16
rakkab bo’lib turli bosqichlardan iborat. Nutqni idrok qilish jarayoni haqida
bir qator fikrlar mavjud. Keng tarqalgan fikrlar sifatida quyi dagilarni
keltirish mumkin. Ulardan b i r i n ch i s i n i quyidagicha tasavvur
qilish mumkin. Matn onologik-fonetik bosqich morfologik bosqich sin-
taktik bosqich semsntik bosqich mazmun. Bu haqiqatdan uzoq bo’lgan
umumiy farazdir. Chunki bu yo’l bilan matnni idrok qilish ancha vaqt
talab qiladi. Muloqat jarayonida esa idrok qilingan axborotga javob shu
daqiqaning o’zida beriladi.
Nutqni idrok qilish borasidagi i k k i n ch i fikr sintez orqali
tahlilga o’tish deb nomlanadi. Bu fikrga ko’ra, so’zlovchi talaffuz qilgan
tovushlar birikmasi tinglovchining eshitish a’zolari tomonidan qabul qilin-
gach, butunligicha idrok qilish jarayonining semantik bosqichiga tushadi.
Inson qabul qilayotgan matn birliklarini alohida idrok etmay, undagi asosiy
g’oyalarni ajratib olib, bir-biriga bog’laydi va yagona mazmun yaratadi.
Tinglovchini birinchi navbatda nutqning mazmuni qiziqtiradi.
Nutq faoliyatinig quyidagi turlari mavjud:
1. Ichki nutq - tashqi nutq.
2. Retseptiv nutq- reproduktiv nutq.
3.Og’zaki
nutq:
tinglabtushunish,
audirovaniye-
gapirish,
so’zlash.
4. Yozma nutq: o’qish- yozish.
5. Dialog nutq ( juft nutq, gaplashish, so’zlashish).
6. Monolog nutq (yakka nutq, gapirish, so’zlash).
Dostları ilə paylaş: