Prostat Kanserinin Önlenmesinde Vit-D, Likopen ve Diyetteki Ya n Önemi
The Significance of Vit-D, Lycopen and Dietary Fat in the Prevention of Prostate Cancer
Mümtaz Dadal
Sa l k Bakanl Ankara E itim ve Ara t rma Hastanesi, 1. Üroloji Klini i, Ankara
Özet I Abstract
Yaz› ma Adresi / Address for Correspondance: Op. Dr. Mümtaz Dadal , Sa l k Bakanl Ankara E itim ve Ara t rma Hastanesi 1. Üroloji Klini i,
Cebeci, Ankara Türkiye Tel: 0505 334 46 03 E-posta: mumtazdadali@gmail.com
doi:10.5152/tus.2010.24
Giri
Prostat kanseri (PCa) görülme oran , Kuzey Amerika ve
Kuzey Avrupa’da yüksek, Akdeniz ülkelerinde orta düzey-
de, Çin ve Japonya gibi Asya ülkelerinde dü ük düzeyler-
dedir.(1) Göçmenler aras nda izlenen risk de i iklikleri,
etnik ve co rafik gruplar aras ndaki PCa insidans ve mor-
talitesindeki dikkat çekiçi de i iklik, PCa geli imini etkile-
yen diyet faktörlerinin ara t r lmas n h zland rm t r.(2) Son
y llarda, sa l k hizmetinde tamamlay c ve alternatif t bb n
kullan m na kar fark ndal
n artmas ve do al kimyasalla-
r n daima güvenli olduklar na do ru olan inanç nedeniyle;
kanser ve di er kronik hastal k tan s alanlarda ve genel
popülasyonda vitamin, mineral ve di er diyet takviyelerinin
tüketiminin artt
görülmektedir.(3) Prostat kanseri, ba -
lang c n n uzun süreli latensi, yüksek insidans ve yüksek
mortalite h zlar ndan dolay , kemoönleme (do al kimyasal-
lar ile) stratejileri için uygun bir kanser hedefi olabilir.
Ayr ca hastal
n tedavisinin maddi boyutu da dü ünüle-
cek olursa önleyici faktörlerin önemi bir kez daha ortaya
ç kmaktad r. Bu derlemede Likopen, Vitamin-D ve diyet ile
ald
m z ya lar hakk nda yap lan çal malar ve sonuçlar
anlat lacakt r.
Likopen
Domates ve domates ürünleri; folat, Vitamin C (Vit-C),
potasyum ve karotenoidlerin zengin kaynaklar d r ve yan
s ra Vitamin E (Vit-E), Vitamin A (Vit-A), flavonoidler ve fitos-
teroidleri içerir.(3) 600’den fazla karotenoid, hem bitkilerden
hem de mikroorganizmalardan izole edilmi tir. Yakla k
10-15 karotenoid Amerikal lardan al nan kan ve doku örnek-
lerinde tespit edilmi tir.(1) Amerikan diyetindeki en yayg n
karotenoidler;
-karoten,
-karoten, likopen, lutein ve
-kriptoksantindir. Likopen domates ve domates ürünlerin-
deki en bol karotenoiddir ve k rm z renkten sorumludur.(4)
Likopen, Vit-A’ya çevrilemez. Bununla birlikte potent bir
antioksidand r (5) ve antikarsinojenik özellikleri vard r.(6)
Likopen’in antikarsinojenik etkisinin birkaç mekanizma ile
oldu u dü ünülmektedir. Bunlardan birisi, hücre
döngüsü-
nün G
0
-G
1
evresinde kanseröz hücrelerin proliferasyonunu
inhibe etti i görü üdür.(7) Bir di er görü de, lipoproteinler
ve DNA dahil önemli hücresel biyomolekülleri koruyarak
karsinogenezi önledi idir.(8) Likopen’in lipofilik özelli i çok
fazlad r ve bioyararlan m ; domates püresi, sosu veya pizza
gibi ya l ürünlerle pi irilip tüketildi inde artar.(9, 10) Bu
nedenle biyolojik etkisi; spesifik yiyecek kayna ve haz rla-
ma yöntemine göre de i ebilir.(11)
Etnik ve co rafik gruplar aras ndaki prostat kanseri insidans ve
mortalitesindeki dikkat çekiçi de i iklik, prostat kanseri geli imin-
de diyet faktörlerinin ara t r lmas n h zland rm t r. Prostat kanseri,
uzun süreli latensi, yüksek insidans ve mortalite h zlar ndan dolay ,
kemoönleme stratejileri için uygun bir hedef olabilir. Maddi boyutu
da dü ünüldü ünde kanser önleyici ajanlar n önemi artmaktad r.
Bu konuda üzerinde en çok durulan ajanlar likopen, vitamin D ve
diyet ile ald
m z ya lard r. Literatürdeki çal malar n büyük k sm
tarand
nda tam olarak ço u ara t rma desteklemese de likopen
ve vitamin D düzeyleri ile kanser geli imi aras nda ters orant bu-
lunmaktad r. Ya lar, baz formlarda koruyucu iken, baz formlarda
kanser olu umunu h zland r c etkiye yol açm t r. Bu ajanlar n kesin
etkilerini söyleyebilmek için daha geni serilere ihtiyaç vard r.
