-
Jakość i skład powietrza atmosferycznego.
Powietrze to mieszanina przeróżnych gazów, które wspólnie tworzą atmosferę ziemską. Do głównych składników należą azot, tlen i argon. W mniejszych ilościach w skład powietrza wchodzą neon, hel, wodór, składniki zmienne i zawiesiny. Bez powietrza,
a głównie tlenu życie człowieka na ziemi byłoby niemożliwe. Czyste powietrze atmosferyczne ma określony średni skład składników stałych. Azot stanowi 78,9% objętości powietrza, tlen 20,95%, argon 0.93% a dwutlenek węgla 0.03% [Anigacz i Zakowicz 2003].
Jakość powietrza to termin odnoszący się do najniższej strefy atmosfery. Powietrze mieszczące się na wysokości do około 2, n. p. g. jest strefą w której zachodzi proces oddychania. W tej strefie pobierane jest powietrze do badań jakości powietrza, aby ustalić skład chemiczny, a zwłaszcza szkodliwe substancje i podwyższone stężenie mikroorganizmów. Złej jakości powietrze zawiera związki chemiczne mające negatywny wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt
i rozwój roślin. Na jakość powietrza wpływają głównie warunki klimatyczne, rozmieszczenie
i wielkość źródeł zanieczyszczeń, oraz ich skład chemiczny [www.smog.imgw.pl]. Mikroorganizmy niechętnie przebywają w powietrzu ze względu na warunki atmosferyczne, które uniemożliwiają im rozwój. Pomimo to nie istnieje powietrze wolne od drobnoustrojów. Jest to dla nich środowisko w którym najszybciej się przemieszczają [Kołzwan i in. 2005].
Świadomość naukowców, urzędników i polityków o negatywnym wpływie zanieczyszczonego powietrza na zdrowie ludzi i degradację środowiska skłoniła ich do stworzenia prawa i powołania organu zajmującego się monitoringiem jakości powietrza. Ustawa z dnia 20 lipca 1991 utworzyła i powołała Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ), który zajmuje się monitoringiem, oceną, reakcją na zanieczyszczenia, oraz ograniczeniem jego szkodliwości. System pomiarów prowadzony przez PMŚ polega na gromadzeniu, przetwarzaniu i rozpowszechnianiu informacji o jakości powietrza. Wieloletni wojewódzki program określający zadania monitoringu środowiska został opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w art. 23 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska [www.smog.imgw.pl].
Smog to gęsta mgła unosząca się w powietrzu. Przyczyną tworzenia się smogu
są przemiany zachodzące w powietrzu pod wpływem promieniowania słonecznego między lotnymi zanieczyszczeniami, stałymi składnikami powietrza oraz rodnikami. Smog występuje w miastach o dużym natężeniu ruchu samochodowego, skoncentrowanym przemyśle oraz zastoiskach niskiej emisji [Makhniashvili i Makles 2006].
Aerozol mikrobiologiczny definiuje się jako ożywione i nieożywione cząstki biologiczne zawieszone w powietrzu o rozmiarach o granicach 0,02-200µm”. Cząstki biologiczne często związane są z pyłem lub otoczone warstwą wody. Zaliczamy do nich: pyłki roślin, cząstki gleby, fragmenty mikroorganizmów, bakterie, wirusy [Michalaki Pawlas 2012].
Atmosfera ziemska to podstawowy składnik życia dla człowieka i całego biotopu. Skład chemiczny atmosfery warunkuje jakość powietrza. Podstawą do określania jakości powietrza jest średni skład chemiczny atmosfery , ustalony przez chemików jako wzorzec „czystego powietrza”. Powietrze składa się z 78,06% obj. azotu, 20,98% obj. tlenu, 0,93% obj. argonu, 0,3% innych gazów. Tlen i azot to dwa najważniejsze składniki powietrza. Tlen jest nam potrzebny w procesie oddychania oraz w procesach przemiany materii. Z kolei azot
to budulec aminokwasów, białek i polipeptydów [Makhniashvili i Makles 2006].
