Toshkent Moliya Instituti “soliqlar va soliqqa tortish” fani

Soliq elementlari

• Soliq bazasi - soliq ob’ektining soliq stavkasi qo‘llaniladigan miqdori. Hisoblanadigan soliq miqdori nafaqat soliq stavkalarining miqdoriga, shu bilan birgalikda soliq stavkasi qo‘llaniladigan ob’ektning miqdoriga ham bog‘liq bo‘ladi.

• Soliqqa tortish birligi - bu ob’ektning o‘lchov birligi. Masalan, daromad yoki mol-mulk solig‘ida ob’ektning o‘lchov birligi bo‘lib uning so‘mdagi bahosi ifodalansa, yer solig‘ida o‘lchov birligi bo‘lib kv.m. yoki gektar hisoblanadi

Soliqlarni to‘lash muddatlari. Soliq qonunchiligida har bir soliq turining byudjetga to‘lash muddatlari belgilangan. Soliqni to‘lash muddatlari deganda soliq to‘lovchilarning davlat byudjeti oldida soliq majburiyatlarining bajarish muddati ifodalanadi. Soliqni to‘lash muddatlari o‘z mohiyatiga ko‘ra ikki xil ko‘rinishga ega: avans (bo‘nak) to‘lovlari va haqiqiy daromad olinganidan keyingi to‘lovlar.
Soliqqa tortish usullari uch xil ko‘rinishda amalga oshirilib. Ular quyidagilarga: soliqqa tortishning kadastrli, deklaratsiya va manba oldidan soliqqa tortish usullariga ajratiladi.

Soliq elementlari

• Soliqqa tortish usullari uch xil ko‘rinishda amalga oshirilib. Ular quyidagilarga: soliqqa tortishning kadastrli, deklaratsiya va manba oldidan soliqqa tortish usullariga ajratiladi.

• Soliq stavkasi - ob’ektning har bir birligi uchun davlat tomonidan belgilab qo‘yilgan me’yordir

1. qat`iy stavkalar
2. Nisbiy stavkalar
Soliq stavkalari ikki xil ko’rinishda bo’ladi
Soliq yuki - soliq to‘lovchining muayyan vaqt oralig‘ida to‘lagan soliqlari yig‘indisini ifodalaydi. Bunda soliq to‘lovchilarning to‘laydigan barcha soliqlar va soliqsiz majburiy to‘lovlarining yig‘indisi ifodalanadi. Soliq yukining aniq soliq to‘lovchilar zimmasiga qancha to‘g‘ri kelganligini aniqlash ancha murakkab jarayon hisoblanadi

Soliq elementlari

• Soliq stavkalari - soliq stavkasi bilan soliqqa tortish ob’ekti o‘rtasidagi bog‘liqlik darajasiga qarab 3ga bo’linadi

progressiv
regressiv
Soliqqa tortish ob’ekti qanday bo‘lishidan qat’iy nazar soliq stavkasi o‘zgarmaydi.
proportsional
Soliq ob’ektining o‘zgarishi o‘z navbatida soliq stavkasining o‘zgarishiga, ya’ni oshib borishiga olib keladi.
Soliq ob’ektining oshib borishi bilan soliq stavkasi kamayib boradi