İmamların siması tarix guşəsində
.....................................................................................................................
18
edərək onu qətlə yetirdilər. Sonra camaat Əlini (ə) Xəlifə məqamında tanıyıb
ona beyət etdilər. Beləliklə Əlinin (ə) hakimiyyəti Osmanın
ölümündən sonra
başlandı. Bu, qabaqkı hakimiyyətin əleyhinə olan qiyamların nəticəsində
oldu.
Üç cə
bhə
də
mübarizə
Ə
linin (ə) hakimiyyətinin əsl ədalət əsasında olduğuna və xilafətin əsl
slam sünnələrinin diriltməsinə bir sıra şəxslər dözə bilmirdilər. Beləliklə də,
bu dəstə Əlinin (ə) hökumətinə qarşı müxalif bir dəstə yaratdı. Bu müxalifət
sonda «Nakisin», «Qasitin» və «Mariqin» döyüşləri ilə nəticələndi. ndi də
həmin döyüşlər barədə ayrı-ayrılıqda qısa məlumat veririk:
Nakisin döyüş
ü (Cə
mə
l döyüş
ü)
Nakisin döyüşünün səbəbi bu idi ki, Təlhə və Zübeyr Əliyə beyət
etdikdən sonra ondan Bəsrə və Kufə şəhərlərinə vali (başçı) təyin
olunmalarını istədikdə, mam (ə) onların bu istəyi ilə razılaşmadı. Təlhə və
Zübeyr Məkkəyə getmək məqsədi ilə Mədinəni gizlicə tərk edib orada
(Məkkədə) Bəni-Üməyyə tərəfindən qarət olunmuş beytül-maldan istifadə
edərək ordu yaradıb Bəsrəyə gəldilər. Bəsrəni zəbt edib öz əllərinə keçirdilər.
Ə
li (ə) bu hadisədən xəbərdar olub onları aradan götürmək məqsədilə ordu
ilə Bəsrəyə tərəf hərəkət etdi. Bəsrə yaxınlığında qızğın döyüş nəticəsində
Ə
li (ə) qalib gəldi və «nakisinlər» məğlubiyyətə uğradılar. Bu döyüş hicrətin
otuz altıncı ilində baş vermişdir.
Qasitin döyüş
ü (Siffeyn döyüş
ü)
Müaviyə hələ Əli (ə) xəlifə olmazdan neçə il qabaq Şamda özü üçün
xilafətə keçmək hazırlıqlarını görmüşdü. Əli (ə) xilafətə gəlcək Müaviyənin
işdən kənarlaşması əmrini verdi (Müaviyə Osman tərəfindən Şama vali təyin
edilmişdi) və onun bir an belə işdə qalmasına razılıq vermədi. (Müaviyə də
təbii ki, mamın fərmanı ilə razılaşmadı). Bu müxalifliyin nəticəsi o oldu ki,
raq və Şam qoşunları «Siffeyn» adlı bir çöldə üz-üzə gəldilər. Əlinin (ə)
ordusunun qələbəyə bircə addımı qalmışdı. Ancaq Müaviyə (Əmr Asın
köməyilə) hiylədən istifadə edərək Əlinin (ə) ordusunda təfriqə və ixtilaf
.............................................................................................................
İmamların siması tarix guşəsində
19
yaratdı. Nəhayət Əli (ə) ordusunun təkidi nəticəsində məcbur qalıb Əbu
Musa Əşəri ilə (Əlinin (ə) tərəfindən) Əmr Asın (Müaviyə tərəfindən)
danışıqlarına razı oldu. Belə ki, onlar (Əbu Musa Əşəri və Əmr As) slam və
müsəlmanların məsləhətləri haqda araşdırmalar aparmalı və öz fikirlərini
bildirməli idilər. Əlinin (ə) ordusundan olanların Əbu Musa Əşərini Əmr
Asla danışıqlara göndərməsi barədəki təkidləri o dərəcəyə çatmışdı ki, əgər
Ə
li (ə) bununla razılaşmasaydı, bəlkə də bu narazılıq mamın ölümü ilə
nəticələnərdi. Bunun da nəticəsində müsəlmanlar böyük böhranla üzləşməli
olardılar.
Tərəflərin öz nəzərlərini bildirmək zamanı çatdıqda Əmr As Əbu Musa
Əşə
rini aldatdı və Müaviyənin alçaq niyyətini camaata aşkar etdi. Danışıqlar
başa çatdıqdan sonra Əlinin (ə) ordusundan bir dəstəsi mamın danışıqları
qəbul etməsinə görə onunla müxalifət etməyə başladı. Onlar mamı
danışıqlarla razılaşdığına görə tənqidə tutdular.
Qasitin döyüşü hicrətin otuz yeddinci ilində baş vermişdir.(Bu döyüş
tarixdə Siffeyn döyüşü adı ilə məşhur olmuşdur.)
Mariqin döyüş
ü (Nə
hrə
van döyüş
ü)
Mariqin (yolunu azmışlar) Əlini (ə) Əbu Musa Əşəri ilə Əmr Asın
danışıqlarına razı olmağa məcbur etmiş dəstədir. Danışıqlardan bir neçə gün
sonra bu dəstə öz işlərindən peşman olub mamdan danışıqların nəticəsi ilə
razılaşmamasını istədilər. Ancaq Əli (ə) elə bir şəxs deyildi ki, öz əhdinə
vəfasız çıxsın və peymanı sındırsın. Bu dəstə işi belə görüb Əliyə (ə) qarşı
ordu toplamağa başladı. Nəhrəvan adlı bir yerdə Əli (ə) tərəfdarları ilə bu
dəstə arasında döyüş baş verdi. Əlinin (ə) ordusu bu döyüşdə də qalib gəldi.
Ancaq kin-küdurət yenə ürəklərdə qaldı.
Ə
li (ə) nəhayət, dörd il bir neçə ay (9 ay) hökumətdə olduqdan sonra
hicrətin qırxıncı ili Ramazan ayının on doqquzuncu
gecəsi həmin mariqindən
biri olan Əbdürrəhman ibn Mülcəm tərəfindən (Kufə məscidində namaz
qılarkən) zərbətlənib, iki gün sonra şəhadətə qovuşmuşdur.