Pył zawieszony PM (ang. particulatematter) to zbiór substancji organicznych
i nieorganicznych występujących w powietrzu. Drobinki te mogą mieć zróżnicowane właściwości chemiczne, fizyczne czy termodynamiczne. Cząstki występujące w dużych stężeniach, oraz zawierające substancje toksyczne stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka [Frąk i in. 2014]. „Na powierzchni pyłu zawieszonego- w zależności od jego składu chemicznego – mogą absorbować się drobnoustroje przejściowo zawleczone do powietrza atmosferycznego z innych środowisk” [Frąk i in. 2014, s.141].
Pył zawieszony w powietrzu jest wielkością fizyczną, która jest równa ilości pyłu znajdującego się w m³ powietrza. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji
w powietrzu oraz alarmowe poziomy dla niektórych substancji w powietrzu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Poziomy stężenia pyłu dopuszczalne dla pyłu zawieszonego PM 2,5 oraz pyłu zawieszonego PM10 są określone w Tabeli 2. Poziomy alarmowe, oraz poziomy informowania dla pyłu zawieszonego PM10, oraz PM2,5 umieszczono w Tabeli 1.
Tabela 1. Poziomy alarmowe, oraz poziomy informowania dla pyłu zawieszonego PM10.
Lp.
|
Nazwa substancji
|
Okres uśredniania wyników pomiarów
|
Poziom alarmowy dla niektórych substancji w powietrzu w µg/m³
|
Poziom informowania dla niektórych substancji w powietrzu w µg/m³
|
1.
|
Pył zawieszony PM 10 (a)
|
24 godziny
|
300
|
200 (b)
|
a- Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10µm (PM10) mierzone urządzeniami do pomiarów automatycznych z zastosowaniem metod równoważnych metodzie referencyjnej.
b- Wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu PM10.
Tabela 2. Poziomy dopuszczalne dla pyłu zawieszonego w powietrzu.
Lp.
|
Nazwa substancji
|
Okres uśrednienia wyników pomiarów
|
Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu w µg/m³
|
Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym (a)
|
Margines tolerancji
|
Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych
|
µg/m³
|
2010r.
|
2011r.
|
2012r.
|
2013r.
|
2014r.
|
|
1.
|
Pył zawieszony PM 2,5 (b)
|
Rok kalendarzowy
|
25 (c, d)
|
-
|
4
|
3
|
2
|
1
|
1
|
2015
|
20 (c, e)
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2020
|
2.
|
Pył zawieszony PM 10 (f)
|
24 godziny
|
50 (c)
|
35 razy
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2005
|
Rok kalendarzowy
|
40 (c)
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2005
|
a- Częstość przekraczania odnosi się do poziomu dopuszczalnego wraz z marginesem tolerancji.
b- Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5µm (PM2,5) mierzone metodą wagową separacyjną frakcji lub metodami uznawanymi za równorzędne.
c- poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
d- Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM 2,5 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2015r. (faza I)
e- Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM 10 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2020r. (faza II)
f- Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10µm (PM10) mierzone metodą wagową separacyjną frakcji lub metodami uznawanymi za równorzędne.
Literatura:
-
Anigacz W., Zakowicz E. 2003. Ochrona Środowiska podręcznik dla studentów kierunków technicznych i przyrodniczych. Politechnika Opolska Wydział Budownictwa, Opole, 49-57.
-
Kołzan B., Adamiak W., Grabas K., Pawełczyk A., 2005. Mikrobiologia powietrza. W: Podstawy mikrobiologii w ochronie środowiska. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
-
Frąk M., Majewski G., Zawistowska K., 2014. Analiza liczebności drobnoustrojów zaadsorbowanych na pyle zawieszonym PM10. Przegląd Naukowy – Inżynieriai Kształcenie Środowiska nr 64:140-149.
-
Makhniashvili I., Makles Z. 2006. Smog w środowisku miejskim. [W:] Bezpieczeństwo pracy 7-8/2006, 20-23.
-
Michalak A., Pawlas. 2012. Wpływ aerozolu biologicznego z oczyszczalni ścieków na zdrowie pracowników I okolicznych mieszkańców – analiza literaturowa. Medycyna środowiskowa – EnvironmentalHygiene 10: 455-459.
-
http://www.smog.imgw.pl/home.
Tekst: Białoń Paulina- Ekodoradca Gminy Nowa Targ
Dostları ilə paylaş: |