TüRKİye büYÜk millet mecliSİ

Grafik 43.E. KOMİSYON’DA GÖREVLENDİRİLEN UZMANLAR LİSTESİ

Komisyon’da görevlendirilecek uzmanların Komisyon’un çalışma alanının en az bir bölümünde ihtisas sahibi, işini çok iyi bilen kişiler olmaları gözetilmiştir. Üç Komisyon uzmanıyla beraber 15’si tam zamanlı, 13’ü yarı zamanlı ve 7’si belirli iş günü ile sınırlı olmak üzere toplam 33 uzman Komisyon’da görevlendirilmiştir.

Tablo E 1: Komisyon’da Görevlendirilen Tam Zamanlı Uzmanların Listesi

Tablo E 2: Komisyon’da Görevlendirilen Yarı Zamanlı Uzmanların Listesi

Grafik 44.F. KOMİSYONA SUNULAN ÖNERGELER, RAPORLAR VE BELGELER

AİLE BÜTÜNLÜĞÜNÜ OLUMSUZ ETKİLEYEN UNSURLAR İLE BOŞANMA OLAYLARININ ARAŞTIRILMASI VE AİLE KURUMUNUN GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLERİN BELİRLENMESİ AMACIYLA KURULAN MECLİS ARAŞTIRMASI KOMİSYONU RAPORU

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE'DE AİLE YAPISI

1. HUKUKSAL VE SOSYOLOJİK AÇIDAN AİLE KAVRAMI VE ÖNEMİ

Grafik 45.1.1.1. Aile Kavramı

Mahiyeti ve yapısı bakımından zamanla büyük değişikliklere uğramış olan aile kavramının ifade ettiği anlam, çeşitli zamanlarda ve çeşitli toplumlarda farklı olmuştur. Eski devirlere ve toplumlara gidildiğinde aile kavramının kapsamının çok daha geniş olduğu; günümüzde ise, ailenin geçmişe nispeten daha dar kapsamda ele alındığı görülmektedir. Siyasal ve ekonomik hayatın zamanla gelişmesi yapısı ve kapsamı itibariyle aile tanımının değişmesine sebep olmuştur.

Aile soy ve kanbağı olan bireyler arasında kuşaklar boyu süren bir etkileşim ağıdır. Aile, bireyler arası kuşaklar boyu süren bir etkileşim ile oluşur; birey, sosyal varlık olma özelliğini bu yakın insan ilişkileri içinde kazanır. Aile, bu etkileşim sebebiyle evrensel ve dolayısiyle toplumun en temel kurumlarından biridir. Ailenin kuşaklar boyu süren bir etkileşim ağı olması sebebiyle aile kurum olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda insanın varlığını korunma, beslenme, barınma, üreme gibi temel içgüdüsel ihtiyaçlarını bireyin hayatı ile sınırlandırmadan kuşaklar boyu karşılaması ve bu ihtiyaçlara ilişkin oluşan anlam kodları/değerler ve davranış normlarının kuşaktan kuşağa aktarılması ailenin kurumsallaşmış olması anlamına gelmektedir. Ancak, aileyi sadece kurum olarak düşünmek insan faktörünün gözden kaçmasına yol açabilir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken temel husus, aile ve birey, birbirinin karşıtı olan iki parça değil, bir bütünün birbirini tamamlayan iki farklı görünümü olduğunu farketmektir.

Bir toplumda tüm sosyolojik kategorileri kuşatan ana kültürün çatısı altında farklı alt kültürlerin varlığı kaçınılmazdır. Alt kültürlere bağlı olarak aile kavramını farklı şekillerde ele almak mümkündür. Hatta ailenin tipine, aile bireylerinin dünya görüşüne, yaşam tarzına göre ailedeki haklar ve sorumluluklar dengesi değişebilmektedir. Bir ailede önemli olan hak-görev dengesinin kurulmuş olmasıdır. Yaşam tarzı ne olursa olsun aile bireyleri arasında haklar-sorumluluklar dengesini kurabilmiş aile, sağlıklı aile demektir. “Haklar bana, görevler sana” anlayışının cari olduğu bir ortamda, hangi yaşam tarzına sahip olursa olsun sağlıklı bir aileden söz edilemez. Aile açık bir sistemdir ve tüm canlı sistemler gibi bozulmaya yatkın bir yapıdır. Ancak önemli olan husus her gerilim veya çatışmadan sonra dengenin tekrar kurulabilmesidir.

