Camal Zeynalov
Yüklə 83,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 284 yazda keçirəcəkdilər- belə lazım olunan nəticə əldə olunana qədər bu proses davam edəcəkdir. Həmin il Ġsveçrənin BMT-yə daxil olması ilə bağlı buna oxĢar hal yaĢandı. Xalq BMT-yə girməyə razılıq verənə qədər referendum keçirildi. Bir sözlə, referendum lazımi nəticə əldə olunana qədər keçirilir, Qərbdə xalq bunu yaxĢı bilir və çox vaxt ondan əl çəksinlər deyə referenduma çıxarılan məsələnin lehinə səs verirlər. Bəs əgər çoxsaylı referendumlar keçirməyə vaxt yoxdursa, xalqın öz iradəsini ifadə etməsi nəticələri isə hakimiyəti qane etmirsə onda necə etməli? Demokratik quruculuq istiqamətində cavab belə səslənir: “düzgün olmayan” referendumların nəticələrini “unutmaq lazımdır”. 1991-ci ildə SSRĠ-in saxlanması ilə bağlı keçirilən referendumu yada salaq- ölkə əhalsinin böyük əksəriyyəti SSRĠ-nin saxlanmasına səs verdi: xalqın rəyi ilə, demokratiyanın yüksək təzahürü ilə kimlərsə hesablaĢdı? Bu sualın cavabını bizlərin hər biri yaxĢı bilirik. Əgər Ģöhrət qazanan adam çox məĢhurlaĢırsa və onu inzibati vasitələrlə dayandırmaq olmursa onda onun baĢına bədbəxt hadisə gəlir. Dünyada ən demokratik olan demokratiya tarixindən bir nümunə. 1935-ci il ABġ-da böyük depressiya yenicə baĢa çatırdı, əhalinin böyük əksəriyyəti kasıbçılıqla üzləĢmiĢdir- bütün bu çətinliklərə baxmayaraq əhalinin kiçik bir hissəsi görünməmiĢ dərəcədə varlandı. Prezident seçkiləri ili gəlir və “üçüncü qüvvədən” olan namizəd Xyu Lonq böyük Ģöhrət qazanır. Onun proqramı çox sadədir və bir tezisdən ibarətdir- ABġ-ın bütün zənginliyini hamının arasında bərabər Ģəkildə bölmək, onda bir anın içində yoxsulluq yox olacaqdır. Lonqun Ģöhrətinin yüksəliĢi qulaqbatırıcıdır. Kasıb kəndli ailəsindən olan Lonq əvvəlcə Ģtatın qubernatoru olur, sonra www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 285 senata seçilir- o artıq prezident kürsüsünün bir addımlığındadır. Bu tarixçənin nə ilə yekunlaĢmasını güman etmək çətin deyildir. 1935-ci il sentyabrın 8-də Lonq öldürüldü- təbii ki istintaq heç bir nəticə vermədi. Buna oxĢar hadisə Hollandiyada da baĢ vermiĢdir- parlament seçkilərinə bir neçə gün qalmıĢ, 2002-ci ilin mayında daha bir Ģöhrət qazanmıĢ namizədə seçkiqabağı yürüĢün lideri, ultrasağ siyasətçi, hətta çoxlarının faĢist adlandırdığı P.Fortayn öldürüldü- ona yaxından atəĢ açmıĢdılar. Polisin məlumtına görə qatil Fortaynın dəri almaq üçün gəmiricilərin yetiĢdirilməsinə qoyulan qadağanın ləğv edilməsi ilə bağlı çağrıĢından bərk əsəbləĢmiĢdir. Maraqlıdır, kimsə inana bilər ki, bu qətlin real səbəbidir? Ona görə də seçkilərdən yox, siyasi manipulyasiyadan danıĢmaq daha düzgündür- bu söz “azad seçki” adlanan prosesin mahiyyətini daha dəqiq ifadə edir. Əgər demokratiyanın bütün inkiĢaf tarixini izləsək onda gözə dəqiq bir ənənə sataĢır: hakimiyyət nə qədər çox xalq hakimiyyətindən danıĢırsa cəmiyyətin Ģüurunun manipulyasiya səviyyəsi bir o qədər artır. Ġctimai Ģüurun manipulyasiyası o həddə gəlib çatmıĢdır ki, indi daha yalan, aldatma haqqında yox, əhalinin xeyli hissəsinin psixi vəziyyətinin son həddə çatması haqqında danıĢmaq olar. D.Zikin “Reklam anatomiyası” məqaləsində yazırdı: “Qərbdə bir neçə il ərzində “Doktor Markus Uelbi” teleserialı nümayiĢ etdirilmiĢdir. Bu vaxt ərzində həkim rolunu oynayan aktyor Robert Yanq iki minə qədər məktub almıĢdır- tamaĢaçılar ona tibbi məsləhətlər almaq üçün müraciət etmiĢlər. Nə qədər səfeh olmaq olar ki, ağ xalat geyinən aktyoru kompetentli mütəxəssis www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 286 kimi qəbul edib ondan tibbi mövzuda məsləhət istəyəsən. Bu cür auditoriyaya yaxĢı bir ləqəb qoymaq olar”. Belələliklə, demək olar ki, DEMOKRATĠYA- ĠNAMIN OĞURLARMASININ QANUNĠLƏġMĠġ NÖVÜDÜR. Cəmiyyət hakimiyyətə nəzarət edə bilər, ancaq demokratik üsul Ģəraitində bu cür nəzarət qeyri-mümkündür. Demokratik Ģəraitdə hakimiyyət nəzarətsizdir, daha dəqiq desək, ona yalnız onu maliyyələĢdirənlər nəzarət edirlər. *** Hətta ən ümumi, ümumxalq iradəsinin nəzəriyyəçisi olan J.J.Russo “Ġctimai müqavilə haqqında” əsərində etiraf etmiĢdir ki, “demokratiya sözün həqiqi mənasında heç vaxt olmamıĢdır və ola da bilməz. Əgər Allahlar xalqı mövcud olmasaydı bu cəmiyyət demokratik idarə oluna bilərdi, lakin bu cür yetkin idarə forması adamlar üçün deyildir”. Ġstənilən halda xalqın dəyiĢməsi ilə bağlı mühakimələr- yalnız Ģübhə yaradan söhbətlər olmayıb, həm də çox uzaq gələcəklə bağlı olan danıĢıqlardır. Bəlkə də zaman keçəcək və quĢlar da dəyiĢəcəkdir, elə vaxt gələcək ki, onlar kosmosa üça biləcəklər, ancaq bu o demək deyil ki, elə bu gün quĢları havasız məkana buraxmaq olar. Ġnsanın böyüməsinin iki mühüm əlaməti mövcuddur: uĢaqların ġaxta Babaya daha inanmadıqları və böyüklərin demokratiyaya inanmadırları məqamlar. Demokratiya həmiĢə arzu olaraq qalacaqdır- bu ġaxta Babadan hədiyyə gözləyən uĢaq arzusu kimidir. Ən ümumi seçklər ibtidai icma tayfaları üçün məqbul hesab oluna bilər- burada əsas məsələ qida və artımdır, digər məsələlərin həllinə güc qalmır. Lakin inkiĢaf etmiĢ cəmiyyətdə seçki mənasızdır və son nəticədə ona gətirib çıxaracaq ki, Yüklə 83,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|