www.cafarcabbarli.org
4
getdiyini sormuram. Xalid, baxsana, Ulduz nərədədir? (Xalid gedir.) Nə etməli? Hər şey bir
qorxu yaradır. Diriliyimizə böylə, hər dəqiqəsi bir əzab, hər əzabı bir sevinc, hər sevinci bir göz
yaşı. Əcəba, Ulduz nərəyə getmiş olsun? Görüm nə oldu. (Çıxarkən Xalid girir.) Nə oldu? Xalid,
gördünmü?
X a l i d. Xayır, əfəndim. Əbdürrəhman ilə getdiyini deyirlər.
R a m i z. Ehtimal ki, mənim gec gəlməmdən narahat olub, məni axtarmağa getmiş. Yazıq
Ulduz! Doğrudan da mənim ona çox yazığım gəlir. Hələ dünən ana qoynundan ayrılan bu
qızcığaz, bu dağlar, qayalar arasında yaşayır, daimi bir əzab, qorxu, təhlükə içində çarpışır,
inciyir. Onun bu halını görəndə, mənim ciyərim parçalanır. Fəqət nə etməli? Ox, İzzət paşa,
İzzət paşa! Məni də bədbəxt edib, dağlara, daşlara saldm, öz qızını da! Ah, hələ də Ulduz
gəlmədi. Ürəyim darıxır. Başma bir şey gələcəyindən qorxuram. Xalid, yorğun olsan da bir gör
yoldaşlardan kim varsa, birini onları axtarmağa göndər. Zəhmət də olursa, amma...
X a l i d. Xoşdur, əfəndim! (Gedir.)
R a m i z. Yazıq Ulduzun mənim üçün bu qədər inciməsi məni sıxır. Saraylarda prinslər həsrət
ikən o, bu quldur adi daşıyan xarabaya gəlmiş, quldur adlanan bir kütlə ilə yaşayır. Ox, quldur!
Bu çirkin ad mənim vicdanımı didir, parçalayır. Mən dünən kim idim? Açıq alınlı bir əsgər! Bu
gün kiməm? Qaraüzlü bir quldur! Nə qədər də çirkin bir ad! Nə qədər məzlumlara kömək
edirəm, zalımları sıxıram, zənginlərdən alib, yoxsullara verirəm, yalnız Ulduzumun xatiri üçün
bu mağarada qalıramsa da bu mənfur adın üzərimdə olduğunu düşünəndə varlığım inləyir,
müəzzəb olur. (Xalid girir.)
X a l i d. Göndərdim, əfəndim! Doğrumudur deyirdilər, harayasa getmək istəyirmişsiniz?
R a m i z. Xalid, bu mənfur quldur adını üzərimdə gəzdirə bilmirəm!
X a l i d. Biz ki, həmişə məzlumlara kömək edirik. Qoyun nə deyəcəklərsə desinlər.
R a m i z. Əməlimizə baxan varmı? İnsanlara mələklər qədər məhəbbət, peyğəmbər qədər
yaxşılıq edirsən, yenə bizə quldur deyirlər. Namuslu bir adama bir dəfə quldur dedilərmi -
həmişəlik vicdan əzabına düşməsi üçün yetər. Nə etməli, hara getməli? Ah, İzzət paşa, İzzət
paşa! Əcəba, bu Ulduz niyə gəlib çıxmadı? Yoxsa yazığı tutdular? Aman Allah, bağrım çatladı!
Ardınca gedəcəyəm!
H a r i s (girir). Ya əmir! Bir neçə kəlmə sizinlə xəlvəti danışmaq istəyirəm.
R a m i z. Söyləyiniz! Nə işdir? Mənim ki, Xaliddən, bəlkə yoldaşlarımızın heç birindən gizli bir
işim yoxdur.
H a r i s. Ya əmir, sözlərim son dərəcə gizlidir.
X a l i d. Əfəndim, mən onsuz da yoruldum. Müsaidə vərərsiniz, gedərəm.
R a m i z. Çoxgözəl, hələlik! (Xalid gedir.) Söyləyiniz, yoxsa Ulduzdan bir xəbər gətirdiniz?
H a r i s. Doğru zənn etdiniz, Ulduzdan!
R a m i z. O yazıq Ulduz tutulmuşmu? Yox, yox, bu saat bütün İstanbulu alt-üst edib ya Ulduzu
xilas edərəm, ya özümü öldürərəm. Söyləyiniz! Ulduz nərədə?
H a r i s. Ya əmir, söyləyəcəyəm. Ulduzun tutulması, ya bədbəxt olmasi haqqında deyil... Sizin...
Sizin... (Susur.)
