4
yoxa çıxa bilər, çünki müvəqqətidir, ötüb keçəndir. Məqsəd və niyyət isə yenə də
xəyali və qeyri- real olaraq qalır. Qəsbkarlıq heç vaxt əbədi xarakter daşıya bilmir,
başlanğıcı olduğu kimi sonluğuna da malikdir. Ermənistanın müharibədə
qazandıqları öz hüquqi təsdiqini tapmamış və tapa da bilməz, ona görə də hər an
ləğv olunmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər. Müharibəni və təcavüzü başlayan tərəf öz
sifətini saxlamaq üçün sülh danışıqlarından istifadə etməyə daha çox ciddi- cəhdlə
girişməlidir.
Çünki sülh danışıqlarının və onun uğurlu nəticələrinin əslində alternativi
yoxdur.Qeyri –məqbul sayılan altrentiv isə müharibə tonqalının yenidən daha gur
və məhvedici qaydada alovlanmasıdır. Ermənistan siyasətçiləri əgər real düşüncə
müstəvisindən bütünlüklə uzaqlaşmamışlarsa, müharibənin yeni fazasının onlara
nələr vəd etdiyini dərk etməmiş deyillər. Axı qüvvələr nisbətindəki baş verən
dəyişikliklər də nəzərə alınmalıdır. Son beş il ərzində baş verən mühim fərqlər isə
göz qabağındadır.
Vaxtilə Napoleon qeyd edirdi ki, müharibənin taleyi puldan aslıdır, başqa
sözlə hərbi qüdrət iqtisadiyyatdan və onun törəməsi olan maliyyə imkanlarından
qidalanır, güclü iqtisadi baza müharibənin nəticələrini müəyyən edən başlıca faktor
rolunu oynayır. Ser Uniston Çorçill İkinci Dünya müharibəsinin başlanğıcından
Hitler Almaniyasının labüd məğlubiyyətə düçar olacağına inanırdı, çünki
proqnozlaşdırırdı ki, ABŞ və SSRİ ilə Böyük Britaniyanın müttəfiqliyinin malik
olduğu resuslar düşmənin imkanlarından ikiqat çox olacaqdır və bu üstünlük
nəhayət etibarilə münaqişənin hansı sonluqla yekunlaşacağını müəyyən edəcəkdir.
Ermənistanla müqayisədə, həm də faktiki olaraq Azərbaycanın iqtisadiyyatı
dinamik olaraq inkişaf edir . Bunu bütün göstəricilər təsdiq edir. Son üç
ildə ölkədə
daxili ümumi məhsul istehsalı demək olar ki, iki dəfə artmışdır.
Son on il ərzində neft istehsalının bir neçə dəfə artması enerji daşıyıcılarının
satışından daxil olan vəsaitlərin xeyli böyüməsinə səbəb olmuşdur. Bütün bunlar
həm də müəyyən dərəcədə sosial problemlərin həll olunmasına yol açmışdır.
İqtisadiyyatın irəliləyişi, maliyyənin sağlam durumda olması ölkənin hərbi
qüdrətinin əsaslı qaydada möhkəmləndirilməsinə əlverişli şərait yaradır.Silahlı
qüvvələrin müasir silah , döyüş texnikası və cihazlarla təchizatında xeyli müsbət
dəyişikliklər əmələ gəlmişdir. Orduda canlı qüvvələrin hazırlıgına diqqət artırılmış,
vətənpərvərlik və fədakarlıq ruhu yüksəldilmişdir.
Azərbaycanın iqtisadi inkişaf səviyyəsini müəyyən etmək üçün geniş
miqyasda tədqiqatlar aparmağa da ehtiyac yoxdur. Ölkədə, xüsusən onun
paytaxtında aparılan nəhəng ölçüdə tikinti- quruculuq işləri, infrastruktur
şəbəkəsinin yenidən qurulması, əhalıinin öz məişətini yaxşılaşdırmaq üçün sərf
etdiyi xərclərin məbləğinin xeyli artması, hətta təsirindən əziyyət çəkdiyimiz
infilyasiyanın dördnala çapması, nə qədər paradoksal görünsə də, xalqın maddi
rifahında baş verən yüksək dəyişikliklərdən xəbər verir. Bakının mərkəzini və
yaşayış zonalarını bahalı mağazalar, restoranlar şəbəkəsi, saysız- hesabsız şadlıq
evləri bəzəyir və onların boş qalıdığını güman etmək belə mümkün deyildir. Şəhər
küçələrində tez- tez baş verən və avtomobillərin sürətini az qala faytonların malik
olduğu səviyyəyə endirən nəqliyyat tıxacları, istifadədə olan minik maşınlarının
5
günbəgün çoxlamasından və benzinə sərf olunan xərclərə məhəl qoyulmamasından
xəbər verir.Bəlkə də bunlar adi məsələlərdir, lakin istehlakının səviyyəsi və
nəhayət güzaran haqqında daha real təsəvvür yaratmağa imkan verir.
