Daosizm - DAOSIZM FALSAFIY TA`LIMOT SIFATIDA XITOYDA MIL.AV. I MINGYILLIKNING O`RTALARIDA KONFUTSIYCHILIK BILAN DEYARLI BIR VAQTDA PAYDO BO`LDI.
- BU TA`LIMOT DASTAVVAL BIRMUNCHA MAVHUM HARAKTERGA EGA BO`LIB, DIN BILAN XECH QANDAY ALOQASI BO`LMAGAN.
Daosizm o`zining ilk ko`rinishida nazariyadan ko`ra ko`proq amaliyotga aloqador edi. - Daosizm o`zining ilk ko`rinishida nazariyadan ko`ra ko`proq amaliyotga aloqador edi.
- Bu shamanizm, folbinlik, tabiblik bilan bog`liq edi.
- CHunonchi qadimgi davrda uslublari, falsafasi, ayniqsa daosizm falsafasi bilan chambarchas bog’liq bo’lgan.
Daosizmda mil. av IV-III asrlarga kelib nazariy asarlar paydo bo`la boshladi. - Daosizmda mil. av IV-III asrlarga kelib nazariy asarlar paydo bo`la boshladi.
- Biroq daosizm vakillari ilk bor borliq, tabiat, koinot haqidagi tushunchalarni ishlab chiqa boshladilar.
MANBALARI LAO-TSZI mil.av VII asrda tug`igan, Konfutsiyning zamondoshi hisoblanadi. - LAO-TSZI mil.av VII asrda tug`igan, Konfutsiyning zamondoshi hisoblanadi.
- Qadimgi Xitoy yodgorliklarida Konfutsiyning Lao-Tszi bilan uchrashganligi, uning donoligidan hayratga tushgani va uni ajdaho deb atgani haqida rivoyat keltiradi.
Lao-Tszi ta`limotiga ko`ra, tabiat, jamiyat va butun borliqning asosi “ Ulug` Dao” hidoblanadi. - Lao-Tszi ta`limotiga ko`ra, tabiat, jamiyat va butun borliqning asosi “ Ulug` Dao” hidoblanadi.
- Dao, Tao-”yo`l” “haqiqat”, “tartib” demakdir.
- Dao haqidagi ta`limot konfutsiychilikda bo`lgan.
ASOSIY MOHIYATI - Daosizmning asosiy mohiyatlaridan biri bu dao va u bilan aloqador tabiat falsafasi hamda kosmogoniya masalalaridir.
- Ikkinchi asosiy nuqta mavjudlik, hayot va o`limning nidbiyligi va uzoq yashash, abadiy hayotga erishishdir.
SO`NGI MASALA - Xan asriga kelinb, abdiy hayot masalasi daosizm olimlarining asosiy muammosiga aylandi.
- Uchinchi va so`ngi masala uvey tamoyilidir. Daosizm falsafasining mana shu uch ta`limoti Xan asriga kelib, daosizm dinining shakllanishiga asos bo`ldi.
“BUYUK TENGLIK TA`LIMOTI” - Mlodiy II asrga kelib daosizm dinida yangi sektalar paydo bo`ldi.
- Ulardan biri “Taypindao” (Buyuk tebglik ta`limoti) bo`lib, uning asoschisi CHJAN TSZUE hisoblanadi.
“BESH DOU GURUCH TA`LIMOTI” - “Taypindao” sektasi bilan birga yana bir “Udoumidao”(“ Besh dou guruch ta`limoti”) sektasi ham mavjud bo`lib, Qadimgi Xitoy jamiyatida katta ta`sir doirasiga ega bo`lgan. Uning asoschisi mashhur daochi CHjan Dao Lin bolgan.
Daosizm birinchi ming yillikda buddizm va konfutsiychilik bilan raqobatlashib keldi. VI asrga kelib daosizm konfutsiychilik dan keyin ikkinchi o`rinni egallagan edi. - XIII asrdan boshlab daosizm ta`limoti aniq asoslarga ega emasligi va ilk davrdagi yuksak ta`limotlarni turli hurofotlar bilan almashgani tufayli inqirozga yuz tuta boshladi.
XX ASRDA - Xitoyda turli daosizm sektalariga qarshi kurash boshlandi.
- Asrning ikkinchi yarmida daosizm tarafdorlari ozchilikni tashkil qildi. Ushbu kichik guruh monaxlar targ`ibotchilar va bashoratchilarni o`z ichiga olgan edi.
Dostları ilə paylaş: |