R a m i z. Söyləyiniz? Söyləyiniz, nə olmuş? Bağrım çatladı!
H a r i s. Ya əmir, siz bilirsiniz ki, mən ərəbəm. Bilirsiniz ki, ərəblər öz əmirlərini nə qədər
sevirlər. Xüsusən, sizin kimi mərhəmətli bir əmiri! Əlavə, bir neçə aydır mən sizinlə çörək
www.cafarcabbarli.org
5
yedim. Yoldaş oldum. Deyəcəyim söz sizin üçün arzu olunmayan və mənə qəzəbinizi tutdura
biləcək bir söz isə də, sizə olan məhəbbətim və yoldaşlıq vəzifəm məni açıq söyləməyə məcbur
edir.
R a m i z. Nəhayət, söyləyəcəkmisiniz? Və ya məni əzab və intizar altında öldürmək istəyirsiniz?
H a r i s. Ya əmir! Ulduz... (İblisanə bir səslə geri çəkilir və cəsarət etmirmiş kimi susur.)
R a m i z. Nə olmuş? Ulduz vurulmuşmu?
H a r i s. Xayır!
R a m i z. Tutulmuşmu? Təhlükədəmi?
H a r i s. Ya əmir, xayır!
R a m i z. Büsbütün sərbəstmi?
H a r i s. Əvət, ya əmir!
R a m i z. Şükür, yarəbbi! Nəhayət, söyləyiniz nə olmuş?
H a r i s. Ya əmir, Ulduz... Ox, cəsarət etmirəm, daha doğrusu, sizə əzab vermək istəmirəm.
Bağışlayınız...
R a m i z. Bu nə tərəddüd?! Vallah bir qədər də söyləməsəniz, dəli olacağam.
H a r i s. Söyləməyə cəsarət etmirəm. Qoyun bu söz mənim ürəyimdə qalsın.
R a m i z. Aman Allah, bağrım çatladı. Məni əzab içində öldürməkmi istəyirsən? Nəhayət
söyləsənə, hökm edirəm!
H a r i s. Ya, əmir, Ulduzdan... Ulduzdan əminmisiniz?
R a m i z. Anlamayıram, açıq söyləyiniz. Nə demək istəyirsiniz?
H a r i s. Ya əmir, Ulduz başqasını sevir!
R a m i z. Necə? Ulduz başqasını sevir dedin?!
H a r i s. Əvət, ya əmir! (Ramiz acıqlı.)
R a m i z. Sus, məlun! Yoxsa, bu saat vücudunu dünya üzündən yox edərəm.
H a r i s. Əvət, ya əmir! Həqiqət acı olar! Mən əvvəldən bunu bilir və demək istəmirdim.
R a m i z. Yarəbb! Ulduz da mənə xəyanət edərmi? Of... Ulduz... Ulduz...
H a r i s. Bu acı həqiqət sizi acıqlandıracağını və məni dinləməyəcəyinizi bilirdim. Fəqət mənim
sizə olan məhəbbətimi, bu qara həqiqəti dinləməsəniz də...
R a m i z. Həqiqətmi? Söylə! Söylə! (Üzülür.)
H a r i s (kənara). Özünü itirdi. Sillə bərk tutmuş! Ya əmir! Acıqlanacaqsınız deməyim.
R a m i z (üzgün). Söylə!.. Söylə dinləyirəm!
H a r i s. Ya əmir, Ulduz sizin hərəminiz... Sizin hərəminiz başqasıyla müaşiqə və müailə...
R a m i z (sözünü kəsir). Bəsdir! Allah eşqinə sus, zalım! Mənim həyatımı qırdın, yetər! Ah,
Ulduz! Yolunda çirkin quldur adınnnı üzərimə götürüb, bu vicdan əzabı ilə dağlara-daşlara
düşən, bədbəxt Ramizi... Söylə! Kiminlə?
H a r i s. Əbdürrəhman ilə.
R a m i z. Yarəbb! İkinci zərbə! Göz bəbəyim kimi sevdiyim bir adam! Əbdürrəhman özünü
mənə mələklər kimi məsum, peyğəmbərlər qədər də doğru göstərən bir adam! Əbdürrəhman...
Böylə bir adamın da xəyanətini görəndən sonra, insanlara etibar qalarmı?
H a r i s. Ya əmir, Əbdürrəhman ərəbdir. Mən də ərəbəm. Bilirsiniz ki, ərəblər nə qədər
mütəəssib olar, bir-birini saxlarlar. Görünüz nə qədər sizə məhəbbətim var ki, öz həmcinsimin,
bir ərəbin xəyanətini gizləməyib sizə deyirəm. Mən bu işin qabağını almaq üçün hər ikisi ilə