Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT 
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
 
 
14-Laboratoriya ishi 
Mavzu: Serverlarda servletlarni yaratish 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bajardi:411-19-guruh talabasi 
Xabibullayev Qodirjon 
Tekshirdi: Abdullayev Ulug’bek 
 
Toshkent 2022 

---

27-Variant Xabibullayev Qodirjon 
Variant savollari 

---

Ishning maqsadi:
Talabalarda Java dasturlash tilining javax.servlet.*, javax.servlet.http.* 
va java.io.* paketlari klasslaridan foydalanib servletlar yaratish bo‘yicha 
ko‘nikmalar shakllantirish. 
Nazariy qism: Servlet - bu veb-serverda ishlaydigan Javada yozilgan 
dastur. U amalga oshiriladi mijozning (ya’ni, brauzerning) HTTP 
so‘roviga javob berish va server tomonidan mijozga qaytariladigan 
hujjatni (odatda HTML hujjatini) yaratadi. Servlet veb-ilovasining 
server tomonida ishlaydigan java dastur hisoblanadi. Appletlar veb-
brauzerning funksiyalarini dinamik ravishda kengaytirganidek, servletlar 
veb-serverning funksiyasini dinamik ravishda kengaytiradi. Servletning 
amaliyoti quyidagicha ta’riflanishi mumkin: mijoz so‘rov yuborilganda, 
maxsus konfiguratsiya faylini ishlatib, veb-server amalga oshirilishi 
kerak bo‘lgan servletni aniqlashi mumkin. Shundan so‘ng, veb-server 
JVM-ni ishga tushiradi, bu esa servletni bajaradi. Servlet so‘rovni 
bajaradi va tarkibni veb-serverga (ehtimol HTML-sahifa sifatida) 
o‘tkazadi. Veb-server mijozga (servlet yaratilgan HTMLsahifaga) javob 
yuboradi. WEB server asosan servletlarni yuklaydigan, ularni 
bajaradigan konteyner hisoblanadi va ulardan natijalarni olgan mijozga 
yuboradi. Uning kuchi va moslashuvchanligi tufayli servletlar tizimi 
arxitekturasida muhim rol o‘ynashi mumkin. Ular o‘rta daraja uchun 
mo‘ljallangan dastur vazifalarni bajarish mumkin, mijoz uchun 
proksiserver sifatida harakat, va hatto yangi protokollar va boshqa 
vazifalar uchun qo‘llab-quvvatlash qo‘shib, o‘rta daraja funksiyalarini 
rivojlantirish. Qidiruv qatlam uch bosqichli mijoz-server tizimida dastur 
server sifatida xizmat qiladi va veb-brauzer kabi "engil" dastur bilan 
ma’lumotlar manbai o‘rtasida joylashgan.
Servlet proksi server sifatida. Dasturlarni qo‘llab-quvvatlash uchun
2

---

servletlar proksi serverlari sifatida harakat qilishlari mumkin. Bu 
muhim bo‘lishi mumkin, chunki Java xavfsizligi tizimi applets faqatgina 
yuklab olingan serverga ulanish imkonini beradi. Applet boshqa 
mashinada joylashgan ma’lumotlar bazasi serveriga ulanish kerak 
bo‘lsa, servlet bu ilovani yaratishi mumkin. Vaqtincha va doimiy servlet. 
Servletlarni har bir mijoz so‘rovi uchun boshlash va to‘xtatish mumkin.
Bundan tashqari, ular veb-serverning boshida ishga tushishi va to‘xtab 
turmasidan oldin mavjud bo‘lishi mumkin. Vaqtinchalik servletlar 
talabga binoan yuklanadi va kamdan-kam ishlatiladigan funktsiyalar 
uchun server resurslarini tejash uchun yaxshi usul. Turg‘un serverlar 
vebserverning boshida o‘rnatiladi va to‘xtab qolguncha mavjud bo‘ladi.
Servletlar, agar ular server tomonida doimiy faoliyatni taklif qilsa 
(masalan, RMI xizmati) yoki ular zarur bo‘lgan holatlarda ularni ishga 
tushirish qiymati juda baland bo‘lsa (masalan, ma’lumotlar bazasiga 
ulanish) serverga doimiy uzatmalar sifatida o‘rnatiladi Mijozlar 
so‘rovlariga imkon qadar tez javob bering. Servletni sobit yoki 
vaqtinchalik topshirishga maxsus kod yo‘q; Bu veb-server 
konfiguratsiya funktsiyasi. Servlet hayot sikli, javax.servlet.Servlet. 
Servletlar veb-server platfromasida veb-serverning o‘zi bilan bir xil 
jarayonning bir qismi sifatida olib boriladi. Vebserver har bir servlet 
misoli ishga tushirish, chaqirish va yo‘q qilish uchun javobgardir. Veb-
server server bilan oddiy interfeys orqali o‘zaro aloqa qiladi: 
javax.servlet.Servlet. Javax.servlet.Servlet interfeysi uch asosiy usulni 
o‘z ichiga oladi:
- init(); 
- service(); 
- destroy(); 
- getServletConfig();
- getServletInfo(). 

---

Servlet interfeyslari va Java ilovalari o‘rtasidagi o‘xshashlik aniq. 
Aynan shu tarzda ishlab chiqilgan. Java serverlari veb-brauzerlar uchun 
veb-brauzerlar uchun bir xil ilovalar bilan bir xil. Ilova veb-brauzerida 
amalga oshiriladi va maxsus interfeys orqali uning talabiga binoan 
amallar bajariladi. Servlet bir xil veb-serverda ishlaydi. ServletRequest 
interfeysi. ServletRequest, HTTP so‘rov parametrlari haqida mijoz 
ma’lumotlarini servletga beradi, ya’ni. parametr nomi va qiymatlar, 
atributlar va kirish oqimi kabi ma’lumotlarni taqdim etadi. Ushbu 
ma’lumot service () uslubiga o‘tkaziladi. Quyidagi servlet misoli, 
service () metodining spam parametrlaridan ma’lumotlarni qanday qilib 
olish mumkinligini ko‘rsatib beradi: 

---

Topshiriq:
Talaba laboratoriya ishi uchun shaxsiy topshiriq oladi. Bu topshiriq 
bo‘yicha talaba serverda ishlovchi servletlar yaratadi. Har bir talaba 
uchun shaxsiy topshiriq 14.2-jadvalda berilgan. 
Dastur kodi 
Savol:R radiusli shar sirtining yuzini toppish 
To change this license header, choose License Headers in Project 
Properties. 
To change this template file, choose Tools | Templates 
and open the template in the editor. 
--> 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
Shar radiusini kiriting:

 

VALUE="" SIZE=5>

 
 
 

 

Shar sirtining 
yuzasini topish !!! 

\n"); 
try { 
int R = Integer.parseInt((request.getParameter("R"))); 
float result = (float) (4*(Math.PI)*(Math.pow(R,2))); 
out.println("

Shar sirti yuzasi

"); 

---

out.println("

S: 

" + result); 
} catch (Exception e) { 
out.println("Please enter a valid number"); 
} 
out.println("
 

 
 
 

Slindr parametrlarini kiriting:
 
 
VALUE="" SIZE=5>

 

VALUE="" SIZE=5>


 
 
 

 

---

Slindr hajmini hisoblovchi 
dastur !!!

<% 
int R = Integer.parseInt((request.getParameter("R"))); 
int h = Integer.parseInt((request.getParameter("h"))); 
double V = (double) (Math.PI) * h * (Math.pow(R, 2)); 
%> 

 
<%= "Natija: " + V%>