Mühazirə fiziki-kimyəvi analiz metodlarinin mahiyyəti və TƏsnifati plan giriş

İki standart metodu (məhlulların məhdudlaşdırılması üsulu).

 

Daha dəqiq nəticələr iki 

standart məhluldan istifadə etdikdə alınır. Bu məhlullardan birində qatılıq istifadə olunan məh-

lulda 

C

x

 qatılığından azca çox, digərində isə  azca az olur (

C

1



x



2

). (

I

1



x



2

). Məlum ol-

mayan 

C

x

 qatılığı aşağıdakı formulla tapılır. 

 

 

   

 

 

 

 

  

 

 

 

  

 

  

 

   

 

 

.  

Hər iki metod yalnız 

A=f(C) 

asılılığı xətti olduqda tətbiq oluna bilər. 

Əlavəetmə metodunda

 əvvəlcə nümunənin (C

x

) siqnalının intensivliyi ölçülür (I

x

). Sonra 

analiz edilən nümunəyə  məlum  miqdar standart   məhlul (C

st

) əlavə  edilir və  yenidən siqnalın 

intensivliyi ölçülür (I

x+st

). Metodun iki variantı var.  

Bir əlavə metodu

 

hesablama metodudur.

 

I

x

=kC

x 

I

x+st

=k(C

x

+C

st

) 

burada k-sabitdir 

Onda  

 

 

   

  

 

 

 

    

   

 

 

---

 

 

10 

 

Əlavələr seriyası metodu. 

Nümunənin və standart məhlul əlavə edilmiş bir neçə məhlu-

lun AS ölçülür. Analitik siqnal-əlavənin qatılığı koordinatlarında qrafik qurulur. Qrafikin absis 

oxunda kəsdiyi parça C

x

 uyğun gəlir. 

 

Şəkil.

 Əlavəetmə metodunda dərəcəli əyri 

Əlavəetmə metodu A=f(C) asılılığı xətti olduqda tətbiq oluna bilər. 

Daha çox mürəkkəb tərkibli nümunələrin analizində tətbiq olunur. Belə ki, standart məh-

lul  əlavə  etdikdə  AS  artımı  yalnız  təyin  edilən  komponentlə  bağlıdır.  Mane  olan  komponent-

lərdən siqnal sabit qalır. 

Titrləmə metodları (instrumental titrləmə).

 

Bu metodlarda titrləmə prosesində analitik 

siqnalın intensivliyi (I) ölçülür və 

I

-V koordinatlarında qrafik qurulur. Burada V- əlavə olunan 

titrantın həcmidir (ml). Ekvivalent nöqtə titrləmə əyrisinə görə tapılır. Titrləmə əyrilərinin növ-

ləri  çoxdur,  belə  ki,  analitik  siqnalın  intensivliyi  təyin  olunan  maddənin,  titrantın  və  reaksiya 

məhsulunun qatılığı ilə əlaqədar ola bilər. 

Xətti titrləmə əyriləri.

 

AS məhlulda qatılığın dəyişməsi ilə xətti dəyişdikdə alınır. Məsə-

lən,  işıqudma,  cərəyan  şiddəti,  elektrikkeçiricilik  və  s.  Ekvivalent  nöqtə  əyrinin  sınma  nöqtə-

sinə uyğun gəlir. 

 

Loqarifmik titrləmə əyriləri.

 AS məhlulda maddənin qatılığının loqarifmi ilə xətti asılılığa 

malik olduqda alınır. Məsələn, potensial, pH. 

 

                                        

1.5.