Toshkent «yangiyo‘l poligraf servis»
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| KO‘ZACHA BILAN TULKI
I Juda qadim zamonda bir yolg‘onchi tulki yashagan ekan. Bir kuni momiqdum katta yo‘lga chiqib, tuproqqa ag‘anay boshlabdi. Tulki tuproqda ag‘anayotganda o‘sha yerga bir karvon yaqinlashibdi. Tulki darhol iniga kirib yashirinib olibdi. Karvon o‘sha yerda tunamoqchi bo‘libdi, yo‘lovchilar tuyalar ustidan og‘ir qoplarni tushirib, olov yoqib ovqat pishirishibdi, choy qaynatishibdi. Tuyalar uzoq yo‘l bosib, ancha holdan toygan ekan, karvonboshi shu yerda uch kun turishlarini aytibdi. Ular ning gapini eshitib tulkini g‘am bosibdi. Shunday qilib, tulki uch kun ovqat yemabdi. To‘rtinchi kuni karvondagilar yo‘lga hozirlik ko‘ra bosh - lashibdi. Shunda kimdir ko‘zachani tushirib yuboribdi. Ko‘zachaning bir bo‘lagi sinib tushibdi. Karvondagilar yaroqsiz idishni tulkining uyasi yaqiniga tashlab ke- tishibdi. 50 Tulki uyasidan endi chiqmoqchi bo‘lgan ekan, birdan shamol turib, singan ko‘zacha g‘uvullay boshlabdi. – Nahotki karvondagilar to‘rtinchi kun ham shu yer- da qolishsa! – deb tulki qo‘rqqanidan iniga chuqurroq joylashibdi. Tulkivoy uzoq chiday olmabdi. – Ochlikdan o‘lgandan ko‘ra, o‘qdan o‘lgan yaxshi - roq, – deb o‘ylabdi u. Inidan chiqib qarasa, karvon yo‘q emish. Hammasiga ko‘zacha aybdorligini ko‘rgan tulki unga baqiribdi: – Senimi, shoshmay tur! Borib qornimni to‘yg‘azib kelay, keyin bir ta’ziringni beraman. Tulki yugurib ov qilgani ketibdi. Yurib-yurib bir bo‘lak go‘sht topib di. Go‘sht uzoqdan mehrigiyoday o‘ziga tortayotgan - mish. Tulki yaqinroq borib qa- rasa, bir narsa borga o‘xshabdi. Ovchilar qopqon qo‘yib ketish - gan ekan. Tulki nima qilishini o‘ylab qolibdi. Qarasa, bo‘ri ke- tayotganmish. – Nimalarni o‘ylayapsan, do‘s- tim tulkijon? – debdi bo‘ri. – Hech narsani o‘ylayotganim yo‘q, – deb javob beribdi tulki. – Salom, do‘stim! – Agar saloming bo‘lmaganida seni yutib yuborar - dim! – deb tishlarini g‘ijirlatibdi bo‘ri. – Meni yutguncha ana u yerdagi go‘shtni yuta qol! Bo‘ri tamshanib, labini yalab: 51 – Nega tayyorgina go‘shtni yemading? – deb so‘- rabdi. – Balki u bemazadir? – Axir go‘sht ham bemaza bo‘ladimi? Shundog‘am yeb qo‘yardim! – Yana nimalarni istaysan? Bu go‘shtni xayolingga ham keltirma, – deb bo‘ri go‘shtga tashlangan ekan, qopqonga tushib qolibdi. Bo‘kirib, tishlarini g‘ijirlatib, qancha harakat qilsa ham chiqa olmabdi. 1. Tulkining inidan chiqmay yotishi sababini izohlang. 2. Tulki qanday hiyla ishlatib bo‘rini qopqonga tushirdi? II Tulki esa go‘shtni bir chekkaga olib borib yeb turib, debdi: – Bo‘rivoy, sen dovyuraksan, lekin ko‘p narsalarni ko‘rmaysan. Bo‘ri boshini xam qilib yordam so‘rabdi: – Qadrdon tulkijon, yordam ber. Meni ozod qilgin. Tulki dumini likillatib: – Yaqinda meni yutib yubormoqchi bo‘lgan sen emasmiding? Yo‘q, azizim, ovchilarni kutib turasan, – deb ketib qolibdi. Tulki iniga kelib, ko‘zachaga tikilibdi. Unga qanday jazo berishni o‘ylab-o‘ylab, oxiri suvga cho‘ktirmoqchi bo‘libdi. Dumiga bog‘lab, ariq bo‘yiga sudrab ketibdi. Ko‘zacha ichiga suv to‘lib, qulqullagan sari tulkining battar jahli chiqibdi: – Jim bo‘l, ey ahmoq! O‘liming yaqinlashsa-yu, sen kulasan! 52 Ko‘zacha qulqullab-qulqullab to‘libdi-da, tulkini ham suvga torta boshlabdi. Shunda tulki yalinib: – Voy, ko‘zacha, azizim! Axir dumimni uzib yu- borasan-ku! Boshqa qilmayman, qo‘yib yubor meni! – debdi. Ko‘zacha bo‘lsa indamay tulkini chuqurroqqa tortib boraveribdi. Tulki ovozining boricha noliy boshlabdi: – Qo‘yib yubor, ko‘zacha, og‘ayni, o‘lyapman! – deb bor kuchi bilan bir silkingan ekan, dumi uzilib ketibdi. Qirg‘oqqa sakrab chiqsa, ro‘parasida bo‘ri paydo bo‘libdi. – Ha, tulkijon! Qo‘lga tushmayman, deb o‘ylagan- dirsan-a? Ammo tulki sira qo‘rqmabdi. – Eh, do‘stim! Axir nega mendan xafa bo‘lasan, nahotki sen taklif qilgan ziyofatdan bosh tortgan bo‘l- sam? – debdi tulki. Bo‘rining battar jahli chiqibdi: – Axir sen meni tuzoqqa ilintirding! Endi dunyoga kelganingga pushaymon bo‘lasan. Tulki bunga ham gap topibdi. – Bo‘ri, og‘ayni, qanaqa xafachilik haqida gapiryapsan? – Endi meni alday olmaysan. Qani, shikastlangan oyog‘imning haqini to‘lagin-chi, – debdi bo‘ri. – Axir tushunsang-chi, bu baxtsizligingga kim aybdor o‘zi? – debdi tulki. – Dumli tulkining o‘zginasi. – Unda bu men emas, – deb ayyor tulki bo‘riga cho‘ltoq dumini ko‘rsatib, qutulib qolibdi. Shu bilan ertak ham tugabdi. 53 1. Tulki bo‘rini qanday qilib aldadi? Ular bir-birlariga qanday so‘zlar bilan murojaat qildilar? 2. «Ayyor tulki» mavzusida bayon yozing. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|