Anahtar kelimeler: Prostat kanseri, vitamin D, likopen
The geographical and ethnical variance in the incidence and mor-
tality of prostate cancer accelerated investigations on the dietary
factors related to the development of cancer. Prostate cancer is an
ideal target for the chemoprevention strategies with its long latency
period, high incidence and mortality rate. The importance of cancer
preventive agents increases when the economic aspect of the is-
sue is considered. Lycopen, Vit-D and dietary fat are the three most
commonly investigated agents. In the literature, there is an inverse
relation between the development of cancer and the levels of Vit-D
and lycopen, although not all the studies agree. While fats in some
specific forms are preventive, in other forms they play a role in the
acceleration of cancer development. Large series are needed to
prove the actual effects of these agents
Key words: Prostate cancer, vitamine D, lycopen
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
177
PROSTAT KANSER ÖNLENEB L R M ? I IS PROSTATE CANCER PREVENTABLE?
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
178
1995’de Giovanucci ve arkada lar domates ürünlerini,
haftal k olarak 1,5 porsiyondan daha az yiyenler ile 10 por-
siyondan daha fazla yiyen erkekler aras nda kar la t rma
yaparak PCa geli me riskinin %35 azald
n kaydetmi ler-
dir.(12) Bu etkinin, primer olarak domateste bulunan bir
antioksidan olan likopen ile ili kili olabilece ini ortaya koyul-
mu tur. Bu sonuç; Freeman (13) ve Norrish (14) taraf ndan
yap lanlar dahil, likopene ve prostat kanserine bilimsel
raporlarda ilginin artmas na neden oldu. Diyet ile karotenoid
al m n ara t ran 17 çal madan (12, 15-30) ikisinde -karoten
için (20, 24) bir tanesinde de likopen için (12) koruyucu bir
etki bulmu tur.
Yunanistan’da vaka kontrollü bir çal ma (31) PCa olma-
yan 246 erkekle, PCa olan 320 erke in diyet al kanl klar n
k yaslam t r. PCa olan olgularda anlaml ekilde pi irilmi
domatesin daha az tüketildi i (p<0.005), çi domatesin ise
birazc k daha az al nd
kaydetilmi tir. Otörler, ayda 8 defa-
dan 16’ya kadar artan pi mi domates tüketiminin, %15
düzeyinde azalm PCa riski ile ili kili oldu u sonucuna var-
m lard r.
29.361 erke in dahil edildi i prospektif bir çal mada
domates ve domates ürünlerinin prostat kanseriyle olan
ili kisinin ara t r lmas ndan sonuç olarak kuvvetli bir ili ki
bulunamam t r.(32) statistiksel olarak anlaml olmamas na
ra men ters orant l e ilimler; tüm prostat kanserleri için
pizza tüketimiyle, ilerlememi kanser için likopenle ve ilerle-
mi hastal k için pizza ve spagetti sosuyla bulundu.
11 vaka kontrollü ve 10 kohort çal man n son meta
analizinden al nan sonuçlar (32), serum likopeninin, diyet
likopenine göre prostat kanserinde daha büyük bir azalmay-
la ili kili oldu unu gösterdi. Oysaki pi mi domates ürünleri
çi domates ürünlerine göre daha fazla risk azalmas yla
ili kiliydi. Is tma i lemleri, ba rsaktan daha çabuk emilen
trans-izomerden cis-izomere transformasyonu (5, 33) ve
bitki hücre duvarlar n n rüptürüyle (10, 34) likopenin biyo-
yararlan m n artt r r. Taze domatesteki likopen hemen
hemen tamam trans formda bulunur. Prostat bezinde, liko-
penin %80-90’ Cis formdad r.(35) Victoria ve arkada lar
yapt klar çal mada PCa riski ve domates ürünlerinin pi iril-
mesi veya ya içeri i aras nda zay f ili kiler bulmu tur.(32)
Deneysel bir beslenme çal mas nda tamamen domates
tozuyla beslenen ratlar n, sentetik likopenle beslenen ratlar-
la k yasland
nda prostat kanserinden ölme olas l
daha
dü ük bulunmu tur.(36)
Bowen ve arkada lar , 30 mg likopen/gün içeren doma-
tes sosu diyetini takiben 3 hafta sonra ve prostat biyopsisi
s ras nda, serum-doku likopen konsantrasyonlar n ve
serum PSA ile doku DNA 8-OH-deoksiguanozin (8-OHdG)
düzeylerini ölçmü tür.(37) 3 hafta kadar domates soslu
diyet sonras serum PSA ve serum lökosit 8-OHdG’deki
anlaml azalma kaydedilmi tir. Likopen konsantrasyonu,
domates sosunu takiben prostat dokusu içinde üç kat na
ç km t r.
Bir vaka kontrol çal mas nda da (38) kas invaziv mesa-
ne tümörü nedeniyle sistoprostatektomi geçiren 12 erkek
hasta ile PCa nedeniyle prostatektomi geçiren 12 hastan n
serum ve prostat dokusu likopen konsantrasyonlar kar -
la t r lm t r. Mesane kanserli erkeklerle k yasland
nda
prostat kanserli erkeklerde %44 daha dü ük ortalama
serum likopen ve %78 daha dü ük doku likopen konsant-
rasyonlar saptanm t r. lginç bir ekilde bu iki grup aras n-
da yiyecek s kl
anket verilerinde domates ve domates
ürünleri tüketiminde hiçbir anlaml farkl l k yoktu.
Literatür bilgilerinin de erlendirilmesi sonucunda likope-
nin (domates ve domates ürünleri) prostat kanserine kar
tam bir koruyucu oldu u söylenemez. Bunu destekleyen
çal malar olmas na ra men, yap lacak randomize kontrollü
çal malara ihtiyaç vard r.
