülə, illyuziyalara tabe
edirlər,uydurduqları məkrli yalanlardan ilham alırlar. Ötən dövrdə hərb səhnəsində
onlar müəyyən üstünlük əldə etmiş, xeyli ərazinin işğalına nail ola bilmişlər.
Bununla öyünsələr də, özləri də yaxşı dərk edirdilər ki, bu məğrurluq bir andaca
Dostları ilə paylaş: |