Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
məruzəni dinləməkdən çox - yəni biz hamımız bir-birimizi tanıyırıq, yəni hər birimiz bilirik ki, Rahid müəllim tənqidlə bağlı nə düĢünür, Aydın nə düĢünür, Vaqif müəllim nə düĢünür, yəni mən bunu bilirəm - istərdim ki, Gənc Alimlər ġurasının üzvlərinin biz tənqidçilər haqqında, bizim yaradıcılığımız haqqında nə düĢündüklərini eĢidəydik. Bəlkə elə biz özümüz üçün yazırıq, bəlkə bizim imzamızdan heç kəsin xəbəri yoxdur? Və belə bir müzakirəni keçirdiyinə görə o ġuraya, həm də Sizin muzeyinizə dərin təĢəkkürümü bildirirəm. Və dəvətinizə görə də çox sağ olun. Və mən istərdim ki, gələcəkdə bu alimlərlə tənqidçilərin əməkdaĢlığı da davam etsin. ƏSƏD CAHANGĠR: Bizim ədəbiyyatımızda postmodernizm problemi ciddi Ģərhini gözləyən məsələdi. Bu, problem birbaĢa tənqidin durumunun göstəricisidi. Məsələn, Çingiz Hüseynov «Fətəli fəthi» romanını yazıb - təxminən 30 il bundan qabaq, Ġsa Hüseynov «Ġdeal» romanını yazıb 80-ci illərin əvvəllərində. Və bu əsərləri, xüsusən də «Ġdeal»ı bizim oxucu baĢa düĢmədi. Daha doğrusu, tənqid buna qiymət verə bilmədi. Ya bunun üzərinə hücuma keçdilər, ya da ilahiləĢdirib tərif elədilər. Hətta Kamil Vəli Nərimanoğlunun bir sözü var idi,
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
bunun haqqında söz deməyə özümü mənən haqlı hesab etmirəm. Mən Kamil Vəli Nərimanoğlunu tənqidçi yox, ədəbi dil tarixçisi hesab eləyirəm, sadəcə, tənqidi yazılar da yazır hərdənbir. Odur ki, Kamil müəllimin bu sözü deməyə haqqı var, amma hər hansı tənqidçinin bu cür düĢünməsi və özünü bu tərzdə sığortalaması absurd bir Ģey olardı. Ġndi - üstündən iyirmi il keçəndən, postmodernizm nəzəriyyəsi haqqında Azərbaycan oxucusunun, ədəbiyyatçısının təsəvvürüləri müəyyən qədər formalaĢandan sonra dönüb geri baxır və görürük ki, «Ġdeal» danılmaz postmodernist tərəfləri olan romandı. Ümumiyyətlə, Ekonun «Qızılgülün adı»nı yazdığı vaxtda Azərbaycan ədəbiyyatında eyni sanbalda, eyni çəkidə, mən deyərdim ki, hətta ondan üstün bir əsər meydana çıxıb. Tənqidin isə ona qiymət vermək üçün lazımı elmi- intellektual gücü olmayıb. Romana həsr olunan yazılarlda belə bir analitik Ģərhin yerini oxucu məhəbbəti, sevgisi, hətta romantik dərəcədə böyük sevgi tutub. Nəticədə bu gün 80 yaĢlı, xəstə Ġsa Hüseynov Mərkəzi Univermağın qarĢısındakı beĢmərtəbəli binanın sonuncu mərtəbəsindəki otağında tənha oturub, aĢağı da düĢə bilmir, gözləyir ki, nə vaxt Azərbaycan tənqidçiləri onun ağır zəhmətinə qiymət verəcək, onu dünyaya təqdim edəcək. Amma Umberto
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
tərcümə, çap, təbliğ və tərif eləyir. Bunun əsasını tənqidi fikrin bədii fikirdən geridə qalmasında görürəm. Azərbaycana postmodernizm heç də 2000-ci ildə gəlməyib. 2000-ci illər sadəcə onun analitik dərki dövrüdü. Bədii təfəkkür isə onu hələ 70-ci illərin sonu, 80-ci illərin əvvəllərində yaratmıĢdı.
AYDIN XAN: Postmodernizm dünyadan fərqli olaraq, bizdə geniĢ yayılmayıb. Əgər o, bizdə də dünyada olduğu kimi yayılsaydı, Ġsa Muğannanın əsərləri xarici dillərə tərcümə olunardı. Postmodernizmi biz haradasa sırf ədəbiyyat janrı kimi götürməyək, ədəbi düĢüncənin bir növü kimi götürməyək. O, fəlsəfədə də var. Modern nədi? Postmodernizm sözünün atributudur da. Və yaxud kompyuterlər nədi? Postmodernizm dövrünün atributudu da. Qısaca da olsa, bir Ģeyi də xatırlatmaq istəyirəm. Biz Ģəbəkə – elektorn ədəbi tənqidi haqqında danıĢmadıq. Ġntrenetdəki müxtəlif forumlarda tənqidlə, ədəbiyyatĢünaslıqla, ədəbiyyatla bağlı çox qızğın müzakirələr gedir. Və o müzakirələr iĢtirak etmək üçün www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
iĢtirak etmək vacib deyil. Sadəcə, Ġnternetdə, kompyuterdə oturursan, yazıĢırsan, fikirlərini bölüĢürsən, bütün düynada olduğu kimi. Biz hər dəfə olduğu kimi yenə də geridə qalırıq. Feodalizmdə geridə qaldıq, sosializmdə geridə qaldıq və bu gün çox absurd bir Ģey ortaya qoyuruq. Sonra da deyirik belədi, elədi. QardaĢlar, bu, elə deyil. Postmodernizmin elə nümayəndələri var ki, onlarla bütün prezidentlər oturur, məsələn, Roma klubunun üzvləri onlarla məsləhətləĢirlər. Nobel mükafatlarını son illər dalbadal məhz postmodernizmin nümayəndələri alır. Orxan Pamuk kimdi? Postmodernizmin məhsulunu ortaya qoymuĢ birisi. Onun elə «Mənim adım qırmızı» və yaxud «Ġstanbul» əsərini götürək, «Qar» romanını götürək. «Qar»da azdı, amma bu iki əsərdə postmodernizm güclüdü. Varmı bizdə, Azərbaycanda postmodern romanı ortaya qoyan? MƏLAHƏT KƏLƏNTƏRLĠ: Orxan ona görə Nobel alıb ki, ermənipərəstdi. AYDIN XAN: «Ġstanbul»u oxumusunuzmu? MƏLAHƏT KƏLƏNTƏRLĠ: Niyə oxumamıĢam? AYDIN XAN: Siz «Ġstanbul»u oxumamısınız. Mən sizə deyim ki, Ġstanbulu qarıĢ-qarıĢ yunana, ingilisə, fransıza satanlar deyirlər ki, Orxan belədi, elədi. Bax, bu kitaba
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|