Vitamin-D
Vitamin-D (Vit-D), diyet ve diyet takviyelerinden elde edil-
mektedir. Ancak as l üretimi ciltde olmaktad r. Vit-D’nin bir
prohormonu olan Vit-D
3
(kolekalsiferol), güne
n n
ultraviyole-B radyasyonuna maruz kal narak 7-dehidroksiko-
lesterolden cilt hücrelerinde sentezlenir. Vit-D
3
veya mantar
ürünlerinden ortaya ç kan bir ba ka Vit-D proformu olan Vit-
D
2
(ergokalsiferol), karaci erde 25(OH)D
3
’e
(
kalsidiol) meta-
bolize edilir. Daha sonra prostat dahil böbrek ve di er doku-
larda 1 -hidroksilaz enzimi ile biyolojik olarak aktif Vit-D olan
1,25(OH)
2
D
3
’e (kalsitriol) dönü türülür.(3) Genellikle dola m-
da 25(OH)D
3
düzeyi, Vit-D besinsel durumunu tespit etmek
için kullan l r.
Vit-D’nin, Prostat kanser hücrelerinin disfonksiyonuna
veya hücre proliferasyonunun inhibisyonuna, hücre invaz-
yonuna, anjiogeneze ve c-Myc ve telomeraz ekspresyonu
dahil de i mi gen ekspresyonuna veya hücre farkl la mas
ve apoptozisin indüksiyonuna neden olabildi i gösterilmi -
tir.(39-42)
lk epidemiyolojik çal malar Garland ve arkada lar n n (43),
Vit-D’nin kolon kanseri fizyolojisinde rol oynad
hipotezinin
ara t r lmas yla ba lam t r. lk defa, 1990 y l nda Schwartz
ve Hulka (44), Vit-D eksikli inin PCa için bir risk faktörü
olabilece ini hipotez olarak ortaya koymu lard r. Güne
na maruziyet ile prostat kanseri aras nda ters orant
oldu u birçok epidemiyolojik çal mayla gösterilmi tir.(45-
47) Bu koruma etkisi de, Vit-D üretimine ba lanmaktad r.
Bununla birlikte yap lan her çal ma bu fikri tam olarak des-
teklememi tir. Vaka kontrollü bir çal ma ve meta-analiz
(48), güne
n n etkileri için s n rl bir destek sa lam t r.
Prostat kanseri, Vit-D ve güne
aras ndaki ili kiyi tespit
etmek için serum Vit-D düzeyleri kullan ld
nda, koruma
etkilerinin, çal malarda kullan lan güne
na maruz kal-
maya göre çok daha az uyumlu oldu u görülmektedir. Baz
çal malar (40, 45-47, 49-51) yüksek serum Vit-D düzeyleri-
nin, koruma etkilerine sahip olduklar fikrini desteklemekte-
dir. Di er çal malar ise farkl sonuçlar ortaya koymu tur.
(52, 53) Avrupa popülasyonu ile yap lan büyük vaka kontrol-
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
179
lü bir çal ma PCa riskini azaltmak için kan vit-D düzeyleri-
nin hiçbir yararl etkisi olmad
n göstermi tir.(52) En son
yap lan iki çal mada, (54, 55) Vit-D al m PCa riskinin azal-
mas ile ili kili bulunmam t r.
Vitamin D reseptörünün (VDR) fonksiyonlar ve ba lant -
l Vit-D metabolik enzimleri, Vit-D düzeyleri ile ili kili oldu u
için yap lan bir çal ma (56) VDR geninin 3’- untranslated
bölgesinde tek ba na nükleotid polimorfizmlerinin , dü ük
kan Vit-D düzeyleri olan erkeklerde PCa riski ile ili kili oldu-
unu göstermi tir. Aksini ve aç k olmayan sonuçlar ortaya
koyan çal malarda vard r.(57-59)
PCa riski ve Vit-D aras ndaki ili kinin potansiyel etki
düzenleyicisi kalsiyumdur. Dü ük Vit-D seviyelerinde ciltte
yetersiz sentezlendi inde veya g dalarla yetersiz Vit-D al n-
d
nda kalsiyum sal n m nda azalma olaca için kalsiyu-
mun dietle normalden 2 kat fazla al nd
kastedilmektedir.
yüksek al m , sentezlenen 1,25(OH)
2
D’nin miktar n azalta-
rak PCa riskini art rabilir.(60) Kalsiyumun yüksek düzeyleri
parathormon sal n m n inhibe edebilir. Parathormon renal
hücrelerde 25(OH)’nin 1,25(OH)
2
D’ye dönü ümünü regüle
eder.(61) Kalsiyum al m n n etkisini veya durumunu ara t ran
(53, 62-64) di er çal malar da PCa riskinde de i iklik oldu-
unu gösterememi tir.
25(OH)D ve agresif hastal k (Gleason Skoru 7 veya kli-
nik evre III veya IV) riski aras nda pozitif bir ili kiyi gösteren
Ahn ve arkada lar (53) hariç, di er çal malar (62, 63, 65,
66) böyle bir ili ki saptamam t r. Ayr ca tan daki ya la,
25(OH)D aras nda hiçbir heterojenitelik gösterememi lerdir.
Son çal malar n ço u, iki çal ma (66, 67) hariç, ya la PCa
ve Vit-D aras ndaki ili kide hiçbir farkl l
kaydetmemi tir.
(62, 63, 65, 68, 69) Ahonen ve arkada lar (67), 52 ya üze-
rindeki erkekler için PCa ve 25(OH)D konsantrasyonlar
aras nda ters orant l bir ili kiyi göstermi dir. Corder ve
arkada lar da (66) 57 ya üzerinde ters orant l ili kiyi gös-
termi tir.
