Toshkent farmatsevtika instituti
Yüklə 2,96 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MUALLIFLAR HAQIDA MALUMOTLAR.
- TALABALAR BILIMINI BAHOLASH REYTING
GLOSSARIY (LUG’AT) Rh – antitelolar – Rh odamlarning qoniga Rh – omili mavjud bo‘lgan eritrotsitlarni tushishi natijasida xosil bo‘ladigan antitelolar. Rh – konflikt – rezus – musbat eritrotsitni antirezus – agglyutinin bilan to‘qnashishi, natijada eritrotsitlarni emirilishi ro‘y beradi. Rh – faktor – 85% odamlarning eritrotsitlarida joylashgan, makaka – rezus maymunlarining qonidagi mavjud bir oqsil bilan bir xil agglyutinogen. Azot balansi-ovkat bilan birga tushib turadigan azot mikdori bilan organizmdan chikarib turiladigan azot mikdori urtasidagi farki Agglyutinogen – oqsil (antigen), to‘qima xujayralarida bo‘lib, guruxga mansublikni belgilaydi. Agglyutinatsiya – xujayralarni (bakteriyalar, eritrotsitlarni) bir – biri bilan va atrof – muxit bilan immunologik bog‘lanishi natijasida g‘uj bo‘lib yopishishi. Agglyutinin – guruxga mansublikni belgilovchi, biologik suyuqliklarni (plazmani) spetsifik oqsili, antitelo. Adgeziya – to‘qnashayotgan xujayralarni bir – biriga yopishishi. Akselerin – qon ivishining V omili, plazmada nofaol xolda bo‘ladi. Trombin ta’sirida faollashadi. Antianemik ichki omil – Me’da shilliq qavatida ishlab chiqariluvchi V12 vitaminini o‘zlashtirilishini ta’minlovchi mukopolisaxarid. Anabolizm- past malekulyar moddalardan yukori molekulyar moddalarni xosil bulishi. Antianemik tashqi omil – V12 vitamini, eritrotsitlarga gemoglobin sintezlanishini ta’minlaydi. Antigemorragik K vitamini – bu vitamin ishtirokida jigarda protrombin xosil bo‘ladi. Antigemofilik globulinlar – qon ivishida ishtirok etadigan, bir gurux plazma omillari (VII,IX,X). Antigenlar – odam va xayvon organizmiga kirishi natijasida spetsifik antitelolar ishlab chiqarilishiga olib keluvchi oqsil va boshqa tabiatli moddalar. Antikoagulyantlar (qon ivishini ingibitorlari) – qon ivishiga to‘sqinlik qiluvchi moddalar. Antitelolar – qon yoki to‘qimalarda yot moddalar (antigenlar) paydo bo‘lishiga javoban organizmda ishlab chiqariluvchi spetsifik oqsillar. Antitrombinlar – trombin xosil bo‘lishiga to‘sqinlik qiluvchi bir gurux (plazma, xujayra va to‘qima) omillari. Antifibrinolizinlar – fibrinni parchalanishiga to‘sqinlik qiluvchi, organizm qon ivish tizimining omillari. Vitamin K avitaminozi – organizmda K vitamini etishmovchiligi natijasida qonda protrombin miqdorini kamayishi. Gemagglyusinatsiya – suyuqlikda muallaq xoldagi eritrotsitlarni yopishib, cho‘kmaga tushishi. Geparin – qon ivishiga to‘sqinlik qiluvchi tabiiy antikoagulyant. Jigarda, o‘pka to‘qimasida va boshqa to‘qimalarda xosil bo‘ladi. Glikoliz - glyukozani kislorodsiz sharoitda parchalanishi. Glyukoneogenez- uglevod bulmagan moddalardan glyukozani sintezlanishi. Guruxli to‘qima kelishmovchiligi – antigen tarkibi bo‘yicha organizm to‘qimalari kelishmovchiligi, transplantatni saqlanib qolishiga to‘sqinlik qiladi. Katabolizm - yukori molekulyar moddalarni past molekulyar moddalargacha parchalanishi. Koagulogramma – gemokoagulograf yoki tromboelastograf asbobi yordamida yozib olinadigan qon ivish jarayoni dinamikasi egri chizig‘i. Qon guruxi – qonning tarkibida agglyutinogenlar va agglyutininlar mavjudligi yoki yo‘qligiga bog‘liq bo‘lgan qonning xarakteristikasi. Qon guruxlari tizimi – turli antigenlar (AVO, Rh va boshqalar) mavjudligiga qarab bo‘lingan qon guruxlari yig‘indisi. Qon deposi – vaqtincha qon aylanishidan chiqarilgan qon saqlanishi mumkin bo‘lgan