Güçlü aile ise, ailede ortaya çıkan sorunları çözmek amacı ile aile bireyleri arasında dayanışmanın sağlandığı bir etkileşim ağıdır. Güçlü aile; ister aile bireylerinden kaynaklı olsun, ister dış faktörlerden kaynaklanmış olsun, kaynağına bakılmaksızın aileyi ilgilendiren sorunları çözmek için, aile bireyleri arasında işbirliği, gerilim, çatışma, rekabet, uyum gibi etkileşimlerle bir güç birliğinin oluştuğu, sorun çözme sürecinde dayanışmanın sağlandığı ailedir.

Sağlıklı aile ve güçlü aile yapısı, belirli aile tipi ve yaşam tarzı ile sınırlandırılamaz. Bazen ölüm veya boşanma ile dağılmış ya da bir eksik ailenin aynı çatı altında yaşayan bireyleri hak-sorumluluk dengesini gözetmek ve zor zamanlarda birbirine destek olmak bakımından bir başka aileden daha sağlıklı ve güçlü aile hayatı yaşıyor olabilir. Aile kurumunun güçlendirilmesini sağlayan ve aile bütünlüğünü olumsuz etkileyen önlemler çekirdek aile, geniş aile, tek ebeveynli vb tüm aile tiplerini kapsar.tüm aile tiplerini kapsar.

Sağlıklı aile sağlıklı toplum demektir; zira birey, hak-görev dengesini kurmayı ailede yaşayarak öğrenecek ve toplum hayatı içinde gerçekleştirecektir. Güçlü aile güçlü toplum demektir; zira birey, dayanışma sürecini yaşamayı aile de öğrenecek ve toplum içinde gerçekleştirecektir. Sağlıklı ve güçlü aile sürekli uyumun yaşandığı bir etkileşim ağı gibi görülmemelidir. Bu sosyal dünyanın gerçeklerine aykırıdır. İnsan etkileşimlerinde rekabet, işbirliği, çatışma, dayanışma gibi çeşitli etkileşim tipleri dinamik bir şekilde yaşanır.

Aile içi rollerin hak-sorumluluk dengesini koruyacak biçimde yaşandığı sağlıklı bir aile kadar aile bireylerinden biri veya hepsi bir problemle karşılaştığında ailenin kenetlenerek birbirine destek olduğu güçlü aile birey ve toplumun sigortasıdır. Bu nedenle ailenin olumsuzluklardan korunması ve güçlendirilmesi hayatta sağlam adımlar atan bireylerin çoğalması ve güçlü toplum demektir.

Toplumdaki en yakın temasta ve uzun süreli etkileşim ağı olarak ailede, çeşitli sorunların yaşanılması kaçınılmazdır. Önemli olan bu sorunların çözümü için eğitim başta olmak üzere tüm sosyal kurumları harekete geçirecek idari ve hukuki politikaların belirlenmesi ve işletilmesidir.

Grafik 46.1.1.2. Ailenin Önemi

Aile, birey ve toplum arasındaki köprüdür. Toplum, aile dediğimiz en küçük sosyal ünitelerin bir araya gelmesinden oluşan insan topluluğudur. Mahiyeti ve yapısı bakımından zamanla büyük değişikliklere uğramış olan aile, tarihin ilk devirlerine uzanan oldukça eski bir kurumdur.

Günümüzün modern toplumsal hayatında ailenin önemi herkes tarafından bilinmekte ve itirazsız kabul edilmektedir. Nitekim sık sık duyduğumuz hatta bizzat kullanmakta olduğumuz aile terbiyesi, aile şerefi, aile görgüsü, aile geleneği gibi deyimler, ailenin toplum içerisindeki işlevini ve önemini belirtmektedir. Toplumun sağlıklı biçimde gelişebilmesi, ilişkilerin huzur, barış ve güvenlik içinde yürüyebilmesi, ancak aile kurumunun sağlam temellere oturtulması ve özlenen ideal bir hukuki düzenlemeye kavuşturulmasıyla mümkün olabilir. Nitekim, Türk kanun koyucusu da aile kurumuna verdiği önemi, Anayasamıza aile ile ilgili bir kural koymak suretiyle en açık şekilde göstermiştir. Şöyle ki; “Aile Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulamasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar” (Any. m.41). Ayrıca, “Herkes … aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz” (Any. m.20), hükmü de yasa koyucunun aile kurumuna verdiği önemin göstergesidir.