Vit-D’nin (örne in kalsitriol), PCa için terapotik bir ajan
olarak kullan labilece i ortaya konulsa da farmakolojik
dozlarda hiperkalsiüri ve hiperkalseminin yan etkisi klinik
kullan m k s tlam t r.(70) Birkaç yakla m, kalsitriolün
potansiyel yan etkilerini ortaya koymak için kullan lm t r
ve azalm yan etkilerle yeni analoglar geli tirmeyi hedef-
lemi tir.(71, 72)
Ara t rmac lar, ayn zamanda, di er antikanser ajanlar y-
la kombine olarak kalsitriolün dü ük dozlar n n etkili prostat
kanser tedavisinde kullan l p kullan lamayaca n da ara t r-
m t r. Karboplatin, taxan veya deksametazon gibi antine-
oplastik ajanlarla kombinasyonun, kalsitriolün dozlar n
azaltabildi i ve bunun sonucunda kalsitriolün toksisitesinin
azalabildi i ve kullan lan ilaçlar n kanser öldürücü etkilerinin
yükselebildi i ortaya konulmu tur.(73, 74) PCa terapi stra-
tejilerinin bir ba ka tipinin bir örne i (75, 76) azalm yan
etkilerle (77) serum kalsitriol konsantrasyonlar n n etkili anti-
tümör düzeylerini idame ettirmek için yüksek doz kalsitrio-
lün (örne in DN-101 formülasyonu) oral verimini haftal k
olarak kullanmaktad r. Otörler, faz II ve faz III çal malar nda
PCa hastalar n tedavi etmek için dosetaksel ile bu formu-
lasyonu kullanm lard r.(78) Kalsitriol tedavi formulasyonu-
nun, umut verici sonuçlar ile birlikte hastalarda toksisiteyi
art rmad
görülmü tür.
Özetle literatürde, Vit-D ile PCa aras nda ço u ara t r-
maya göre ili ki bulunmasa da ters orant l ili kiyi gösteren
çal malar da mevcuttur. Prostat kanserinin prevalans n n
yüksek olmas ve co rafik da l m n n heterojen olmas ,
konunun netlik kazanabilmesi için daha ileri çal malara
gerek oldu unu göstermektedir.
Ya Asitleri
Uzun y llard r ya tüketiminin PCa geli iminde bir risk
faktörü oldu u dü ünülmektedir. Yüksek ya tüketimi hem in
vitro, hem de in vivo olarak PCa hücrelerinin proliferasyonunu
stimüle edebilmektedir.(79, 80) Clinton ve arkada lar ya s z
diyetin androjene ba ml tümör hücrelerinin büyümesini
azaltabilece ini göstermi tir.(81) Memorial Sloan-Kettering
Merkezi’nde yap lan çal malar, yüksek ya içeren diyetin,
LNACaP PCa hücrelerinin büyümesine neden oldu unu gös-
termi tir.(82) Erken çal malar total, doymu veya hayvansal
ya lar n PCa riskini art rabilece ini gösterse de, hayvan
deneyleri ve in vitro çal malar PCa geli iminde ve yay lma-
s nda de i ik tip ya asitlerinin ters etkisi oldu unu göster-
mektedir.(83) Eicosapentaenoic asit (EPA, n-3) ve docosahe-
xaenoic asit (DHA, n-3) gibi uzun zincirli n-3 poliansatüre ya
asitleri (PUFAs) kanser olu umunu suprese ederken (81),
linoleik asit (n-6) ve ara idonik asit (n-6) içeren, n-6 ya asit-
leri kanser olu umunu desteklemektedir.(84) Bu nedenle n-3
ya asidinin al m ndan ziyade n-3/n-6 ya asidi oran daha
önem kazanmaktad r.(84) Gözleme dayal az say da çal -
mada, n-3 PUFA -linolenik asidin (ALA) yüksek al n m n n
PCa riskini artt rd
bulunmu tur ve karsinojenik etkide
olas mekanizma olarak 5 -redüktaz ve ya asit oksidasyo-
nunda serbest radikal olu umu ile etkile imini ortaya koy-
mu tur.(85, 86)
Ya , PCa riskini baz mekanizmalarla artt rabilmektedir.
lk olarak, ya n androjen düzeyini de i tirebilece ine dair
kan t bulunmaktad r.(87) Baz çal malarda daha az ya
tüketen hastalar n (total kalori al n m normal düzeyde tuta-
rak) daha az testosteron düzeyine sahip oldu u bulunmu -
tur.(88, 89) kinci olarak ya , serbest radikal kayna olabil-
mektedir.(79) Üçüncü olarak, pro-enflamatuar ya asidi
metabolitleri karsinojenik olabilmektedir. Örne in, ara ido-
nik asit, in vitro olarak PCa hücrelerinin büyümesine yol
açabilen bir -6 çoklu doymam ya asididir.(90)
K rm z et, en güçlü pozitif birlikteli i gösteren besindir
ve çoklu doymam linolenik asit PCa riski gösteren tek ya
asidi olarak bulunmu tur. Hayvansal ya tüketimi (et ve süt
ürünleri) ile PCa ili kisi, yap lan birkaç çal ma ile desteklen-
mi tir.(91-93)
Her ne kadar birçok çal mada PCa ile ya tüketimi ara-
s nda bir ili ki bulunsa da, bu ili ki üzerinde henüz bir görü
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
180
birli i bulunmamaktad r.(94) Diyetle PCa aras ndaki ili kiyi
inceleyen çal malardaki bulgular n tutars zl
birçok nede-
ne ba l d r. Örne in, vaka kontrollü çal malarda diyetsel
al kanl klar, hastalar n sorgulanmas na dayanmaktad r.