organlar (taloq, jigar, teri osti to‘qimasi, o‘pkalar). Qon zardobi – plazmaning fibrinogensiz suyuq qismi. Qon ivish vaqti – oynaga tomizilgan qon tomchisini ivishigacha ketgan vaqt (normada 3 – 7 min). Qon ivishi – murakkab fermentativ jarayon bo‘lib, eruvchan fibrinogendan erimaydigan fibrin xosil bo‘lishi natijasida laxta xosil bo‘lishi. Qon ivishi omillari – qon ivish jarayonida ishtirok etadigan moddalar. Qon ivishini qon plastinkalari omillari – trombotsitlardan ajraladigan va qon ivishida ishtirok etadigan moddalar. Qon ivishini kontakt omili – kontakt Xageman (XII) plazma omili; plazmani shikastlangan tomirlar va to‘qimalar yuzasi bilan to‘qnashishi natijasida faollashadi. Qon ivishi I fazasi barcha reaksiyalarini boshlovchi omil. Qon ivishining plazma omillari – qon ivishida ishtirok etadigan plazmaning ferment va boshqa moddalari yig‘indisi. Qon yo‘qotish – qonning tomirlardan chiqib ketishi natijasida organizmda qon xajmini kamayishi. Qon ketish vaqti – Qon oqimi to‘xtashigacha ketgan vaqt. Qon laxtasi – qon ivishi maxsuloti. Jemsimon, plastik, yaltiroq silliq yuzali tuzilma. Mikroskopik nozik, bir – biri bilan chigalsimon o‘ralashgan xujayra elementlaridan tashkil topgan. Qon o‘rnini bosuvchi suyuqliklar – tarkibi jixatidan qon plazmasiga yaqin su’niy eritmalar. Qonning yopishqoqligi – bir zarrachani ikkinchisiga nisbatan xarakatlanayotganida oqimga to‘sqinlik qilish xossasi. Kristmas omili – Qon protrombinazasi xosil bo‘lishida ishtirok etuvchi qon ivishini antigemofilik omillaridan biri. Plazma o‘rnini bosuvchi eritmalar – tarkibi va xossalari qon plazmasiga yaqin bo‘lgan su’niy eritmalar (poliglyukin, reopoliglyukin, gemodez). Protrombin – plazmada mavjud va trombinni o‘tmishdoshi bo‘lgan glikoproteid. Retraktozim (trombosteniya) – trombotsitlardagi qon laxtasini retraksizmini (zichlashishi) ta’minlovchi omil. Retsipient – organ va to‘qima ko‘chirib o‘tkazilayotgan yoki qon quyilayotgan odam. Tromb – qon tomiri devorida xosil bo‘ladigan qon laxtasi. Trombin – protrombin oqsilidan xosil bo‘ladigan qon ivish tizimining bir fermenti. Fibrin – fibrinogen oqsilini erimaydigan qismi. Fibrinni stabillovchi omil (fibrinaza) – qon ivishining XIII omili, eruvchan shakldagi fibrinni erimaydigan xolatga o‘tishini ta’minlaydi. Fibrinogen – trombin ta’sirida fibringa aylanadigan qon plazmasi oqsili. Endergonik reaksiyalar – energiya yutilishi bilan kechadigan reaksiyalar. Ekzergonik reaksiyalar - energiya ajralishi bilan kechadigan reaksiyalar. REFERAT MAVZULARI
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati ASOSIY ADABIYOTLAR VA O‘QUV QO‘LLANMALAR: 1.Artur K. Gayton Djon E. Xoll –Tibbiyot fiziologiyasi Moskva Logosferl – 2008 g. 2. Loginov A.V Fiziologiya s osnovami anatomii cheloveka M., izd – vo «Meditsina», 1983 g. 3. Loginov A.T. Fiziologiya bilan odam anatomiyasi asoslari. T. «Meditsina» nashriyoti, 1985 y 4. Maloshtan L.N.Fiziologiya s osnovami anatomii cheloveka Xarkov., izd – vo “Zolotыe stranitsы”, 2002 g. 5. Loginov A.V. Fiziologiya bilan odam anatomiyasi asoslari T., «Fan» nashriyoti, 2006 y 6. Musaev. X.N. Fiziologiya, anatomiyasi asoslari fanidan laboratoriya mashg‘ulotlari uchun o‘quv qo‘llanma. T., “KOLORIT GROUP” MCHJ nashriyoti. 2007 y. 7. Bagdasarova E.S. Tekstы leksiy po dissipline «Fiziologiya s osnovami anatomii». T., OOO “KOLORIT GROUP” nashriyoti 2008 y. 8. Bagdasarova E.S., Mirtursunova S.Z. Uchebno – metodicheskoe posobie k prakticheskim zanyatiyam po fiziologii s osnovami anatomii. T., OOO “KOLORIT GROUP” nashriyoti 2008 y.