Azərbaycanın regionda ciddi nüfuz sahibinə çevrilməsini də heç kəs inkar
edə bilməz. Bunu mümkün edən ən vacib amil iqtisadi tərəqqidirsə, digər mühim
cəhət düşünülmüş, tarazlaşdırılmış , ardıcıl aparılan xarici siyasətdir. Əlbəttə,
Azərbaycan kiçik dövlətdir, lakin dünya dövlətləri ailəsinin tam hüquqlu və
bərabər üzvi kimi müstəqil siyasətini yeritməyə çalışır və ona əsasən nail olur.
Kiçik dövlətlərin tarixən bufer rolunu oynaması, güc mərkəzləri arasında saaat
kəfkiri kimi hərəkət etməsi dövlətimizin mövcüdluq tərzinə, yaşayş və fəaliyyət
obrazına yaddır.Kiminsə himayəsinə qısılmaqla özünü güclü göstərmək bizim
dövlətin xarici siyasətinin səciyyələndirən amil deyildir. Hətta iri dövlətlərin bu
mövqe ilə razılaşmaması və ya nədənsə narazı qalması Azərbaycanı öz tutduğu
yoldan sapdıra bilmir. Çünki bu siyasətdə başlıca məqsəd xalqın uzağa gedən
mənafeyini nəzərə almaqdır. Ona görə də xarici siyasət vektoru müəyyən edilərkən
hansısa güclü dövlətin himayəsinə qısılmaq variantı bütünlükə rədd edilir. Əlbəttə,
belə müstəqil mövqe heç də hüsn –rəğbətlə qarşılanmır, bəzən üstüörtülü hədələrlə
və təzyiqlərlə rastlaşmaq lazım gəlir. Xarici siyasətdə məhəbbət kimi narazılıq da
müvəqqəti xarakter daşıyır. Onları əsas götürməklə qurulan münasibət də davamlı
olmur, daimi olan dövlətin, xalqın özünün mənafeyidir, onun sarsılmazlığıdır.
Bunun bariz nümunəsini Azərbaycanın dünya dövlətləri ilə genişlənən iqtisadi
əlaqələrində görürük
Ölkəmiz Avropanın, Asiyanın, Amerikanın çox sayda dövlətləri ilə ticarət-
kommersiya əlaqələri qurmuşdur. Qarşılıqlı faydaya əsaslanan bu münasibətlər
Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatı şəbəkəsinə inteqrasiya edilməsində mühim rol
oynayır. Yaxşı cəhət orasındadır ki, xarici siyasətdə olduğu kimi, dövlət iqtisadi
əlaqələrində də hansısa qütbə sitayiş mövqeyindən çıxış etmir, bu fərqi nəzərə
almamağa çalışır və əsas diqqəti öz iqtisadi maraqlarına uyğun gəlib, gəlməməsi
amilinə yönəldir. Azərbaycanın iqtisadi əlaqələrində və əməkdaşlığında
xüsusi çəki
ilə götürdükdə İngiltərə, Rusiya , ABŞ, Almaniya , Çin mühim rol oynayır. Və bu
vaxt həmin dövlətlərin öz aralarındakı münasibətlərin hərarət dərəcəsinə əhəmiyyət
verilmir.
İngiltərə höküməti və kompaniyaları ilə əlaqələr Azərbaycanın bu sahədəki
uğurlu cəhdlərindən biri sayıla bilər. Britiş Petroleum şirkəti dünyanın ən iri
iqtisadi maliyyə maqnatı olmaqla yanaşı, Azərbaycanın neft sənayəsinin
inkişafında yaxından və səmərəli qaydada iştirak edir. BP-nin ölkəmizə gəlişi ilə
dənizdə neft hasilatı yeni elmi- texniki əsaslar üzərində qurulmuş, ARDNŞ ilə
onun əməkdaşlığı olduqca yaxşı nəticələr vermişdir. Ölkəmizin bir əsir yarıma
qədər tarixi olan neft sənayəsi yeni tərəqqi və çiçəklənmə dövrünə qədəm
qoymuşdur. Əgər sovet dövründə Xəzər dənizinin 20 metrlik su qatının altından
neft çıxarılması iftixar mənbəyi sayılırdısa, dənizdə yeni neft yataqlarının
istismarında müasir texniki imkanların yaradılması, böyük sənaye kompleksini
andıran platformaların qurulması 200 metrdən daha çox dərinliklərdəki su qatının
altından neft çıxarılmasına imkan vermiş və bu karbohidrogen sərvətin istehsalının