Prostat kanserli hastalar, yüksek ya tüketmelerinin kanse-
re yol açt
alg lamas yla ön yarg l davranarak yan lt c
olabilirler. Ayn zamanda k sa bir dönemi içeren hat rlama-
lar, uzun süreli beslenme al kanl klar n göstermeyebilir.
Ço u çal ma, kontrol gruplar n n kötü seçilmesi ve dü ük
say da örnekle nedeniyle yetersiz kalmaktad r.(95)
Her ne kadar birçok epidemiyolojik ve biyolojik çal ma
yüksek ya tüketiminin PCa aç s ndan risk oldu u hipotezi-
ni desteklese de, bunu tam olarak kan tlamak için ek epide-
miyolojik çal malara ihtiyaç duyulmaktad r.(96)
Kaynaklar
1.
Clinton SK, Giovannucci E. Diet, nutrition and prostate cancer.
Annu Rev Nutr 1998:18;413-40.
2.
Steinmetz KA and Potter JD. Vegetables, fruit and cancer. II.
Mechanisms. Cancer Causes Control 1991:2;427-42.
3. Donkena KV, Karnes RJ, Young CY. Vitamins and prostate
cancer risk. Molecules 2010:15;1762-83.
4.
Clinton SK. Lycopene: chemistry, biology, and implications for
human health and disease. Nutr Rev 1998:56;35-51.
5.
Agarwal A, Shen H, Agarwal S, Rao AV. Lycopene content of
tomato products: Its stability, bioavailability and invivo antioxi-
dant properties. J Med Food 2001:4;9-15.
6. Hwang ES and Bowen PE. Effects of lycopene and tomato
paste extracts on DNA and lipid oxidation in LNCaP human
prostate cancer cells. Biofactors 2005:23;97-105.
7. Huang HY, Alberg AJ, Norkus EP, Hoffman SC, Comstock
GW, Helzlsouer KJ. Prospective study of antioxidant micronut-
rients in the blood and the risk of developing prostate cancer.
Am J Epidemiol 2003:157;335-44.
8.
Pool-Zobel BL, Bub A, Müller H, Wollowski I, Rechkemmer G.
Consumption of vegetables reduces genetic damage in hu-
mans: first results of a human intervention trial with carotenoid-
rich foods. Carcinogenesis 1997:18;1847-50.
9.
Cooper DA, Webb DR, Peters JC. Evaluation of the potential
for olestra to affect the availability of dietary phytochemicals.
J Nutr 1997:127;1699-709.
10. Gartner C, Stahl W, Sies H. Lycopene is more bioavailable
from tomato paste than from fresh tomatoes. Am J Clin Nutr
1997:66;116-22
11. Giovannucci E. Tomato products, lycopene and prosta-
te cancer: a review of the epidemiological literatüre. J Nutr
2005:135;2030-1.
12. Giovannucci E, Ascherio A, Rimm EB, Stampfer MJ, Colditz
GA, Willett WC. ntake of carotenoids and retinol in relation to
risk of prostate cancer. J Natl Cancer Inst 1995:87;1767-76.
13. Freeman VL, Meydani M, Yong S, Pyle J, Wan Y, Arvizu-
Durazo R et al. Prostatic levels of tocopherols,carotenoids and
retinol in relation to plasma levels and self-reported usual die-
tary intake. Am J Epidemiol 2000:151;109-18.
14. Norrish AE, Jackson RT, Sharpe SJ, Skeaff CM. Prostate can-
cer and dietary carotenoids. Am J Epidemiol 2000:151;119-23.
15. Ohno Y, Yoshida O, Oishi K, Okada K, Yamabe H, Schroeder
FH. Dietary beta-carotene and cancer of the prostate: a case
control study in Kyoto, Japan. Cancer Res 1988:48;1331-6.
16. Hsing AW, McLaughlin JK, Schuman LM, Bjelke E, Gridley
G, Wacholder S. Diet, tobacco use and fatal prostate cancer:
results from the Lutheran Brotherhood Cohort Study. Cancer
Res 1990:50;6836-40.
17. La Vecchia C, Negri E, D’Avanzo B, Franceschi S, Boyle P.
Dairy products and the risk of prostatic cancer. Oncology
1991:48;406-10.
18. Le Marchand L, Hankin JH, Kolonel LN, Wilkens LR. Vegetable
and fruit consumption in relation to prostate cancer risk in Ha-
waii: a reevaluation of the effect of dietary beta-carotene. Am
J Epidemiol 1991:133;215-9.
19. Ross RK, Shimizu H, Paganini-Hill A, Honda G, Henderson BE.
Case-control studies of prostate cancer in blacks and whites
in Southern California. J Natl Cancer Inst 1987:78;869-74.
20. Key TJ, Silcocks PB, Davey GK, Appleby PN, Bishop DT.
A case-control study of diet and prostate cancer. Br J Cancer
1997:76;678-87.
21. Kolonel LN, Hinds MW, Nomura AM, Hankin JH, Lee J. Relati-
onship of dietary vitamin A and ascorbic acid intake to the risk
for cancers of the lung, bladder and prostate in Hawaii. Natl
Cancer Inst Monogr 1985:69;137-42.
22. Kolonel LN, Hankin JH, Yoshizawa CN. Vitamin A and pros-
tate cancer in elderly men: enhancement of risk. Cancer Res
1987:47;2982-5.
23. Oishi K, Okada K, Yoshida O, Yamabe H, Ohno Y, Hayes RB
et al. A case-control study of prostatic cancer with reference
to dietary habits. Prostate 1988:12;179-90.