o‘quv – uslubiy qo‘llanma “EMERALD GROUP” MCHJ. Toshkent - 2016 y. 2. Bobojonova SH. Mirtursunova S.Z “Fiziologiya, anatomiya asoslari bilan” fanidan o‘quv – uslubiy qo‘llanma “EMERALD GROUP” MCHJ. Toshkent - 2015 y. 3. Musaev X.N., Mirtursunova S.Z., Salibaeva S.A., Xakimova M.S., Rajabov A.“Fiziologiya, anatomiya asoslari bilan” fanidan o‘quv – uslubiy qo‘llanma “KOLORIT GROUP” XK. Toshkent 2008 y. 4. Kositskiy . G.I Fiziologiya cheloveka. M., izd – vo “Meditsina”, 1987g 5. Korobkov A. .ATLAS po normalnoy fiziologii. M., izd – vo “Meditsina”. 1987 g 6. Sterki P. Osnovы fiziologii. M., izd – vo “Mir” 1994g. Internet
Tayanch so’zlar sitos-xujayra oss-suyak mio-muskul gemo- qon gemostaz- qonning to‘xtashi intima-ichki media-o‘rta kor-yurak termodinamika-qonning pulmon-o‘pka gaster-oshqozon enter-ichak kolon-yo‘g‘on ichak rektum-to‘g‘ri ichak xepar-jigar lipid-yog‘ termo-issiqlik ren-taloq ekskretsiya-ajralish xormeo-garmon nefron-buyrak uterue-bachadon gravidarium-xomildorlik ovaridarium-tuxumdon tuba uterus-bachadon nayi Annotatsiya Fiziologiya anatomiya asoslari fanidan o‘quv uslubiy majmua Farmatsiya fakulteti Farmatsiya va Kasbiy ta’lim, Sanoat farmatsiyasi fakulteti Sanoat farmatsiyasi, Biotexnologiya va Metrologiya yo‘nalishilari uchun ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar olib boruvchi o‘qituvchilar uchun mo‘ljallangan Fiziologiya anatomiya asoslari fani bo‘yicha ishchi dastur, ma’ruzalar matni, fanning texnologik model, fanning texnologiyak xaritasi, tarqatma materiallari tayanch konspektlari, glossariy umumiy savollar, oraliq nazorat savollari, yakuniy nazorat savollari va ON va YAN biletlari xam tuzilgan. Zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar, farmatsiya kasbiy ta’lim va klinik farmatsiyayo‘nalishi uchun ma’ruzalarmavzulari va ularning qisqacha mazmunlariyoritilgan. Undan tashqari mustaqil ishlarni tashkil etishning shakli va mazmunimustaqil ishlar rejasiberilgan. Bu o‘quv –uslubiy majmua reja asosida ishlashga va talabalarga malakali bilim berishda yordam beradi .
farmatsiya kafedrasining mudiri, tibbiyot fanlari doktori.
farmatsiya kafedrasining dotsenti,b.f.n 
Rajapov A.J. - Farmakologiya va klinik farmatsiya kafedrasining katta o‘qituvchisi
Ko‘zlaringizni hayron bo‘lgandek, katta oching. Keyin ko‘zlaringizni qattiq yuming. So‘ng yana ko‘zingizni katta oching va yana mahkam yuming. Ko‘zlaringiz namlanguncha, tez-tez yumib, oching. SHu bo‘shashgan holatda 2-3 daqiqa turing. Bu mashq yuzning yuqori qismi mushaklarini mashq qildirib, ko‘zning ko‘rish qobiliyatini asraydi. Lunjingizni shishiring CHuqur nafas olib, bir necha lahzaga lunjingizni shishiring. Keyin lunjingizdan havoni chiqaring. Bu mashqni 8-10 marta bajaring. Bu mashq yonoqlar muskulini mustahkamlaydi. Bunga amin bo‘lish uchun saksofonchilarning yonog‘iga e’tibor bering. Qulog‘ingizni torting Quloq solinchagini 30 soniya pastga, 30 soniya yuqoriga torting, keyin esa uni soat strelkasi yo‘nalishida 30 soniya, keyin teskari tomonga 30 soniya davomida aylantiring. Bu mashq miyaga qon kelishini yaxshi ta’minlab, odamni tetiklashtiradi. Stressdan xalos bo‘ling Barmoqlaringizni qoshingiz ustiga qo‘yib, iloji boricha ikki tomonga torting. 3-4 daqiqa davomida shu mashqni takrorlang. Bu mashq qattiq tushkunlikka tushgan mahalingiz sizni stressdan xalos qiladi, bo‘shashtiradi. Xotirani mustahkamlaydi Ba’zi bir tadqiqotlar ko‘k choy miya faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini tasdiqladi. Ko‘k choy ichgandan keyin inson echimi qiyin bo‘lgan misol va masalalarni ham birpasda echib tashylaydi. Ko‘k choy Alsgeymer (xotirani yo‘qotish) kasalligi rivojlanishining ham oldini oladi. Ko‘y choy tarkibidagi kofein markaziy asab tizimiga ta’sir qilib, insonni tetiklashtiradi. Moddalar ta’siri qahvaga qaraganda choyda uzoqroq saqlanadi. Qon bosimini pasaytiradi Vrachlarning ta’kidlashicha, qon bosimi past bo‘lgan odamlar, homilador ayollar kam miqdorda ko‘k choy iste’mol qilishlari lozim. Qon bosimini tushirish uchun dori ichgan bemorlar, doridan keyin ko‘k choy ichmay turganlari ma’qul, chunki ikki piyola ko‘k choy dorining ta’sirini kuchsizlantirib qo‘yishi mumkin. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI FARMAKOLOGIYA VA KLINIK FARMATSIYA KAFEDRASI “Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor f.f.n. S.U.Aliev ________________________ «____»______________2016 y Fiziologiya fanidan TALABALAR BILIMINI BAHOLASH REYTINGMEZONIToshkent – 2016 Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2011 yil 26 avgustdagi 1981–1 sonli «Oliy talim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baxolashning reyting tizimi to‘g‘risidagi nizomiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish xaqida» buyrug‘iga asosan ishlab chiqildi. Ushbu Nizom farmakologiya va klinik farmatsiya kafedrasi yig‘ilishida “___” iyun 2016 yil muhokama qilindi va tasdiqlandi. Majlis bayoni № Ushbu Nizom Tashkent farmatsevtika instituti Markazit uslubiy kengashi yig‘ilishida «___» _________ 2016 yil muhokama qilindi va tasdiqlandi. Majlis bayoni № ___
Talabalarning fan bo‘yicha o‘zlashtirishini baholash semestr davomida muntazam ravishda olib boriladi va quyidagi turlar orqali amalga oshiriladi: joriy baholash (JB), oraliq baholash (OB), talabaning mustaqil ishi (TMI), yakuniy baholash (YAB). Muayyan fan bo‘yicha talabaning semestr (yil) davomida o‘zlashtirish ko‘rsatkichi 100 ballik tizimda baholanadi. Ushbu 100 ball baholash turlari bo‘yicha quyidagicha taqsimlanadi:
Talabalarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlarini o‘tkazish nazarda tutiladi: JORIY BAHOLASH (JB) - talabaning fan mavzulari bo‘yicha bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. JB fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda, seminar, laboratoriya va amaliy mashg‘ulotlarida og‘zaki so‘rov, test o‘tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollokvium, uy vazifalarini tekshirish shakllarida o‘tkaziladi. klinik farmatsiya fanidan joriy baholash 100 balli reyting tizimiga binoan muhokamasida va ta’limning interaktiv uslublarida faol qatnashishi uchun quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 20% (1 ball) - vazifasini bajarilishi uchun beriladi, 60% (3 ball) - nazariy materiallarni muxokamasida faol qatnashishiga beriladi, 20% (1 ball) - kuzatilgan natijalar, chiqarilgan xulosalar bilan amaliy ishni bayonini to‘ldirish va ishni himoya qilish uchun beriladi. JB da maksimal ball – 5 ball. Mashg‘ulot darslarida № 1, 2, 4, 6, 8, 12, 14, 16, 18 talabalar joriy baxolanmaydi. 9 ta JB o‘tkaziladi, umumiy JB da maksimal ball 45.
TALABALARNING MUSTAQIL ISHI (TMI) klinik farmatsiya fani dasturiga mos ravishda tashkil etilgan. TMI referat, slayd, adabiy manbalarni to‘plash va sistemalashtirish, test savollari tuzish, prezentatsiyalar, vaziyatli masalalar, videoroliklar bo‘yicha mo‘ljallangan. TMI bo‘yicha hisobot kafedra tomonidan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan shakl tartibda topshiriladi va talabalarga semestr boshida etkaziladi. Semestr davomida ikkita mustaqil ish referat shaklida qabul qilinadi: har biri 2,5 ball bilan baholanadi, jami - 5 ballni tashkil qilinadi. TMI ga qo‘yilgan baho (ball) talabaning semestr davomida to‘plagan baholari (JB) ga qo‘shiladi. Mustaqil ish bo‘yicha belgilangan maksimal reyting balining 54% va undan kam ball to‘plagan talaba fan bo‘yicha yakuniy nazoratga qo‘yilmaydi. Talabaning mustaqil ishi kafedra arxivida ro‘yxatga olinadi va 2 yil mobaynida saqlanadi.
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
