Tibbiy etika va deontologiya asoslari

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
http://www.newjournal.org/ 

Volume–32_Issue-2_Iyul_2023 
65 
cheklangan insonlar deb yuritamiz. 
Nutq organlarining ortirilgan kasalliklariga ovoz bog‘lamining turli sabablarga 
ko‘ra kasalliklari sabab bo‘ladi. (turli etiologiyali kuyishlar, o‘sma, ovoz bog‘lami nerv 
ta’minoti shikastlanishi, zaharlanishlar.... bunga misol bo‘ladi). 
Nutq organlarining to‘g‘ma kasalliklariga tug‘ma karlik, tug‘ma til quqsonlari, 
ovoz bog‘lami alohida yoki ko‘p kompanentli kasallik tarkibida rivojlanish 
nuqsonlari... kiradi.
Tibbiyot xodimi bemorga g‘amxo‘rliq qilishi uchun u bilan muloqat qilishi lozim. 
Muloqatning eng qulay usuli nutq orqali-verbal muloqatdir. Muloqat bemor bilan 
aloqaga kirish darvozasi sanaladi.
Katta yoshdagi bemorlar va hali tili chiqmagan kasal bolalar bilan bilan 
muloqatning farqi katta. Katta yoshdagi bemorlar o‘z kasallik belgilari to‘g‘risida 
shifokorga nutq yoki imo-ishora orqali tushuntirib bera oladi. Kichiq yoshdagi, tili 
chiqmagan gudaklarda hali nutq rivojlanmagani yoki imo-ishora qilish qobiliyati ham 
to‘liq shakllanmagani uchun muloqat juda qiyin kechadi. SHu sababli gudaklar 
(bolalar) bilan ishlovchi vrachlarni alohida tayyorlanadi va ularga alohida ma’suliyat 
yuklanadi.
Sog‘lom insonlar bilan muloqat qilishning, bemorlar bilan muloqat qilishdagi 
farqi nima? Kundalik hayotda sog‘lom odamlar bir-biri bilan boshqa hayotiy 
mavzularda muloqat qilishadi. Agar zarurat bo‘lsa, kamdan -kam holatda ikki sog‘lom 
inson bemorlar to‘g‘risida muloqat qiladilar. 
Biri sog‘lom va biri bemor insonlar o‘rtasida muloqat nisbatan ko‘proq uchraydi. 
Bunda bemor sog‘lom odamdan sog‘lig‘ini tiklashga umidvor so‘z eshitishni, yoki 
davolanishiga bog‘liq holatga doir dori, davolanish manzili, davolanish usuli.. kabilar 
to‘g‘risida o‘zoro fikr almashadilar. 
Biri bemor biri shifokor bo‘lganida muloqat aniq bir diagnoz quyish yoki 
davolanishga qaratilgan bo‘ladi. Muloqatning bu turi tibbiy etikaning bemor va 
tibbiyot xodimi muloqati turiga to‘g‘ri keladi. 
SHuningdek shifokorning bemor qarindoshi bilan bemor to‘g‘risidagi muloqati 
ham farqlanadi. Bu muloqat bemorning sog‘liq darajasi, davolanish taktikasi, dori 
ehtiyoji kabi mavzularda bo‘ladi. Muloqatning bu turi tibbiy etikaning bemor 
qarindoshlari bilan tibbiyot xodimi o‘rtasidagi muloqati turiga to‘g‘ri keladi. 
Tibbiyot xodimlarining o‘zoro muloqati ham muhimdir. Bunda vrachning qo‘l 
ostidagilar bilan ( hamshira yoki kichiq tibbiy xodim bilan) muloqati, vrachning vrach 
bilan muloqati, vrachning rahbariyat bilan muloati turlari farqlanadi. Muloqatning bu 
turi tibbiy etikaning tibbiyot xodimlaring o‘zoro muloqat turiga to‘g‘ri keladi. 
Tibbiy etika, ya’ni bemor yoki bemor qarindoshlari bilan tibbiy muloqat har 
qanday tibbiy tibbiy xodim, u shifokormi, hamshirami, kichik tibbiy xodimi bo‘ladimi 
bemorni sog‘ayishiga qaratilgan bo‘lishi lozim. Bunda tibbiyot xodimlarining birini 

---