24. Mettlin C, Selenskas S, Natarajan N, Huben R. Beta-carotene
and animal fats and their relationship to prostate cancer risk.
A case-control study. Cancer 1989:64:605-12.
25. West DW, Slattery ML, Robison LM, French TK, Mahoney AW.
Adult dietary intake and prostate cancer risk in Utah: a case-
control study with special emphasis on aggressive tumors.
Cancer Causes Control 1991:2;85-94.
26. Rohan TE, Howe GR, Friedenreich CM, Jain M, Miller AB. Die-
tary fiber, vitamins A, C, E and risk of breast cancer: a cohort
study. Cancer Causes Control 1993:4;29-37.
27. Andersson SO, Wolk A, Bergström R, Giovannucci E, Lindgren
C, Baron J et al. Energy, nutrient intake and prostate cancer
risk: a population based case-control study in Sweden. Int
J Cancer 1996:68;716-22.
28. Daviglus ML, Dyer AR, Persky V, Chavez N, Drum M, Goldberg
J et al. Dietary beta-carotene, vitaminC and risk of prostate
cancer: results from the Western Electric Study. Epidemiology
1996:7;472-7.
29. Ghadirian P, Lacroix A, Maisonneuve P, Perret C, Drouin G,
Perrault JP et al. Nutritional factors and prostate cancer: a
case-control study of French, Canadians in Montreal, Canada.
Cancer Causes Control 1996:7;428-36.
30. Meyer F, Bairati I, Fradet Y, Moore L. Dietary energy and nut-
rients in relation to preclinical prostate cancer. Nutr Cancer
1997:29;120-6.
31. Tzonou A, Signorello LB, Lagiou P, Wuu J, Trichopoulos D,
Trichopoulou A. Diet and cancer of the prostate: a case-
control study in Greece. Int J Cancer 1999:80;704-8.
32. Kirsh VA, Mayne ST, Peters U, Chatterjee N, Leitzmann MF,
Dixon LB et al. A prospective study of lycopene and tomato
product intake and risk of prostate cancer. Cancer Epidemiol
Biomarkers Prev 2006:15;92-8.
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
181
33. Shi J, Le Maguer M. Lycopene in tomatoes: chemical and
physical properties affected by food processing. Crit Rev
Food Sci Nutr 2000:40;1-42.
34. Stahl W, Sies H. Uptake of lycopene and its geometrical iso-
mers is greater from heat-processed than from unprocessed
tomato juice in humans. J Nutr 1992:122;2161-6.
35. Clinton SK, Emenhiser C, Schwartz SJ, Bostwick DG, Williams
AW, Moore BJ et al. Cis-trans lycopene isomers, carotenoids
and retinol in the human prostate. Cancer Epidemiol Biomar-
kers Prev 1996:5;823-33.
36. Boileau TW, Liao Z, Kim S, Lemeshow S, Erdman JW Jr, Clin-
ton SK. Prostate carcinogenesis in N-methyl-N-Nitrosourea
(NMU) testosterone-treated rats fed tomato powder, lycopene
or energy-restricted diets. J Natl Cancer Inst 2003:95;1578-86.
37. Bowen P, Chen L, Stacewicz-Sapuntzakis M, Duncan C, Sha-
rifi R, Ghosh L. Tomato sauce supplementation and prostate
cancer: lycopene accumulation and modulation of biomarkers
of carcinogenesis. Exp Biol Med 2002:227;886-93.
38. Rao AV, Fleshner N, Agarwal S. Serum and tissue lycopene
as biomarkers of oxidation in prostate cancer patient: a case-
control study. Nutr Cancer 1999:33;159-64.
39. Ingraham BA, Bragdon B, Nohe A. Molecular basis of the
potential of vitamin D to prevent cancer. Curr Med Res Opin
2008:24;139-49.
40. Gupta D, Lammersfeld CA, Trukova K, Lis CG. Vitamin D and
prostate cancer risk: a review of the epidemiological literature.
Prostate Cancer Prostatic Dis 2009:12;215-26.
41. Rohan JN, Weigel NL. 1Alpha,25-dihydroxvitamin D3 redu-
ces c-Myc expression, inhibiting proliferation and causing G1
accumulation in C4-2 prostate cancer cells. Endocrinology
2009:150;2046-54.
42. Gocek E, Studzinski GP. Vitamin D and differentiation in can-
cer. Crit Rev Clin Lab Sci 2009:46;190-209.
43. Garland CF, Garland FC. Do sunlight and vitamin D reduce the
likelihood of colon cancer? Int J Epidemiol 1980:9;227-31.
44. Schwartz GG, Hulka BS. Is vitamin D deficiency a risk factor for
prostate cancer? (Hypothesis). Anticancer Res 1990:10;1307-11.
45. Mucci LA, Spiegelman D. Vitamin D and Prostate cancer risk-a
less sunny outlook? J Natl Cancer Inst 2008:100;759-61.
46. Rhee HV, Coebergh JW, Vries ED. Sunlight, vitamin D and the
prevention of cancer: a systematic review of epidemiological
studies. Eur J Cancer Prev 2009:Aug 26; (Epub ahead of print).
47. John EM, Schwartz GG, Koo J, Van Den Berg D, Ingles SA. Sun
exposure, vitamin D receptor gene polymorphisms and risk of
advanced prostate cancer. Cancer Res 2005:65;5470-9.
48. Gilbert R, Metcalfe C, Oliver SE, Whiteman DC, Bain C,
Ness A et al. Life course sun exposure and risk of prosta-
te cancer:population-based nested case-control study and
meta-analysis. Int J Cancer 2009:125;1414-23.
49. John EM, Koo J, Schwartz GG. Sun exposure and prostate
cancer risk: evidence for a protective effect of early-life expo-
sure. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2007:16;1283-6.
50. Schwartz GG, Hanchette CL. UV, latidude and spatial trends in
prostate cancer mortality: all sunlighjt is not the same (United
States). Cancer Causes Control 2006:17;1091-101.
51. Trump DL, Chadha MK, Sunga AY, Fakih MG, Ashraf U, Silli-
man CG et al. Vitamin D deficiency and insufficiency among
patients with prostate cancer. BJU Int 2009:Apr 4;(Epub ahead
of print).
52. Travis RC, Crowe FL, Allen NE, Appleby PN, Roddam AW,
Tjønneland A. Serum vitamin D and risk of prostate cancer in a
case-control analysis nested within the European Prospective
Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC). Am J Epidemiol
2009:169;1223-32.
53. Ahn J, Peters U, Albanes D, Purdue MP, Abnet CC, Chat-
terjee N et al. Serum vitamin D concentration and prostate
cancer risk: a nested case-control study. J Natl Cancer Inst
2008:100;796-804.
54. Tseng M, Giri V, Watkins-Bruner D, Giovannucci E. Dairy in-
take and 1,25 dihydroxyvitamin D levels in men at high risk
for prostate cancer. Cancer Causes Control 2009:Jul 4; (Epub
ahead of print).
55. Park SY, Murphy SP, Wilkens LR, Stram DO, Henderson BE,
Kolonel LN. Calcium, vitamin D and dairy product intake and
prostate cancer risk: the Multiethnic Cohort Study. Am J Epi-
demiol 2007:166; 1259-69.
56. Ahn J, Albanes D, Berndt SI, Peters U, Chatterjee N, Freedman
ND et al. Vitamin D related genes, serum vitamin D concentrati-
ons and prostate cancer risk. Carcinogenesis 2009:30;769-76.
57. McCullough ML, Bostick RM, Mayo TL. vitamin D gene path-
way polymorphisms and risk of colorectal, breast and prostate
cancer. Annu Rev Nutr 2009:29;111-32.
58. Holt SK, Kwon EM, Peters U, Ostrander EA, Stanford JL. Vita-
min D pathway gene variants and prostate cancer risk. Cancer
Epidemiol Biomarkers Prev 2009:18;1929-33.
59. Chen L, Davey Smith G, Evans DM, Cox A, Lawlor DA, Do-
novan J et al. Genetic variants in the vitamin D receptor are
associated with advanced prostate cancer at diagnosis: fin-
dings from the prostate testing for cancer and traetment study
and a systematic review. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev
2009:18;2874-81.
60. Chan JM, Giovannucci EL. Dairy products calcium and vitamin
D and risk of prostate cancer. Epidemiol Rev 2001:23;87-92.
61. Lips P. Vitamin D physiology. Prog Biophys MolBiol 2006:92;4-8.
62. Li H, Stampfer MJ, Hollis JB, Mucci LA, Gaziano JM, Hunter
D et al. A prospective study of plasma vitamin D metabolites,
vitamin D receptor polymorphisims and prostate cancer. PLoS
Med 2007:4;103.
63. Platz EA, Leitzmann MF, Hollis BW, Willett WC, Giovannuc-
ci E. Plasma 1,25 dihydrox and 25 hydroxyvitamin D and
subsequent risk of prostate cancer. Cancer Causes Control
2004:15;255-65.
64. Riboli E, Hunt KJ, Slimani N, Ferrari P, Norat T, Fahey M et al.
European prospective investigation into cancer and nutrition
(EPIC): study populations and data collection. Public Health
Nutr 2002:5;1113-24.
65. Braun MM, Helzlsouer KJ, Hollis BW, Comstock GW. Pros-
tate cancer and prediagnostic levels of serum vitamin D me-
tabolites (Maryland, United States). Cancer Causes Control
1995:6;235-9.
66. Corder EH, Guess HA, Hulka BS, Friedman GD, Sadler M, Voll-
mer RT et al. Vitamin D and prostate cancer: a prediagnostic
study with stored sera. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev
1993:2;467-72.
67. Ahonen MH, Tenkanen L, Teppo L, Hakama M, Tuohimaa P.
Prostate cancer risk and prediagnostic serum 25- hydroxyvita-
min D levels (Finland). Cancer Causes Control 2000:11;847-52.
Turk Urol Sem 2010; 1: 177-82
182
68. Jacobs ET, Giuliano AR, Martínez ME, Hollis BW, Reid ME,
Marshall JR. Plasma levels of 25 hydroxyvitamin D, 1,25 dihy-
droxyvitamin D and the risk of prostate cancer. J Steroid Bioc-
hem Mol Biol 2004:89-90;533-7.
69. Nomura AM, Stemmermann GN, Lee J, Kolonel LN, Chen TC,
Turner A et al. Serum Vit-D metabolite levels and the subse-
quent development of prostate cancer (Hawaii, United States).
Cancer Causes Control 1998:9;425-32.
70. Gross C, Stamey T, Hancock S, Feldman D. Treatment of early
recurrent prostate cancer with 1,25 dihydroxyvitamin D3 (Cal-
citriol). J Urol 1998:159;2035-9.
71. Blutt SE, Polek TC, Stewart LV, Kattan MW, Weigel NL. A cal-
citriol analogue, EB 1089, inhibits the growth of LNCaP tumors
in nude mice. Cancer Res 2000:60;779-82.
72. Flanagan JN, Zheng S, Chiang KC, Kittaka A, Sakaki T, Na-
kabayashi S et al. Evaluation of 19-nor-2 alpha-(3-hydroxy
propyl)-1 alpha, 25-dihydroxyvitamin D3 as a therapeutic
agent for androgen dependent prostate cancer. Anticancer
Res 2009:29;2347-53.
73. Trump DL, Muindi J, Fakih M, Yu WD, Johnson CS. Vitamin D
compounds: clinical development as cancer therapy and pre-
vention agents. Anticancer Res 2006:26;2551-6.
74. Flaig TW, Barqawi A, Miller G, Kane M, Zeng C, Crawford ED
et al. A phase II trial of dexamethasone, vitamin D and car-
boplatin in patients with hormone-refractory prostate cancer.
Cancer 2006:107;266-74.
75. Chan JS, Beer TM, Quinn DI, Pinski JK, Garzotto M, Sokoloff
M et al. A phase II study of high dose calcitriol combined with
mitoxantrone and prednisone for androgen independent pros-
tate cancer. BJU Int 2008:102;1601-6.
76. Srinivas S, Feldman D. A phase II trial of calcitriol and naproxen
in recurrent prostate cancer. Anticancer Res 2009:29;3605-10.
77. Henner WD, Beer TM. A new formulation of calcitriol (DN-101)
for high dose pulse administration in prostate cancer therapy.
Rev Urol 2003:5;38-44.
78. Berruti A, Tucci M, Mosca A, Ardine M, Poggio M, Saini A et
al. Could the efficacy of docetaxel in prostate cancer patients
be potentiated by concomitant hige-dose calcitriol administra-
tion? bJ Clin Oncol 2008:26;1900-1.
79. Kolonel LN, Nomura AM, Cooney RV. Dietary fat and prostate
cancer: current status. J Natl Cancer Inst 1999:91;414-28.
80. Fleshner N, Bagnell PS, Klotz L, Venkateswaran V. Dietary fat
and prostate cancer. J Urol 2004:171;19-24.
81. Clinton SK, Palmer SS, Spriggs CE, Visek WJ. Growth of du-
ning transplantable prostate adenocarcinomas in rats fed diets
with various fat contents. J Nutr 1988:118;908-14.
82. Aronson WJ, Tymchuk CN, Elashoff RM, McBride WH, McLe-
an C, Wang H et al. Decreased growth of human prostate
LNCaP tumors in SCID mice fed a low-fat, soy protein diet
with isoflavones. Nutr Cancer 1999:35;130-6.
83. Larsson SC, Kumlin M, Ingelman-Sundberg M, Wolk A. Dietary
long-chain n-3 fatty acids fort he prevention of cancer : a revi-
ew of potential mechanisms. Am J Clin Nutr 2004:79;935-45.
84. Rose DP. Effects of dietary fatty acids on breast and prostate
cancer: evidence from in vitro experiments and animal studies.
Am J Clin Nutr 1997:66;1513-22.
85. Ramon JM, Bou R, Romea S, Alkiza ME, Jacas M, Ribes J et
al. Dietary fat intake and prostate cancer risk: a case-control
study in spain. Cancer Causes Control 2000:11;679-85.
86. Leitzmann MF, Stampfer MJ, Michaud DS, Augustsson K,
Colditz GC, Willett WC et al. Dietary intake of n-3 and n-6
fatty acids and the risk of prostate cancer. Am J Clin Nutr
2004:80;204-16.
87. Hill P, Wynder EL, Garbaczewski L, Garnes H, Walker AR. Diet
and urinary steroids in black and white North American men
and black South African men. Cancer Res 1979:39;5101-5.
88. Hamalainen E, Adlercreutz H, Puska P, Pietinen P. Diet and
serum sex hormones in healthy men. J Steroid Biochem
1984:20;459-64.
89. Rosenthal MA, Taneja S, Bosland MC. Phytoestrogens
and prostate cancer: possible preventive role. Med J Aust
1998:168;467.
90. Ghosh J, Myers CE. Central role of arachidonate 5-lipoxyge-
nase in the regulation of cell growth and apoptosis in human
prostate cancer cells. Adv Exp Med Biol 1999:469;577-82.
91. Snowdon DA, Phillips RL, Choi W. Diet, obesity and risk of
fatal prostate cancer. Am J Epidemiol 1984:120;244-50.
92. Mills PK, Beeson WL, Phillips RL, Fraser GE. Cohort study of
diet, lifestyle and prostate cancer in adventist men. Cancer
1989:64;598-604.
93. Le Marchand L, Kolonel LN, Wilkens LR, Myers BC, Hirohata
T. Animal fat consumption and prostate cancer: a prospective
study in Hawaii. Epidemiology 1994:5;276-82.
94. Park SY, Wilkens LR, Henning SM, Le Marchand L, Gao K,
Goodman MT et al. Circulating fatty acids and prostate can-
cer risk in a nested case-control study: the multiethnic cohort.
Cancer Causes Control 2009:20;211-23.
95. Dennis LK, Snetselaar LG, Smith BJ, Stewart RE, Robbins ME.
Problems with the assessment of dietary fat in prostate cancer
studies. Am J Epidemiol 2004:160;436-44.
96. Aronson WJ, Barnard RJ, Freedland SJ, Henning S, Elashoff D,
Jardack PM et al. Growth inhibitory effect of low fat diet on
prostate cancer cells: results of a prospective, randomized
dietary intervention trial in men with prostate cancer. J Urol
2010:183;345-50.
Dostları ilə paylaş: |